Bài 6. Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 - 1918)

Kiểm tra bài cũ:
1. Nêu nguyên nhân cơ bản dẫn đến chiến tranhthế giới lần thứ nhất:
2. Đầu thế kỉ XX, châu Âu được chia thành mấy khối quân sự? Kể tên từng khối và các nước tham gia?
Trả lời:
1.Mâu thuẫn giữa Anh và Đức là nguyên nhân cơ bản dẫn đến chiến tranh.
2.Đầu thế kỉ XX, châu Âu được chia làm 2 khối quân sự chính:
_Phe Liên minh: Đức, Áo-Hung, Thổ Nhĩ Kì, Bun-ga-ri.
_Phe Hiệp ước: Anh, Pháp, Nga, Nhật Bản, I-ta-li-a, MĨ, Ru-ma-ni




II.Diễn biến chiến tranh:
1.Giai đoạn thứ nhất (1914-1916):
_Ngày 28-7-1914, Áo-Hung tuyên chiến với Xéc-bi. Ngày 1-8, Đức tuyên chiến với Nga, ngày 3-8, tuyên chiến với Pháp. Ngày 4-8, Anh tuyên chiến với Đức. Chiến tranh đế quốc đã bùng nổ và nhanh chóng lan rộng thành chiến tranh thế giới.
_Mở đầu cuộc chiến, Đức dự định đánh bại Pháp một cách chớp nhoáng, sau đố quay sang đánh Nga. Vì vậy, Đức tập trung phần lớn binh lực ở mặt trận phía Tây., và ngay trong đêm 3-8-1914 đã tràn vào Bỉ-một nước trung lập-rồi đánh thọc sang Pháp. Đức chặn cả con đường biển không cho quân Anh sang tiếp viện. Pa-ri bị uy hiếp, quân Pháp có nguy cơ bị tiêu diệt.
Quân Đức tấn công BỈ ngày 3-8-1914










Chiến sự ở mặt trận phía Tây
Năm 1914
_Giữa lúc đó, ở mặt trận phía Đông, quân Nga tấn công vào Đông Phổ, buộc Đức phải điều bớt quân từ Mặt trận phía Tây về chống quân Nga. Pa-ri được cứu thoát. Lợi dụng thời cơ, đầu tháng 9-1914, Pháp phản công và giành thắng lợi trên sông Mác-nơ. Quân Anh cũng đổ bộ lên lục địa châu Âu. Kế hoạch “đánh nhanh thắng nhanh” của Đức đã thất bại. Quân 2 bên rút xuống chiến hòa cầm cự nhau dai dẳng trên chiến tuyến dài 780 km, từ Biển Bắc đến biên giới Thụy Sĩ.


Quân Nga ra trận
Phút giải lao của quân Anh trong chiến hào
Bộ binh nước Nga
_Năm 1915, Đức dồn binh lực sang mặt trận phía Đông cùng quân Áo-Hung tấn công Nga quyết liệt, định đè bẹp Nga. Chế độ Nga hoàng đang khủng hoảng nghiêm trong, nhưng Đức không đạt được mục đích loại Nga ra khỏi chiến tranh. Cuối năm, 2 bên ở trong thế cầm cự trên mặt trận dài 1200 km, từ sông Đơ-nhi-ép đến vịnh Ri-ga.
_Trong năm thứ 2 của cuộc chiến tranh (1915), cả hai bên đều những phương tiện chiến tranh mới như xe tăng, sử dụng máy bay để trinh sát hay để ném bom, thậm chí còn dùng cả hơi độc,… Vì thế cả hai bên đều thiệt hại nặng nề, nền kinh tế bị thiệt hại nghiêm trong.

Kị binh Anh và ngựa phải mang mặt nạ phòng độc
Máy bay đế quốc Anh
_Năm 1916, không tiêu diệt được quân Nga, Đức chuyển sang Mặt trận phía Tây, mở chiến dịch tấn công Véc-đoong, hòng tiêu diệt quân chủ lực của Pháp. Chiến sự ở đây diễn ra hết sức quyêt liệt, kéo dài từ tháng 2 -> tháng 12-1916, làm gần 70 vạn người chết và bị thương. Quân Đức vẫn không hạ nổi thành Véc-đoong, buộc phải rút lui.
_Chiến cuộc năm 1916 không đem lại ưu thế cho bên nào mà vẫn duy trì thế cầm cự. Từ cuuói năm 1916 trở đi, Đức, Áo-Hung chuyển sang phòng ngự trên hai mặt trận.
_
Chỉ huy quân Đức:Hindenburg và Ludendorff
Trong giai đoạn thứ nhất của chiến tranh, tình trạng khốn cùng của nhân dân lao động ngày một thêm trầm trọng; đói rét, bệnh tật và những tai họa do chiến tranh gây ra ngày càng nhiều. Trong đó, bọ trùm công nghiệp chiến tranh đã giàu lên nhanh chóng nhờ buôn bán vũ khí. Mâu thuẫn xã hội trong các nước tham chiến trở nên vô cùng gay gắt. Chỉ hơn 2 năm sau chiến tranh đã có hơn 6 triệu người chết và 10 triệu người bị thương. Phong trào công nhân, phong trào quần chúng phản đối chiến tranh phát triển nhanh chóng. Đến năm 1916, tình thế cách mạng đã xuất hiện ở nhiều nước châu Âu.

2.Giai đoạn thứ hai (1917-1918):
_Tháng 2 năm 1917, nhân dân Nga dưới sự lãnh đạo của giai cấp vô sản, với khẩu hiệu “Đả đảo chiến tranh”, ”Đả đảo Nga hoàng”, “Biến chiến tranh đế quôc thành nội chiến cách mạng”, đã tiến hành cuộc cách mạng dân chủ tư sản thành công. Chế đọ Nga hoàng bị lật đổ,. Chính phủ lâm thời tư sản được thành lập và tiếp tục theo đuổi chiến tranh.
_Lúc này, Đức muốn cắt đứt đường tiếp tế trên biển của phe Hiệp ước liền sử dụng phương tiện chiến tranh mới là tàu ngầm. Cuộc chiển tranh tàu ngầm đã gây cho Anh nhiều thiệt hại.




Tàu hàng Andex của Anh trúng
Ngư lôi của tàu ngầm Đức đang
Chìm,chỉ còn lại phần mũi
Tàu ngầm U16 của Đức.
_Sau một thời gian đứng ngoài cuộc, Mĩ viện cớ tàu ngầm Đức vi phạm quyền tự do thương mại trên biển, tấn công cả tàu buôn các bước cập bến phe “Hiệp ước”, ngày 2-4-1917 tuyên chiến với Đức. Sự tham chiến của Mĩ có lợi cho phe Anh, Pháp, Nga.
_Tháng 11-1917, dưới sự lãnh đạo của Lê-nin và đảng Bốnêvích, nhân dân Nga đứng lên làm cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa- đuợc gọi là cách mạng tháng Mười Nga. Nhà nước Xô Viết ra đời, thông qua Sắc lệnh Hòa bình, kêu gọi chính phủ các nước tham chiến chấm dứt chiến tranh nhưng không đươc hưởng ứng. Pháp, Mĩ muốn kết thúc chiến tranh trên thế thắng. Trước tình hình đó, để bảo vệ chính quyền non trẻ, Nhà nươcd Xô Viết buộc phải kí riêng với Đức Hòa ước Brét Litốp (3-3-1918). Nước Nga rút khỏi chiến tranh đế quốc.

Lênin- người lãnh đạo cuộc cách
mạng tháng Mười Nga.
_Đầu năm 1918, lợi dụng quân Mĩ chưa sang đến châu Âu, quân Đức mở liên tiếp 4 đợt tấn công lớn trên mặt trận Pháp. Một lần nữa, chính phủ Pháp chuẩn bị rời khỏi Pa-ri. Tháng 7-1918, 65 vạn quân Mĩ đổ bộ vào châu Âu cùng nhiều vũ khí, đạn dược. Mĩ trực tiếp tham chiến khi hai phe bị thiệt hại quá nhiều, hết sức mệt mỏi, nên trở thành nước đứng đầu phe Hiệp ước thay Anh. Nhờ đó quân Anh và quân Pháp phản công mạnh mẽ quân Đức trên các mặt trận.
_Từ cuối tháng 9-1918, quân Đức liên tiếp thất bại, phải bỏ chạy khỏi lãnh thổ Pháp và Bỉ. Các nước đồng minh Đức cũng bị tấn công liên tiếp, buộc phải đầu hàng: Bun-ga-ri (19-9), Thổ Nhĩ Kì (30-10), Áo-Hung ( 2-11).

_Trước nguy cơ thất bại, chính phủ mới đươc thành lập ở Đức (30-10-1918) đề nghị thương lượng với Mĩ, nhưng không được chấp nhận, vì Mĩ muốn đánh đến cùng, buộc Đức phải đầu hàng vô điều kiện. Trước tình hình ấy, ngày 9-11-1918, cách mạng ở Đức bùng nổ, vua Hin-hem II phải chạy sang Hà Lan. Ngày 11-11-1918, Đức phải kí hiệp định đầu hàng không điều kiện. Chiến tranh kết thúc với sự thất bại hoàn toàn của phe Đức, Áo-Hung.
Những người ký biên bản Đức đầu hàng 11 tháng 11 năm 1918
_Gây ra những thảm họa hết sức nặng nề đối với nhân loại: khoảng 1,5 tỉ người bị lôi cuốn vào vòng khói lửa, 10 triệu người chết, hơn 20 triệu người bị thương, nền kinh tế châu Âu bị kiệt quệ.
_Trong quá trình chiến tranh, thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga và việc thành lập nhà nước Xô viết đã đánh dấu bước chuyển lớn trong cục diện chính trị thế giới.
III.Kết cục của thế chiến lần I:
Bài tập củng cố:
1. Chiến tranh thế giới lần thứ nhất kết thúc vào thời gian nào?
A. 9-1918
B. 3-10-1918
C. 9-11-1918
D. 11-11-1918
2. Nêu hậu quả của Chiến tranh thế giới lần thứ nhất:
_1,5 tỉ người bị cuốn vào vòng khói lửa.
_10 triệu người chết.
_20 triệu người bị thương.
_Kinh tế châu Âu bị kiệt quệ
D.
Bài tập về nhà
1. Đọc trước bài 7: Những thành tựu văn hóa thời cận đại.
2.Học và làm bài tập đầy đủ.
1. Đọc trước bài 7: Những thành tựu văn hóa thời cận đại.
2.Học và làm bài tập đầy đủ.
Bài tập về nhà