Bài 5. Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ

Giáo viên:Phạm Thị Thu Diễm
Lớp dạy: 6A1
Chào mừng các thầy, cô giáo đến dự giờ môn Ngữ văn

Nghia c?a t? l� gỡ?
Cú m?y cỏc gi?i thớch nghia c?a t??
- Nghia c?a t? l� n?i dung m� t? bi?u th?.
Có 2 cách giải nghĩa từ:
+ Dựng t? d?ng nghia ho?c trỏi nghia.
+Trình bày khái niệm mà từ biểu thị
Đáp án
Cái gậy có một chân
Biết giúp bà khỏi ngã.
Chiếc com-pa bố vẽ
Có chân đứng, chân quay.
Cái kiềng đun hàng ngày
Ba chân xòe trong lửa.
Chẳng bao giờ đi cả
Là chiếc bàn bốn chân.
Riêng cái võng Trường Sơn
Không chân, đi khắp nước.
(Vũ Quần Phương)
Những cái chân
Làm việc nhóm (3p)

?Sự vật nào có chân được nói tới?

?Giải nghĩa từ chân trong các trường hợp?
= > T? "chõn" l� t? cú nhi?u nghia.
-Dụi chõn c?a anh b? d?i di kh?p nu?c.
- Chõn mốo cú múng vu?t r?t s?c.
Bộ phận dưới cùng của cơ thể người, động vật dùng để đi, đứng.
- Sự vật có chân: cái gậy, chiếc compa, cái kiềng, chiếc bàn.
Bộ phận dưới cùng của đồ vật có tác dụng nâng đỡ các bộ phận khác.
Ngoài ra, còn một số tổ hợp chứa từ chân: chân núi, chân tường, chân mây.
Bộ phận dưới cùng của một số vật tiếp giáp với mặt nền.
Em hãy cho biết nghĩa của các từ sau?
Bút:
Đồ dùng để viết, vẽ.
Hoa nhài:
Tên một loài hoa.
Từ có một nghĩa.
Toán học:
Tên một môn học.
=> T? cú th? cú m?t hay nhi?u nghia.

Em lấy ví dụ về từ nhiều nghĩa?
Mũi
Chỉ bộ phận trên mặt của cơ thể người, động vật.
VD: mũi người, mũi mèo,…
Chỉ bộ phận nhô ra phía trước của phương tiện giao thông đường thủy. VD: mũi tàu, mũi thuyền...
Chỉ bộ phận nhọn sắc của vũ khí.
VD: mũi dao, mũi lê,…
Chỉ bộ phận của lãnh thổ.
VD: Mũi Né, Mũi Cà Mau.
Mắt
Mắt người, mắt mèo.
Mắt na,mắt dứa,…
Mắt rổ, mắt lưới,…
= > Hi?n tu?ng chuy?n nghia c?a t?.
Bộ phận dưới cùng của cơ thể người, động vật dùng để đi, đứng.
Bộ phận dưới cùng của đồ vật có tác dụng nâng đỡ các bộ phận khác.
Bộ phận dưới cùng của một số vật tiếp giáp với mặt nền.
Nghĩa gốc.
Nghĩa chuyển
Từ “chân” trong bài thơ được dùng theo nghĩa nào?
Bài tập nhanh.
Mùa xuân (1) là tết trồng cây
Làm cho đất nước càng ngày càng xuân (2).
Phân biệt từ nhiều nghĩa và từ đồng âm:
Bài 1:
Đầu
Đau đầu, nhức đầu.
Đầu bảng, đầu danh sách.
Bộ phận quan trọng nhất.
Bài 2: tìm từ vốn là bộ phận của cây cối để chỉ bộ phận con người:
-Lỏ:
- Qu?
- Bỳp
Bài 3: Dưới đây là một số hiện tượng chuyển nghĩa của từ Tiếng Việt. Hãy tìm thêm các trương hợp tương tự.
a.Chỉ sự vật => Hành động:
Cân muối-> muối cà.
b.Chỉ hành động chuyển thành chỉ đơn vị.
+Đang gói bánh => ba gói bánh
Cái cưa -> cưa gỗ,
Cái cuốc ->cuốc đất.
+ Dang bú lỳa => gỏnh ba bú lỳa.
+ Dang n?m com => ba n?m com