Bài 5. Lời văn, đoạn văn tự sự

I. Lời văn, đoạn văn tự sự:
1. Lời văn giới thiệu nhân vật:
Đọc từng câu trong các đoạn văn sau:
Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
(2) Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn. Một người ở vùng núi Tản Viên có tài lạ [.]. Người ta gọi chàng là Sơn Tinh. Một người ở miền biển, tài năng cũng không kém [.]. Người ta gọi chàng là Thuỷ Tinh. [.], cả hai đều xứng đáng làm rể vua Hùng.
(Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)
(1) Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
(2) Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn. Một người ở vùng núi Tản Viên có tài lạ [.]. Người ta gọi chàng là Sơn Tinh. Một người ở miền biển, tài năng cũng không kém [.]. Người ta gọi chàng là Thuỷ Tinh. [.], cả hai đều xứng đáng làm rể vua Hùng.
(Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)
(2) Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn. Một người ở vùng núi Tản Viên có tài lạ [.]. Người ta gọi chàng là Sơn Tinh. Một người ở miền biển, tài năng cũng không kém [.]. Người ta gọi chàng là Thuỷ Tinh. [.], cả hai đều xứng đáng làm rể vua Hùng.
(1) Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
(2) Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn. Một người ở vùng núi Tản Viên có tài lạ [.]. Người ta gọi chàng là Sơn Tinh. Một người ở miền biển, tài năng cũng không kém [.]. Người ta gọi chàng là Thuỷ Tinh. [.], cả hai đều xứng đáng làm rể vua Hùng.
(Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)
Những câu văn giới thiệu nhân vật
trong đoạn văn (1) và (2) thường dùng những từ và cụm từ gì�?
Ghi nhớ:
- Khi kể người có thể giới thiệu�: tên, họ, lai lịch, quan hệ, tính tình, tài năng, ý nghĩa của nhân vật.
Vậy từ việc phân tích trên một em cho biết khi kể về người thì có thể giới thiệu như thế nào?
2. Lời văn kể sự việc�:
Đọc đoạn văn sau:
(3) ``Thuỷ Tinh đến sau, không lấy được vợ, đùng đùng nổi giận, đem quân đuổi theo đòi cướp Mị Nương. Thần hô mưa, gọi gió làm thành giông bão rung chuyển cả đất trời, dâng nước sông lên cuồn cuộn đánh Sơn Tinh. Nước ngập ruộng đồng, nước ngập nhà cửa, nước dâng lên lưng đồi, sườn núi, thành Phong Châu như nổi lềnh bềnh trên một biển nước.``
(Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)
I. Lời văn, đoạn văn tự sự:
1. Lời văn giới thiệu nhân vật:
Đoạn văn (3):
``Thuỷ Tinh đến sau, không lấy được vợ, đùng đùng nổi giận, đem quân đuổi theo đòi cướp Mị Nương. Thần hô mưa,
gọi gió làm thành giông bão rung chuyển cả đất trời,
dâng nước sông lên cuồn cuộn đánh Sơn Tinh. Nước ngập ruộng đồng, nước ngập nhà cửa, nước dâng lên lưng đồi, sườn núi, thành Phong Châu như nổi lềnh bềnh trên một biển nước.``
(Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)
Đoạn văn trên kể về
hành động của nhân vật nào�?
Em hãy gạch dưới
những từ chỉ hành động đó�?
Các hành động đó
được kể theo thứ tự nào�?
? Đoạn văn (3) được kể theo thứ tự�: từ trước đến sau, nguyên nhân đến kết quả
Đoạn văn (3):
``Thuỷ Tinh đến sau, không lấy được vợ, đùng đùng nổi giận, đem quân đuổi theo đòi cướp Mị Nương. Thần hô mưa,
gọi gió làm thành giông bão rung chuyển cả đất trời,
dâng nước sông lên cuồn cuộn đánh Sơn Tinh. Nước ngập ruộng đồng, nước ngập nhà cửa, nước dâng lên lưng đồi, sườn núi, thành Phong Châu như nổi lềnh bềnh trên một biển nước.``
(Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)
Các hành động đó đem lại kết quả gì�?
Đoạn văn (3):
``Thuỷ Tinh đến sau, không lấy được vợ, đùng đùng nổi giận, đem quân đuổi theo đòi cướp Mị Nương. Thần hô mưa,
gọi gió làm thành giông bão rung chuyển cả đất trời,
dâng nước sông lên cuồn cuộn đánh Sơn Tinh. Nước ngập ruộng đồng, nước ngập nhà cửa, nước dâng lên lưng đồi, sườn núi, thành Phong Châu như nổi lềnh bềnh trên một biển nước.``
(Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)
Lời kể trùng điệp
``Nước ngập ruộng đồng, nước ngập nhà cửa``
gây được ấn tượng gì cho người đọc�?
? Lời kể trùng điệp gây ấn tượng mạnh về cơn giận dữ và sự phá hoại khủng khiếp của Thuỷ Tinh.
Ghi nhớ:
- Khi kể việc chúng ta kể các hành động, việc làm, kết quả và sự thay đổi do các hành động đó đem lại.
Qua đây em hãy cho biết khi kể việc chúng ta kể những gì�?
3. Đoạn văn:
(1) ``Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.``
(2) ``Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn. Một người ở vùng núi Tản Viên có tài lạ [.]. Người ta gọi chàng là Sơn Tinh. Một người ở miền biển, tài năng cũng không kém [.]. Người ta gọi chàng là Thuỷ Tinh. [.], cả hai đều xứng đáng làm rể vua Hùng``.
(3) ``Thuỷ Tinh đến sau, không lấy được vợ, đùng đùng nổi giận, đem quân đuổi theo đòi cướp Mị Nương. Thần hô mưa, gọi gió làm thành giông bão rung chuyển cả đất trời, dâng nước sông lên cuồn cuộn đánh Sơn Tinh. Nước ngập ruộng đồng, nước ngập nhà cửa, nước dâng lên lưng đồi, sườn núi, thành Phong Châu như nổi lềnh bềnh trên một biển nước.``
(Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)
2. Lời văn kể sự việc�:
I. Lời văn, đoạn văn tự sự:
1. Lời văn giới thiệu nhân vật:
``Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.``

(2) ``Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn. Một người ở vùng núi Tản Viên có tài lạ [.]. Người ta gọi chàng là Sơn Tinh. Một người ở miền biển, tài năng cũng không kém [.]. Người ta gọi chàng là Thuỷ Tinh. [.], cả hai đều xứng đáng làm rể vua Hùng``.

(3) ``Thuỷ Tinh đến sau, không lấy được vợ, đùng đùng nổi giận, đem quân đuổi theo đòi cướp Mị Nương. Thần hô mưa, gọi gió làm thành giông bão rung chuyển cả đất trời, dâng nước sông lên cuồn cuộn đánh Sơn Tinh. Nước ngập ruộng đồng, nước ngập nhà cửa, nước dâng lên lưng đồi, sườn núi, thành Phong Châu như nổi lềnh bềnh trên một biển nước.``
?Vua Hùng kén rể
?Sơn Tinh, Thuỷ Tinh đến cầu hôn.
? Sự giận dữ và tấn công quyết liệt của Thuỷ Tinh.
Em hãy cho biết nội dung chính của từng đoạn văn�?
Trong đoạn văn (1) + (2) + (3)
câu nào là câu nêu lên nội dung chính của toàn đoạn�?
Vậy theo em thế nào là câu chủ đề?
``Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.``

(2) ``Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn. Một người ở vùng núi Tản Viên có tài lạ [.]. Người ta gọi chàng là Sơn Tinh. Một người ở miền biển, tài năng cũng không kém [.]. Người ta gọi chàng là Thuỷ Tinh. [.], cả hai đều xứng đáng làm rể vua Hùng``.

(3) ``Thuỷ Tinh đến sau, không lấy được vợ, đùng đùng nổi giận, đem quân đuổi theo đòi cướp Mị Nương. Thần hô mưa, gọi gió làm thành giông bão rung chuyển cả đất trời, dâng nước sông lên cuồn cuộn đánh Sơn Tinh. Nước ngập ruộng đồng, nước ngập nhà cửa, nước dâng lên lưng đồi, sườn núi, thành Phong Châu như nổi lềnh bềnh trên một biển nước.``
?Vua Hùng kén rể
?Sơn Tinh, Thuỷ Tinh đến cầu hôn.
? Sự giận dữ và tấn công quyết liệt của Thuỷ Tinh.
Em hãy kể ra những câu nêu ý phụ trong đoạn văn (1) + (2)+ (3)?
Vậy theo em các ý phụ đó có tác dụng gì đối với ý chính?
Ghi nhớ:
- Mỗi đoạn văn thường có một ý chính, diễn đạt thành một câu gọi là câu chủ đề. Các câu khác diễn đạt những ý phụ dẫn đến ý chính đó, hoặc giải thích cho ý chính, làm cho ý chính nổi lên.
Bài 1
Bài 2
Bài 3
Bài 4
Bài 5
II. Bài tập
Bài 6
b. ``Ngày mùa, tôi tớ ra đồng làm cả, phú ông có ba cô con gái thay phiên nhau đưa cơm cho Sọ Dừa. Hai cô chị ác nghiệt, kiêu kì, thường hắt hủi Sọ Dừa�; còn cô em út hiền lành, tính hay thương người, đối đãi với Sọ Dừa rất tử tế.`` (Sọ Dừa)
c. ``Cô không đẹp, chỉ xinh thôi. Và tính cô cũng như tuổi cô còn trẻ con lắm. Thấy khách hàng nói một câu bông đùa, cô đã tưởng người ta chòng ghẹo mình, díu đôi lông mày lại và ngoe nguẩy cái mình. Khách trông thấy chỉ cười. Nhưng cô cũng không giận ai lâu, chỉ mộtlát cô lại vui tính ngay�!`` (Thạch Lam, Hàng nước cô Dần)
Mỗi đoạn văn trên kể về điều gì�? Hãy gạch dưới câu chủ đề có ý quan trọng nhất của mỗi đoạn văn. Các câu văn triển khai chủ đề ấy theo thứ tự nào�?
a. ``Thế là Sọ Dừa đến nhà phú ông. Cậu chăn bò rất giỏi. Hằng ngày, Sọ Dừa lăn sau đàn bò ra đồng, tối đến lại lăn sau đàn bò về chuồng. Ngày nắng cũng như ngày mưa, bò con nào con nấy bụng no căng. Phú ông mừng lắm.``
Bài 1�: Đọc các đoạn văn dưới đây và trả lời câu hỏi�:
a. ``Thế là Sọ Dừa đến nhà phú ông (1). Cậu chăn bò rất giỏi (2). Hằng ngày, Sọ Dừa lăn sau đàn bò ra đồng, tối đến lại lăn sau đàn bò về chuồng (3). Ngày nắng cũng như ngày mưa, bò con nào con nấy bụng no căng (4). Phú ông mừng lắm. (5)``
Bài 1�: Đoạn văn (a) kể về điều gì�? Hãy gạch dưới câu chủ đề có ý quan trọng nhất của mỗi đoạn văn (a). Các câu văn triển khai chủ đề ấy theo thứ tự nào�?
-> Sọ Dừa chăn bò rất giỏi.
a. ``Thế là Sọ Dừa đến nhà phú ông (1). Cậu chăn bò rất giỏi (2). Hằng ngày, Sọ Dừa lăn sau đàn bò ra đồng, tối đến lại lăn sau đàn bò về chuồng (3). Ngày nắng cũng như ngày mưa, bò con nào con nấy bụng no căng (4). Phú ông mừng lắm. (5)``
Bài 1�: Đoạn văn (a) kể về điều gì�? Hãy gạch dưới câu chủ đề có ý quan trọng nhất của mỗi đoạn văn (a). Các câu văn triển khai chủ đề ấy theo thứ tự nào�?
* Các câu văn triển khai chủ đề ấy theo thứ tự
Câu 1:
Giới thiệu hành động của Sọ Dừa
Câu 3 + 4:
Kể hành động và việc làm cụ thể của Sọ Dừa
Câu 5:
Kết quả ảnh hưởng của hành động
Bài 2�: Đọc hai câu văn sau, theo em, câu nào đúng câu câu nào sai, vì sao�?
a. Người gác rừng cưỡi ngựa, lao vào bóng chiều, nhảy lên lưng ngựa, đóng chắc chiếc yên ngựa.
b. Người gác rừng đóng chắc chiếc yên ngựa, nhảy lên lưng ngựa, rồi lao vào bóng chiều.
Trả lời�:
- Câu b đúng vì cách sắp xếp thứ tự các hành động hợp lô gíc.
- Câu a sai vì sắp xếp thứ tự các hành động không hợp lôgíc�: không thể cưỡi ngựa, nhảy lên lưng ngựa rồi mới đóng chắc yên ngựa.
Bài 3�: Hãy viết câu giới thiệu các nhân vật�: Thánh Gióng, Lạc Long Quân, Âu Cơ, Tuệ Tĩnh.
- Thánh Gióng là người anh hùng có công đánh đuổi giặc ân, bảo vệ đất nước.
- Lạc Long Quân có sức khẻo phi thường.
- Âu Cơ là bà mẹ chung của người Việt.
- Tuệ Tĩnh là danh y tài cao đức trọng.
Bài 4�: Chức năng chủ yếu của văn tự sự�?

Kể người và kể vật.

B. Kể người và kể việc.

C. Tả người và tả việc.

D. Thuyết minh cho nhân vật và sự kiện.
Bài 5�: Câu chủ đề có vai trò như thế nào trong đoạn văn�?

A. Làm ý chính nổi bật.

B. Dẫn đến ý chính.

C. Là ý chính.

D. Giải thích cho ý chính.
Bài 6�: Câu chủ đề có thể đứng ở vị trí nào trong đoạn văn�?

Đầu đoạn văn

B. Cuối đoạn văn

C. Giữa đoạn văn

D. Cả A,B,C.