Bài 6. Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông thường và băng bó vết thương

SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO YÊN BÁI
Trường THPT Văn Chấn
GV : Phạm Quyết Thắng

Bài 6.
Cấp Cứu Ban Đầu Các Tai Nạn Thông Thường
Và Băng Bó Vết Thương




GV : Phạm Quyết Thắng
TRƯỜNG THPT VĂN CHẤN
Tổ : Thể Dục – GDQP
* Mục Đích – Yêu Cầu :
Giúp học sinh hiểu được nguyên nhân,triệu chứng,cách cấp cứu ban đầu & dự phòng 1 số tai nạn thường gặp bằng các biện pháp đơn giản
Hiểu được mục đích,nguyên tắc băng bó vết thương,các loại băng & kỹ thuật các kiểu băng cơ bản
Biết xử lý đơn giản các tai nạn thông thường ban đầu,biết băng bó & ứng dụng các phương tiện sẵn có tại chỗ
Vận dụng linh hoạt các kỹ thuật cấp cứu,băng bó vao trong thực tế
I. Cấp Cứu Ban Đầu Các Tai Nạn Thông Thường :

1.Bong Gân :
a. Đại Cương :
Bong g©n lµ sù tæn th­¬ng cña d©y ch»ng xung quanh khíp do chÊn
th­¬ng g©y nªn.
C¸c khíp th­êng bÞ bong g©n lµ: Khíp cæ ch©n, ngãn ch©n c¸i, khíp
gèi, khíp cæ tay

b) TriÖu chøng
- Đau nhøc n¬i tæn th­¬ng lµ triÖu trøng quan träng nhÊt vµ sím nhÊt.
- S­ng nÒ to, cã thÓ cã vÕt bÇm tÝm d­íi da
- ChiÒu dai chi binh th­êng
T¹i khíp bÞ tæn th­¬ng cã khi rÊt láng lÎo mµ binh th­êng kh«ng cã
tinh tr¹ng ®ã.
1.Bong Gân :
c) Cấp cứu ban đầu và cách đề phòng
* Cấp cứu ban đầu:
Bang ép nhẹ để chống sưng nề giảm ti`nh trạng chảy máu và góp
phần cố định khớp
- Chườm lạnh bằng túi chườm hoặc bọc nước đá áp vào vùng khớp
- Bất động chi bong gân, cố định tạm thời bằng các phương tiện
Trường hợp bong gân nặng chuyển ngay đến cơ sở y tế
* Cách đề phòng :
- Di lại, chạy nhảy, lao động luyện tập đúng tư thế.
Cần kiểm tra thao trường, bãi tập và các phương tiện trước khi lao
động, luyện tập quân sự

2. Sai khớp :
a) Đại Cương :
Sai khớp là sự di lệch các đầu xương ở khớp một phần hay hoàn toàn do
chấn thương mạnh trực tiếp hoặc gián tiếp gây nên.
Các khớp dễ bị sai là : Khớp vai, khớp khuỷ, khớp háng, khớp càng lớn khi
sai lệch khớp ti`nh trạng càng nặng
b) Triệu chứng :
- Dau du~ dội, liên tục nhất là đụng vào khớp hay lúc nạn nhân cử động.
- Mất vận động hoàn toàn, không gấp, duỗi được
- Sưng nề quanh khớp
- Tím bầm quanh khớp
c) Cấp cứu ban đầu và cách đề phòng :
* Cấp cứu ban đầu:
- Bất động khớp bị sai, giu~ nguyên tư thế sai lệch
- Chuyển ngay nạn nhân đến các cơ sở ytê để cứu chu~a
* Cách đề phòng
Trong quá tri`nh lao động luyện tập phải chấp hành nghiêm chỉnh các quy định về an toàn
Cần kiểm tra độ an toàn của thao trường, bãi tập và các phương tiện trước khi lao động, luyện tập
3. Ngất :
a) Dại cương :
- Ngất là ti`nh trạng chết tạm thời nạn nhân mất tri giác, cảm giác và vận động
đồng thời tim, phổi và hệ bài tiết ngừng hoạt động
- Có nhiều nguyên nhân gây ngất : Do cảm xúc quá mạnh, chấn thương nặng,
mất máu nhiều, ngạt, người có bệnh tim . . . .
b) Triệu chứng :
- Nạn nhân tự nhiên thấy bòn chồn ,khó chịu, mặt tái, mắt tối dần, chóng mặt, ù tai.
- Toàn thân toát mồ hôi, chân tay lạnh, da xanh tái
- Phổi có thể ngừng thở hoặc thở rất yếu
- Tim có thể ngừng đập hoặc đập rất yếu , huyết áp hạ
- Thường nạn nhân bao giờ cũng ngừng thở truo?c rồi ngừng tim sau

3. Ngất :

c) Cấp cứu ban đầu và cách đề phòng

* Cấp cứu ban đầu:
ĐÆt n¹n nh©n n»m ngay t¹i n¬i tho¸ng khÝ, yªn tÜnh, tr¸nh tËp trung ®«ng ng­êi,
cho ®Çu n¹n nh©n h¬i ngöa ra phÝa sau
- Cëi cóc ¸o, quÇn níi d©y l­ng ®Ó m¸u dÔ l­u th«ng.
- Xoa bãp lªn c¬ thÓ, t¸t vµo m¸, giËt tãc mai
NÕu n¹n nh©n ®· tØnh ch©n tay l¹nh cã thÓ cho u«ngs n­íc gõng t­¬i, n­íc tái hoµ víi
r­îu vµ n­íc ®· ®un s«i.
+ Vç nhÑ vµo ng­êi n¹n nh©n nÕu kh«ng thÊy ph¶n øng gì lµ mÊt tri gi¸c,
c¶m gi¸c vµ vËn ®éng
+ ¸p m¸ vµo mòi miÖng n¹n nh©n nªu thÊy lång ngùc, bông kh«ng phËp phång,
tai mòi miÖng kh«ng cã h¬i Êm cã thÓ thë rÊt yÕu hoÆc ngõng thë.
+ B¾t m¹ch bÑn nÕu kh«ng thÊy ®Ëp cã thÓ tim ®· ngõng ®Ëp
+ NÕu x¸c ®Þnh n¹n nh©n ®· ngõng thë tim ngõng ®Ëp cÇn tiÕn hµnh ngay biÖn ph¸p thæi
ng¹t vµ Ðp tim ngêi l«ng ngùc. Ph¶i lµm khÈn tr­¬ng liªn tôc khi nµo n¹n nh©n tù thoÎ
®­îc vµ tim ®Ëp l¹i míi th«i.
* Cách đề phòng :
- Phải đảm bảo an toàn, không để xảy ra tai nạn trong quá trình lao động luyện tập.
- Phải duy tri đều đặn chế độ làm việc, nghỉ ngơi tránh làm việc căng thẳng quá sức
Phải rèn luyện sức khoẻ thường xuyên, nên rèn luyện từ thấp đến cao để có thể có khả năng thích
ứng với mọi điều kiện của môi trường.
4. Điện Giật :
a) Dại Cương :
ĐiÖn giËt cã thÓ lµm tim ngõng ®Ëp, ngõng thë, g©y chÕt ng­êi nÕu kh«ng
®­îc cÊp cøu kÞp thêi.
b. Triệu Chứng :
Có thể tim ngừng đập , ngừng thở và gây tử vong nếu không cấp cứu kịp
thời
- Gây bỏng có thể bỏng rất sâu
- Gãy xương, sai khớp và tổn thương các phủ tạng do ngã
4. Điện Giật :
c) Cấp cứu ban đầu và cách đề phòng :
* Cấp cứu ban đầu :
Khi còn nguồn điện phải nhanh chóng cắt cầu dao, bỏ cầu chi dùng sào đẩy dây điện
ra khỏi người bị nạn
Khi đã tách khỏi nguồn điện xem ngay tim nạn nhân còn đập hay không và còn thở
không. Nếu không còn thi phải làm hô hấp nhân tạo và ép tim ngoài lồng ngực ngay.
- Khi nạn nhân đã thở được, tim đập lại thi nhanh chóng chuyển đến cơ sở y tế
* Cách đề phòng :
- Chấp hành nghiêm các quy định về sử dụng điện
- Các thiết bị sử dụng điện phải đảm bảo an toàn
- Các ổ cắm phải đặt xa tầm với của trẻ
5. Ngộ Độc Thức Ăn :
a) Dại Cương :
- Ăn phải thực phẩm đã bị nhiễm khuẩn như ôi thiu
- Ăn phải thực phẩm có chứa chất độc sẵn: nấm, sắn
Ăn phải thực phẩm dễ gây dị ứng tuỳ thuộc cơ địa từng người :
Tôm cua, dứa..
b) Triệu chứng:
Hội chứng nhiễm khuẩn, nhiễm độc: Sốt 38 - 39 0 C rét run mê sảng,
co giật
Hội chứng viêm cấp đường tiêu hoa: đau bụng vùng quanh rốn, buồn nôn
nôn nhiều lần trong ngày, bị tiêu chảy nhiều lần
- Hội chứng mất nước, điện giảI : khát nước môi khô, mắt trũng
* Cách đề phòng :
- Phải đảm bảo tốt vệ sinh môi trường
- Chấp hành đầy đủ quy định của Bộ ytế về vệ sinh an toàn thực phẩm
- Với cá nhân chủ yếu giu~ vệ sinh an uống
+ Không an rau sống, quả xanh và uống nước lã
+ Không an sống, an tái an các thức an đã ôi thiu
+ Không an nấm tười, các loại nấm có hại và lạ
+ Nên ngâm sắn tươi vào nước lã khoảng 12 giờ trước khi luộc
5. Ngộ Độc Thức Ăn :
c) Cấp cứu ban đầu và cách đề phòng :
* Cấp cứu ban đầu
- Chống mất nước
+ Chủ yếu là phải cho truyền dịch mặn, ngọt đẳng trương 1- 2 lít
+ Cho uồng nhiều nước gạo rang với vài lát gừng
+ Ngộ độc nấm nên cho uống nước đường cho thêm một chút muối
+ Ngộ độc sắn nên cho uống nước đường, su~a mật ong.
- Chống nhiễm khuẩn:
- Chống truỵ tim mạch và trợ sức: chủ yếu dùng long não. vitamin B1
- Cho nhịn an hoặc an lỏng 1- 2 bu~a/ ngày để ruột được nghỉ ngơi.
6. Chết Đuối :
a) Dại cương :
Chết đuối còn gọi là ngạt nước,la` loa?i thiờn tai hay ga?p o? nuo?c ta nhõ?t la` vờ` mu`a He`
việc cứu sống nạn nhân chủ yếu dựa vào nhu~ng người có mặt tai nơi xảy ra tai nạn
b) Triệu chứng :
- Gi·y giôa, sÆc trµo n­íc, tim cßn ®Ëp nÕu cÊp cøu kÞp thêi cã thÓ sèng ®­îc
- Khi ®· mª man, tÝm t¸i khã chữa h¬n, tuy nhiªn vÉn cßn hi väng vi tim míi ngõng ®Ëp.
- Khi da n¹n nh©n ®· tr¾ng bÖch hoÆc tÝm xanh ®ång tö ®· d·n réng thì cßn rÊt Ýt hi väng.
c) Cấp cứu ban đầu và cách đề phòng :
* Cấp cứu ban đầu :
- Khi đã cứu được nạn nhân lên bờ cần:
+ Nhạnh chóng dốc nước ra khỏi dạ dày
+ Móc đất, bùn, đờm, dãi ra khỏi miệng
+ Hô hấp nhân tạo trong khoảng 20 - 30 phút
+ Khi thở được nhưng nạn nhân con trong tư thế hôn mê cần để nạn nhân nằm nghiêng đầu về một
bên để đường thở lưu thông và tránh hiện tượng trào ngược.
+ Nhanh chóng chuyển nạn nhân tới cơ sở ytế
* Cách đề phòng :
- Chấp hành nghiêm các quy định về giao thông đường thuỷ
- Tập bơi
- Quản lý tốt trẻ em, không để trẻ chơi đùa gần ao hồ
7.Say Nóng – Say Nắng :
a. Đại Cương :
Say nóng say nắng là hiện tượng rất hay gặp ở nước ta nhất là vào Mùa Hè người lao
động làm việc dưới trời nắng nóng, oi, gắt nếu không có Mũ, Nón rất dễ bị Say Nắng
Say nãng, say n¾ng lµ tình tr¹ng rèi lo¹n ®iÒu hoµ nhiªt ®ộ cơ thể do m«i tr­êng n¾ng
nóng g©y nªn, c¬ thÓ kh«ng cßn tù ®iÒu hoµ nhiÖt ®é ®­îc nữa.
b. Triệu chứng :
- Chuột rút tay, chân sau đó đến các cơ ở lưng, bụng
- Tiếp theo là nhức đầu chóng mặt, mệt mỏi, chân tay dã dời, khó thở
+ Sốt cao 40 -420 C
+ Mạch nhanh 120- 150 lần/ phút
+ Thở nhanh trên 30 nhịp/ phút
- Choáng váng, buồn nôn, co giật như động kinh
c. Cấp cứu ban đầu và cách đề phòng :
* Cấp cứu ban đầu
- dưa nạn nhân vào nơi thoáng mát, bóng dâm
- Quạt mát chườm lạnh bằng khan ướt mát hoặc xoa cồn 45*
- Cho uống nước đường và muối
* Cách đề phòng
- Không làm việc tập luyện và thi đấu thể thao dưới trời nắng gắt
- Ăn uống đủ nước đủ muối khoáng
8. Nhiễm Độc Lân Hữu Cơ :
a. Đại Cương :
Lõn hu~u co la` ca?c loa?i chõ?t ho?a ho?c nhu : Tiophot, Vopatoc . . . duo?c du`ng dờ? tru` sõu bo?,
cụn tru`ng, nõ?m co? ha?i
Do khụng da?m ba?o quy ta?c an toa`n trong qua? tri`nh võ?n chuyờ?n & ba?o qua?n nờn thuo`ng xa?y ra
nhu~ng tai na?n da?ng tiờ?c. Chõ?t lõn xõm nhõ?p va`o co thờ? qua duo`ng tiờu ho?a, duo`ng hụ hõ?p va` qua da

b. Triệu Chứng :
- Trường hợp nhiễm độc cấp: nạn nhân thấy lợm giọng, nôn mửa đau quặn bụng.
Trường hợp nhiễm độc nhẹ: các triệu chứng trên xuất hiện muộn và nhẹ nếu được cấp
cứu kịp thời sẽ giảm dần
c. Cấp cứu ban đầu & đề phòng :
* Cấp cứu ban đầu
- Nhanh chóng dùng thuốc giải độc đặc hiệu
- Nếu thuốc vào đường tiêu hoá thi bằng mọi biện pháp phải gây nôn
- Nếu có điều kiện dùng thêm thuốc trợ tim mạch, trợ sức
* Cách đề phòng
- Chấp hành đúng các quy định chế độ vận chuyển bảo quản sử dụng thuốc trừ sâu.
- Khi phun thuốc trừ sâu phải pha đúng liều lượng và có các phương tiện để bảo vệ
- Khi tiếp xúc với thuốc trừ sâu không được an uống, hút thuốc, sau khi làm việc phải thay áo quần.
II. Băng Vết Thương :
II. Băng Vết Thương :
1. Mục đích :
Bảo vệ cho vết thương khỏi bị ô nhiễm :

Bang ki?n, bang so?m ca?c vờ?t thuong co? ta?c du?ng ngan ca?n, ha?n chờ? vi khuõ?n tu` mụi
truo`ng xung quanh xõm nhõ?p va`o vờ?t thuong, go?p phõ`n la`m cho vờ?t thuong mau la`nh
Cầm máu tại vết thương :

Ma?u o? co thờ? xe~ theo vờ?t thuong ra ngoa`i nhõ?t la` ca?c vờ?t thuong dõ?p na?t lo?n, ma?u cheyr nhiờ`u,
nờ?u bang e?p cha?t xe~ ha?n chờ? viờc mõ?t ma?u
Giảm đau đớn cho nạn nhân :

Vờ?t thuong khi da~ duo?c bang bo? xe~ ha?n chờ? su? co? sa?t, va quyờ?t va` la`m cho vờ?t thuong duo?c
yờn ti~nh trong qua? tri`nh võ?n chuyờ?n
2. Nguyên Tắc Băng Vết Thương :
Băng kín băng hết các vết thương :

Khi băng vết thương phải bình tĩnh quan sát chỗ bị thương, không bó sót vết thương
nhất là trong điều kiện trời tối hoặc có nhiều người bị thương
Băng chắc, đủ độ chặt :

Băng lỏng thì trong quá trình vận chuyển xẽ dễ bị tuột, Băng chặt quá xẽ làm cản trở
quá trình lưu thông máu, chính vì thế cần phải băng chắc nhưng đủ độ chặt để bảo vệ
vết thương
Băng sớm – băng nhanh vết thương :

Phải băng ngay sau khi bị thương, băng càng sớm xẽ càng hạn chế được sự mất Máu
& ô nhiễm tại vết thương
3. Các Loại Băng :
Có nhiều loại bang sử dụng vết thương như :
bang cuộn, bang cá nhân, bang tam giác
4. Kỹ Thuật Băng Vết Thương :
a. Các kiểu băng cơ bản :

Có nhiều kiểu băng khác nhau :
- Băng xoắn vòng :
Là đưa cuộn băng đi nhiều Vòng theo hình xoắn lò xo
- Băng số 8 :
Là đưa quận băng đi nhiều vòng theo hình số 8 có 2 vòng đối xứng nhau
b. Áp dụng cụ thể :
- Băng các đoạn chi :
- Băng vai, nách
- Băng vùng gối, gót chân, vùng khuỷu
- Băng vung khoeo, nếp khuỷu
- Băng bàn chân, bàn tay
- Băng vùng đầu – cổ - mặt
+ Băng trán
+ Băng một bên mắt
+ Băng đầu ( kiểu quai nón )
4. Kỹ Thuật Băng Vết Thương :