Bài 5. Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ ĐẾN DỰ GIỜ VỚI LỚP
NG? VAN 6
PHÒNG GIÁO DỤC THỊ XÃ CAM RANH
TRƯỜNG THCS NGUYỄN VĂN TRỖI




TIẾT 19
TÖØ NHIEÀU NGHÓA VAØ HIEÄN TÖÔÏNG
CHUYEÅN NGHÓA CUÛA TÖØ

Giaùo vieân : Nguyeãn Thò Ñöùc Linh
Toå : Vaên – Söû – GDCD




Naêm hoïc: 2009-2010

KIỂM TRA BÀI CŨ
- Thế nào là truyện cổ tích?
- Suy nghĩ của em về nhân vật Sọ Dừa?
- Ý nghĩa và bài học rút ra từ truyện?
I- TỪ NHIỀU NGHĨA:
1. Đọc bài thơ "Những cái chân"
Xác định những tập hợp từ, những câu có chứa từ "chân"?
+ Gậy có một chân > ( chân) gậy
+ Chân đứng, chân quay > ( chân) com pa
+ Ba chân > ( chân) kiềng đun lửa
+ Bàn bốn chân > (chân ) bàn
+Võng Trường Sơn không chân > ( ẩn dụ)



2. Tìm từ nhiều nghĩa.
Ví dụ: Từ "mũi"
- Mũi tên


- Mũi tàu


- Mũi người





3. Từ một nghĩa
VD:
Xe máy
hoa hồng
Máy bay.
Giải thích nghĩa các từ trên?
* Từ các từ ở hoạt động 2 và 3,
em có nhận xét gì về nghĩa của từ ?
II- Hiện tượng chuyển nghĩa của từ:
Nghĩa đầu tiên của từ "chân"?
Nghĩa đầu tiên gọi là nghiã gốc (nghĩa đen, nghĩa chính)
=> là cơ sở để hình thành nghĩa chuyển của từ
Nêu nghĩa chuyển của từ "chân" mà em biết?
VD: Mùa xuân là tết trồng cây,
Làm cho đất ngày càng xuân.
Từ "xuân" có mấy nghĩa ? Đó là những nghĩa nào?
. Xuân 1: một nghĩa (chỉ có từ xuân).
. Xuân 2 : nhiều nghĩa (chỉ mùa xuân, sự tươi trẻ
, tươi đẹp, trẻ trung.)
Trong câu từ có thể dùng với một nghĩa hay nhiều nghĩa.
Muốn hiểu nghĩa chuyển phải dựa vào nghĩa gốc.
- Chân > chân bàn, chân núi.(cố định).
Chân người, chân võng, (rơì� chỗ )
III. LUYỆN TẬP
c- Cổ: Bộ phận giữa người và thân.
- Cổ chai, cổ lọ: Bộ phận đầu sự vật.
- Rụt cổ, so vai: Chỉ sự sợ hãi.
- Nghển cổ ngóng trông: Chỉ sự mong đợi.
b- Tay: Bộ phận hoạt động.
- Tay ghế, tay vịn: Nơi tay người tiếp xúc với sự vật.
- tay súng, tay cày: Bộ phận tác động hành động.




a- Đầu: Bộ phận cơ thể chứa não, ở trên cùng.
- Đầu người: Bộ phận chứa não.
- Đầu sách: Bộ phận trên cùng, đầu tiên.
- Đầu đảng: người quan trọng nhất.
Bài tập 1
Ba từ chỉ bộ phận của cơ thể người có sự chuyển nghĩa
III. LUYỆN TẬP
- Lá: lá gan, phổi, lách.
- Quả: Tim, thận.
- Búp: Búp tay.
- Hoa: Hoa cái ( đầu lâu).
Bài tập 2
Bộ phận cây cối chỉ bộ phận cơ thể người:
III. LUYỆN TẬP
a-Bộ phận cơ thể người, động vật
chứa tim, gan, ruột.
b- Biểu tượng của ý nghĩa sâu kín, không
bộc lộ ra đối với người, việc nói chung.
c- Phần phình ra ở giữa một số đồ vật.
3a- Sự vật > hành động:
Hộp sơn> Sơn cửa
- Cân muối> muối dưa
- Cái bào> bào gỗ
3b- Hành động > đơn vị:
Đang bó lúa > gánh ba bó lúa
Cuộn tranh lại >ba cuộn tranh
Bài tập 3

Bài tập 4
Đọc đoạn trích, trả lời câu hỏi nghĩa của từ "bụng":

CỦNG CỐ VÀ DẶN DÒ

CỦNG CỐ
- Thế nào là từ nhiều nghĩa?
-Nêu các hiện tượng chuyển nghĩa
của từ?
DẶN DÒ
Học bài, xem lại bài tập
- Chuẩn bị " Lời văn, đoạn văn tự sự"
+ Đọc các đoạn văn,
VD mẫu và trả lời câu hỏi.
+ Các nhân vật được giới thiệu?
Mục đích GT?
+ Hành động nhân vật?
Câu quan trọng nhất của nhân vật?
BÀI HỌC ĐẾN ĐÂY
KẾT THÚC!
XIN CẢM ƠN VÀ CHÚC SỨC
KHỎE THẦY CÔ