Bài 50. Vi khuẩn

KIỂM TRA BÀI CŨ:
Câu hỏi:
Theo em nên có những biện pháp như thế nào để bảo vệ sự đa dạng của thực vật?
Các biện pháp bảo vệ sự đa dạng của thực vật:
Ngăn chặn phá rừng để bảo vệ môi trường sống của thực vật
Hạn chế việc khai thác bừa bãi các loài thực vật quý hiếm để bảo vệ số lượng cá thể của loài
Xây dựng các vườn thực vật, vườn Quốc gia, các khu bảo tồn…để bảo vệ các loài thực vật, trong đó có các thực vật quý hiếm đặc biệt
Tuyên truyền giáo dục rộng rãi trong nhân dân để cùng tham gia bảo vệ rừng
CHƯƠNG X:
VI KHUẨN - NẤM - ĐỊA Y
BÀI 50: VI KHUẨN
Vi sinh vật nhỏ bé mà mắt thường không nhìn thấy được nhưng lại có vai trò rất quan trọng đối với đời sống và sức khỏe con người.
Chúng chiếm một số lượng lớn và ở khắp mọi nơi quanh ta.
Vi sinh vật được chia thành nhiều nhóm nhỏ trong đó có vi khuẩn và virut
? Quan sát các hình 50.1, SGK và các hình ảnh trên đây, em hãy cho biết vi khuẩn có những hình dạng nào?
Hình cầu
Hình que
Hình dấu phẩy
Hình xoắn
Hình tia
Hình sao
Hình hộp
1. Hình dạng, kích thước và cấu tạo của vi khuẩn
? Từ 2 thông tin trên em có nhận xét gì về kích thước của vi khuẩn?
Vi khuẩn có kích thước vô cùng nhỏ, mỗi tế bào chỉ từ 1 đến vài phần nghìn mm.
=> Phải quan sát bằng kính hiển vi
Kính hiển vi
Cấu tạo vi khuẩn
Nêu cấu tạo vi khuẩn ?
Cấu tạo tế bào thực vật
Cấu tạo vi khuẩn
? Quan sát 2 hình ảnh trên em hãy so sánh sự giống và khác nhau giữa tế bào vi khuẩn và tế bào
2. Cách dinh dưỡng
? Căn cứ vào cấu tạo tế bào vi khuẩn em hãy cho biết vi khuẩn có khả năng tự tổng hợp chất hữu cơ (tự dưỡng) hay không?
? Vậy vi khuẩn dinh dưỡng bằng hình thức nào?
Hầu hết vi khuẩn không màu và không có chất diệp lục nên chúng không có khả năng tự dưỡng mà phải lấy chất hữu cơ có sẵn – là hình thức dị dưỡng
2 hình thức dị dưỡng chủ yếu của vi khuẩn là:
+ Hoại sinh: phân hủy chất hữu cơ có sẵn trong xác động, thực vật.
+ Kí sinh: Sống nhờ chất hữu cơ trên cơ thể sống khác.
- Một số ít vi khuẩn cũng có khả năng tự dưỡng.
Trong 1gam đất ở cánh đồng có tới hàng trăm vi khuẩn, đặc biệt đất tốt (giàu chất hữu cơ) có tới 6 – 8 tỉ vi khuẩn. Ngược lại, 1 gam đất ở sa mạc chỉ có vài vạn vi khuẩn. Ở các lớp đất sâu 5m cũng có vi khuẩn nhưng càng xuống sâu số lượng càng ít.
Trong nước, nhất là nước bẩn, có nhiều vi khuẩn: 1cm3 nước này có hàng vạn đến hàng chục vạn vi khuẩn.
1cm3 không khí ở thành phố cũng có hàng chục vạn vi khuẩn, nhưng không khí trong lành ở biển hoặc trong rừng thì số lượng vi khuẩn có rất ít.
Có khoảng 500 loài vi khuẩn khác nhau trong cơ thể con người. Ở một người trưởng thành, con số ước tính là khoảng 100 nghìn tỷ tế bào vi khuẩn.
? Từ những thông tin trên, em có nhận xét gì về sự phân bố và số lượng vi khuẩn trong tự nhiên?
3. Phân bố và số lượng
Vi khuẩn có hình thức sinh sản bằng phân đôi tế bào nên chúng sinh sản cực nhanh.
Người ta tính ra rằng trong điều kiện thuận lợi chỉ sau 12 tiếng, từ 1 vi khuẩn ban đầu có thể sinh ra tới 10 triệu vi khuẩn mới. Nhưng trong thực tế có nhiều điều kiện bất lợi đối với vi khuẩn khiến chúng không thể sinh sản hết khả năng của mình mà bị chết nhiều.
Năng lực thích ứng của vi khuẩn rất lớn so với thực vật và động vật. Trong quá trình tiến hóa lâu dài vi khuẩn đã tạo ra cho mình những cơ chế điều hòa cơ thể để thích ứng với những điều kiện hết sức bất lợi.
Vi khuẩn phân bố rất rộng, ở hầu khắp các môi trường và thường với số lượng lớn.

Vì sao không nên uống nước lã?
Tại sao nói chuyện thường xuyên với người bị bệnh lao phổi lại có thể bị lây bệnh?
4. Vai trò của vi khuẩn
a, Vi khuẩn có ích
- vai trò của vi khuẩn trong tự nhiên
Các muối khoáng
Xác động vật, thực vật chết
Chất hữu cơ
Chất hữu cơ
Tại sao phân hữu cơ bón vào đất lâu ngày sẽ hóa thành mùn rồi thành muối khoáng?
Các muối khoáng
Xác động vật, thực vật chết
Chất hữu cơ
Chất hữu cơ
Xác động vật, thực vật chết rơi xuống đất được …………….. ở trong đất biến đổi thành các …………………. Các chất này được cây sử dụng để chế tạo thành ………………… nuôi sống cơ thể.
Vi khuẩn
muối khoáng
chất hữu cơ
Vi khuẩn
Điền vào chỗ trống trong đoạn câu sau đây bằng các từ thích hợp cho trước: vi khuẩn, muối khoáng, chất hữu cơ.
16
Khu rừng quyết cổ đại
GIÀN KHOAN
MỎ DẦU Ở IRAN
THÙNG CHỨA DẦU
18
- Vai trò của vi khuẩn trong đời sống con người
- Nhiều vi khuẩn gây hiện tượng lên men và được con người sử dụng để chế biến một số thực phẩm như muối dưa, muối cà, làm dấm, làm sữa chua…
- Vi khuẩn còn có vai trò trong công nghệ sinh học: tổng hợp Prôtêin, vitamin B12 , axít glutamic để làm mì chính ( bột ngọt), làm sạch nguồn nước thải và môi trường nước nói chung, sản xuất các sợi thực vật, …
PRÔTÊIN TỔNG HỢP
BỘT NGỌT (MÌ CHÍNH)
VI KHUẨN CÓ ÍCH CHO ĐƯỜNG RUỘT
4. VAI TRÒ CỦA VI KHUẨN
a) Vi khuẩn có ích
* Trong tự nhiên:
Phân hủy hoàn toàn chất hữu cơ (xác đv, tv)→ chất vô cơ (mùn, muối khoáng) cung cấp cho cây.
Phân hủy không hoàn toàn chất hữu cơ tạo→ than đá hoặc dầu lửa.
*Trong đời sống:
- Nông nghiệp:Vi khuẩn cố định đạm→ bổ sung nguồn đạm cho đất
- Lên men thực phẩm: muối dưa cà, làm sữa chua…
- Có vai trò trong công nghệ sinh học: tổng hợp prôtêin, vitamin, sản xuất bột ngọt ….
Vi khuẩn kí sinh gây bệnh ở người và động vật
b) Vi khuẩn có hại
25
Trực khuẩn lao
Phẩy khuẩn tả
Vi khuẩn gây viêm phổi
Vi khuẩn uốn ván
Vi khuẩn sốt thương hàn
Vi khuẩn gây viêm gan
Vi khuẩn gây bệnh lậu
Vi khuẩn gây bệnh Sars
Vi khuẩn gây tiêu chảy cấp
Quả đã bị thối
5. SƠ LƯỢC VỀ VIRÚT
- Kích thước : rất nhỏ
- Hình dạng: dạng cầu, dạng khối nhiều mặt, dạng que, dạng nòng nọc
- Cấu tạo: rất đơn giản, chưa có cấu tạo tế bào
- Đời sống: kí sinh bắt buộc
- Vai trò: khi kí sinh vi rút thường gây bệnh cho vật chủ
Virut gây bệnh sởi
Cúm A H5N1
Virus gây bệnh HIV
Virut SARS
Virut cúm B
Virut cúm dưới kính hiển vi
Em hãy chọn câu trả lời chính xác nhất cho các câu hỏi sau:
1, Vi khuẩn dinh dưỡng bằng cách lấy chất hữu cơ sẵn có trong xác động thực vật đang phân hủy gọi là:
Kí sinh
Hoại sinh
Hội sinh
Cộng sinh
2, Vi sinh vật có ở môi trường:
Đất
Nước
Không khí
Đất, nước, không khí, sinh vật
31
3. Vi khuẩn có hình dạng nào:
a. Hình cầu.
b. Hình que.
c. Hình dấu phẩy.
d. Hình cầu, hình que, hình dấu phẩy….
4. Vi khuẩn dinh dưỡng bằng cách nào:
a. Tự dưỡng.
b. Dị dưỡng.
c. Dị dưỡng, một số ít tự dưỡng.
d. Tự dưỡng và dị dưỡng.
32
5. Hãy tìm những cụm từ thích hợp sau đây điền vào chổ trống trong những câu sau: (tế bào, sinh dương, phân đôi)
Vi khuẩn sinh sản…...…………bằng cách …………tế bào. Sự phân chia này xảy ra rất mạnh: trong điều kiện thuận lợi, chỉ sau 12 giờ, từ một ……....vi khuẩn ban đầu có thể sinh ra tới 10 triệu vi khuẩn mới.
Tế bào
Phân đôi
Sinh dưỡng