Bài 56. Môi trường và tài nguyên thiên nhiên

Chương XIII
Môi trường và sự phát triển bền vững
Bài 56:
MÔI TRƯỜNG VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
I. MÔI TRƯỜNG
1. Khái niệm :
Môi trường là không gian bao quanh trái đất, có quan hệ trực tiếp đến sự tồn tại và phát triển của xã hội loài người
2. Phân loại môi trường :
Môi trường được phân loại theo nhiều cách khác nhau như : theo tác nhân, theo sự sống, theo thành phần, theo kích thước…
Theo chức năng môi trường sống của con người được chia thành:
 Môi trường tự nhiên
 Môi trường xã hội
 Môi trường nhân tạo

MÔI TRƯỜNG SỐNG CỦA CON NGƯỜI
Môi trường tự nhiên :
Địa hình
Địa chất
Đất trồng
Khí hậu
Thuỷ văn
Sinh vật…
Môi trường xã hội : bao gồm các quan hệ xã hội trong sản xuất, phân phối, giao tiếp
Môi trường nhân tạo :đối tượng lao động do con người sản xuất ra và chịu sự chi phối của con người (nhà, ở, máy móc, xí nghiệp…)
Sự khác nhau cơ bản giữa môi trường tự nhiên và môi trường nhân tạo
Môi trường tự nhiên :
 Xuất hiện không phụ thuộc vào con người
Con người tác động vào tự nhiên làm nó thay đổi nhưng các thành phần của tự nhiên vẫn phát triển theo quy luật riêng.

Môi trường nhân tạo :
 Là kết quả lao động của con người, tồn tại hoàn toàn phụ thuộc vào tác động của con người.

3. Chức năng và vai trò của MT đối với sự phát triển xã hội loài người:
Môi trường có 3 chức năng chính:
+ Là không gian sống của con người
+ Cung cấp tài nguyên cần thiết cho cuộc sống và hoạt động sản xuất của con người
+ Là nơi chứa đựng những chất thải do hoạt động sản xuất và sinh hoạt của con người
Môi trường địa lý có vai trò rất quan trọng đối với xã hội loài người nhưng không quyết định đến sự phát triển của xã hội.
Sự phát triển của môi trường tự nhiên bao giờ cũng diễn ra chậm hơn sự phát triển của xã hội loài người. Vì vậy, nó không thể là nguyên nhân quyết định sự phát triển của xã hội.
Ô nhiễm môi trường
II. TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
1. KHÁI NIỆM :
Tài nguyên thiên nhiên là các thành phần của tự nhiên được sử dụng hoặc có thể được sử dụng làm phương tiện sản xuất và làm đối tượng tiêu dùng.
2. Phân loại :

Có nhiều cách phân loại tài nguyên thiên nhiên nhưng hiện nay thông dụng nhất là các cách sau :
 Theo thuộc tính tự nhiên : đất đai,khí hậu, nước, sinh vật, khoáng sản…
 Theo công dụng kinh tế : tài nguyên phục vụ sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, du lịch…
 Theo khả năng hao kiệt : phân thành 3 loại
Tài nguyên thiên nhiên
Tài nguyên có thể bị hao kiệt
Tài nguyên không bị hao kiệt
Tài nguyên khôi phục được
TN không khôi phục được
Năng lượng mặt trời, gió, không khí, nước,…
Các loại KS
Rừng, sinh vật, đất,…
Tài nguyên không khôi phục được :
TNTN cũng có giới hạn và bị hao hụt dần khi con người khai thác.
Là các loại khoáng sản đang được con người khai thác và sử dụng trong công nghiệp.
Sự hình thành các loại khoáng sản này phải trải qua hàng triệu năm, vì vậy khi các loại tài nguyên này bị hao kiệt thì không thể phục hồi lại được
Khai thác dầu – khí
Tài nguyên khôi phục được :
Bao gồm đất trồng, các loài động vật và thực vật.
Các loại tài nguyên này nếu được sử dụng và cải tạo hợp lý sẽ khôi phục lại và phát triển tốt hơn.
Tài nguyên không bị hao kiệt :
Năng lượng mặt trời
Gió
Nước
Không khí….
Tuy các loại tài nguyên này là nguồn tài nguyên không bị hao kiệt nhưng chúng lại có nguy cơ suy thoái và ô nhiễm gây ảnh hưởng rất lớn đến đời sống con người.
1. Tại sao chúng ta phải bảo vệ môi trường?
2. Tài nguyên thiên nhiên được phân thành những loại nào, em hãy cho biết đặc điểm của mỗi loại?
3. Hãy cho biết mối quan hệ giữa môi trường và tài nguyên thiên nhiên?