Bài 5. Trung Quốc thời phong kiến

Tần ( 221 TCN) -Thanh (1911)
NKH-Chuvananls
TƯ TƯỞNG HỌC THUẬT
NKH-Chuvananls
1) Đạo giáo
Đạo giáo( Đạo Lão hay Đạo gia)là một trong Tam giáo tồn tại từ thời Trung Quốc cổ đại

Lão Tử & Đạo Đức kinh
Đạo: quy luật tự nhiên
Đức: đặc tính sự vật tồn tại
Thuyết vô vi

Đạo giáo đã ảnh hưởng đến các lĩnh vực chính trị, kinh tế, triết học, văn chương, nghệ thuật, âm nhạc, dưỡng sinh, y khoa và võ thuật

Danh ngôn:
Người tri túc, không bao giờ nhục
Tự biết mình là người sáng suốt. Thắng được người là có sức mạnh. Thắng được mình là kiên cường.
Lão Tử còn gọi:Lão Đam, Thái thượng Đạo tổ,Huyền Đô đại lão gia
Người nước Sở, sống ở TK 6TCN
NKH-Chuvananls
2) Nho giáo
Nho giáo, còn được gọi là Khổng giáo, là một hệ thống đạo đức, triết lý và tôn giáo do Khổng Tử phát triển để xây dựng một xã hội thịnh trị
Cơ sở : hình thành từ thời Tây Chu, tư tưởng của Chu Công Đán. Đến thời Xuân Thu,Khổng Tử phát triển,hệ thống hóa & tích cực truyền bá người đời sau coi ông là người sáng lập ra Nho giáo.

Sự phát triển:Nho giáo nguyên thủy→Hán nho→Tống Nho
Khổng Phu Tử tên là Khâu, tự là Trọng (551 – 479 TCN),sinh tại ấp Trâu, làng Xương Bình, nước Lỗ (nay là huyện Khúc Phụ, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc),thời Xuân Thu
NKH-Chuvananls
2) Nho giáo
Nội dung:
Tu thân
Tam cương: quân thần, phụ tử, phu phụ
Ngũ thường:




Tam tòng: tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử
Tứ đức: công, dung, ngôn, hạnh
Hành đạo: tề gia, trị quốc, bình thiên hạ

 Thời Hán: công cụ sắc bén cai trị nhà nước PK tập quyền, cơ sở lí luận & tư tưởng của chế độ PK Trung Quốc
nhân
nghĩa
lễ
trí
tín
有意义
Chữ viết
Chữ tượng hình kết hợp với chỉ ý và hình thanh.




Chữ giáp cốt xuất hiện sớm nhất (thời Ân Thương), là chữ viết (văn) được khắc trên mai rùa (giáp) và xương thú (cốt)

Chữ đại triện (đời Chu). Đến thời tần chỉnh lí, cải biến thành chữ tiểu triện.
Chữ Hán (thời Hán).
III
tám người
tám
Miệng hay con người
Bản sao văn tự cổ Trung Quốc trên mai rùa
NKH-Chuvananls
Thi cử
Sĩ tử: biện luận về xã hội, về chính trị, về đạo đức, tư tưởng
Không thể bỏ qua Ngũ kinh (Kinh Thi, Kinh Thư, Kinh Lễ, Kinh Dịch, Kinh Xuân Thu) & Tứ thư (Luận Ngữ, Đại Học, Trung Dung, Mạnh Tử)
Mỗi triều đại đều có 3 loại kì thi
Hình ảnh kì thi
VĂN HỌC
NKH-Chuvananls
Thời Tần, Hán
Tư Mã Thiên (145 TCN? - 90 TCN?),tự là Tử Trường.
Bênh vực cho Lý Lăng→Hán Vũ Đế tức giận →TMT hoặc bị tử hình hoặc chuộc =tiền, hoặc làm hoạn quan.
Nhà nghèo, vì tổ tiên, quên đi sự sỉ nhục, ông kiên cường biên soạn bộ “Sử Ký” → cha đẻ của sử học Trung Hoa.
NKH-Chuvananls
Thơ Đường
Thi tiên Lý Bạch
Bạch Cư Dị -
Đỉnh cao văn chương cổ Trung Hoa
Đỗ Phủ: Không hề có bức họa đương thời; đây chỉ là cảm tưởng
NKH-Chuvananls
Tứ đại danh tác
Thời Minh Thanh
Tam quốc diễn nghĩa
Tác phẩm hay nhất
Tác giả: La Quán Trung
Gồm: 120 hồi
NKH-Chuvananls
Tứ đại danh tác : Thủy Hử của Thi Nại Am, 120 hồi
Thời Minh, Thanh
Tứ đại danh tác
Tây Du Kí
của Ngô Thừa Ân, 100 hồi
Hồng lâu mộng

Gồm: 80 hồi đầu do Tào Tuyết Cần viết, 40 hồi sau do Cao Ngạc viết thêm và soạn thành sách
NKH-Chuvananls
Nghệ thuật
Go on
NKH-Chuvananls
1) Hội họa
Vương Duy(Đường) là họa gia đầu tiên thực thi và phát triển tranh “thủy mặc” (# thủy mạc), sau trở thành Quốc họa.
Tranh hoa điểu: kết hợp giữa hội hoạ và văn học.
Tứ quân tử trong hội họa TQ: mai, lan, trúc, cúc
NKH-Chuvananls
2) Thư pháp
Cơ sở là kết cấu & hình thể chữ Hán
Bậc thánh của thư pháp:Vương Hi Chi(303 – 361) Tây Tấn:
Lan Đình tập tự
(thiên hạ đệ nhất hành thư)
“Bút lực phải sắc như dao,trầm ổn tĩnh lặng
mà nhanh nhẹn biến hoá
NKH-Chuvananls
3) Lụa tơ tằm
Thế kỉ 3 TCN, Trung Quốc đã dệt được lụa tơ tằm - 1 bí mật được giữ gìn
Năm 126 TCN, Trương Khiên viết “Triều dã kim tài” khích lệ thương nhân tìm hiểu phía Tây→ con đường tơ lụa ra đời ( TK 2 TCN )
Tây An→Địa Trung Hải, đến cả Hàn Quốc & Nhật Bản. S ~= 7 000 km (> 1/3 nửa chu vi của Quả Đất).
NKH-Chuvananls
Trò chơi 7 miếng ghép của TQ !!!
NKH-Chuvananls
KHOA HỌC KỸ THUẬT
- THỦ CÔNG NGHIỆP
NKH-Chuvananls
1) Thiên văn
Chỉ nam xa (của Tổ Xung Chi)– ra đời trễ nhất là thế kỷ III. Nhờ có một bộ truyền động bánh răng vi sai, pho tượng trên xe luôn chỉ hướng nam


Năm 1442, nhà Minh cho xây tại Bắc Kinh đài thiên văn bằng đá cao 14 m
Toàn cảnh đài thiên văn Bắc Kinh
NKH-Chuvananls
1) Thiên văn
Bản đồ sao cổ hoàn chỉnh nhất thế giới: bản đồ sao Đôn Hoàng

Làm vào đời Đường, khoảng năm 600.
vẽ & chú thích = tiếng Hán 1345 ngôi sao, phân thành 257 chòm

Nhiều ngôi sao o thể thấy = mắt thường.
NKH-Chuvananls
1) Thiên văn
NKH-Chuvananls
2) Kỹ thuật làm giấy
Tây Hán đã phát minh ra giấy sợi gai, sớm nhất thế giới nhưng đắt, thô khó viết chữ.
 Đến thế kỉ II TCN, Thái Luân –một Trung thư lệnh triều Đông Hán đã tìm tòi,
cách làm giấy mới.
B1: lấy bên trong vỏ thân cây dâu tằm + xơ cây tre trộn với nước → giã nát bằng gỗ
B2: vào nồi nấu →giã thành bột nhuyễn
B3: dàn màn mỏng trên tấm màn tre
B4: ép cho phẳng
B5: hong khô, bóc khỏi mành→ giấy khá mịn
NKH-Chuvananls
Thế kỉ VII
Giữa VIII
Thế kỉ XVI
Thế kỉ II TCN
Con đường của giấy
NKH-Chuvananls
3) IN ẤN
Kinh Kim Cương – quyển sách in xưa nhất thế giới (in năm 868)
In thác bản: quét mực đen lên bề mặt một văn bia có khắc chữ rồi đặt tờ giấy trắng lên trên đó và chà vuốt.
Sinh hoạt trong một xưởng in thời xưa
Kỹ thuật in mộc bản pt mạnh vào thế kỷ X & trở thành kỹ thuật in độc tôn vào thế kỷ XII: Văn bản được viết ngược vào bản gỗ giấy mỏng nhẹ xốp hút mực nhanh không cần một lực ấn mạnh.
NKH-Chuvananls
4) Kim chỉ nam
Xuất hiên từ thời nhà Hán ( TK 2 TCN)
Chiếc thìa múc canh chứa đầy các hạt nam châm nhỏ
Thái cực đồ, tấm chia thành  8 phần xác định được 24 hướng khác nhau dựa vào các chòm sao chia trên đường xích đạo 
Chòm gấu lớn làm tâm của tấm đồng


NKH-Chuvananls
Các đạo sĩ luyện kim đan:
trộn lưu hoàng, diêm tiêu ,than
BUZZ
A Rập
Thời Đường: “thuốc đen”
Phát triển
đầu XIII
XIV
Châu Âu
5) Thuốc súng : kết quả ngoài mong muốn ?
NKH-Chuvananls
Các phát minh khác
Tiền giấy thực sự ra đời ở Trung Quốc, thời Bắc Tống
Trồng cây lương thực theo hàng
Dù (nhảy)
Lý Thiên(người Hồ Nam) sáng chế ra pháo đầu tiên, 1000 năm trước
NKH-Chuvananls
NKH-Chuvananls
Y học cổ truyền
Hạt nhân học thuyết là Âm dương- Ngũ hành[

Hoa Đà nạo vết thương cho Quan Vũ
Toạ thiền
NKH-Chuvananls
Tổ Xung Chi tìm ra pi ≈ 3,14159265... 
Thiếu quảng: quy tắc khai căn bậc hai và bậc ba

Doanh bất túc: giải những PT tuyến tính & hệ phương trình tuyến tính. 

Phương trận: giải hệ năm PT tuyến tính→ phát minh đầu tiên về cách giải ma trận.  Leibniz tìm ra vào TK 17. 

Câu cổ: xác định khoảng cách và chiều cao không tới được không nhờ định lý Pythagoras & các tính chất của tam giác đồng dạng. 

Cửu chương toán thuật: giải phương trình bậc hai.Thế kỷ 7, Vương Hiếu Thông phát triển giải PT bậc ba. Thế kỷ 13, Chu Thế Kiệt tìm nghiệm PT hữu tỉ bậc 4.  phương pháp Horner phát minh vào năm 1819. Nga Mi Sơn Cử
CỌH NÀOT
NKH-Chuvananls
KIẾN TRÚC- ĐIÊU KHẮC
Phật giáo
Ngũ Đài Sơn
Phổ Đài Sơn
Cửu Hoa Son
Nga Mi Sơn
NKH-Chuvananls
Lăng mộ Tần Thủy Hoàng
NKH-Chuvananls
NKH-Chuvananls
Thẩm Dương
NKH-Chuvananls
Trường An (cố đô)
NKH-Chuvananls
Thành Bắc Kinh
NKH-Chuvananls
NKH-Chuvananls
®
Tổ 3
CHÚC CÁC BẠN
KHÁM PHÁ ĐƯỢC
NHIỀU ĐIỀU THÚ VỊ
NKH-Chuvananls