Bài 5. Dinh dưỡng nitơ ở thực vật

Giáo viên giảng dạy: Phạm Văn An
Trường THPT Hoà Phú – Chiêm Hoá – Tuyên Quang
TIẾT 4 (BÀI 5 + 6):
DINH DƯỠNG NITƠ Ở THỰC VẬT
SINH HỌC LỚP 11 – BAN CƠ BẢN
NĂM HỌC 2011 - 2012
KIỂM TRA BÀI CŨ
- Thế nào là nguyên tố dinh dưỡng thiết yếu trong cơ thể thực vật?
- Vì sao phải bón phân hợp lý cho cây trồng? Làm thế nào giúp cho quá trình chuyển hoá các hợp chất khoáng ở trong đất từ dạng không tan thành dạng ion dễ hấp thụ đối với cây?
I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
Em hãy mô tả thí nghiệm, từ đó rút ra nhận xét về vai trò của nitơ đối với sự phát triển của cây?
- Vai trò chung:
+ Là nguyên tố dinh dưỡng thiết yếu,
+ Có vai trò đặc biệt quan trọng đối với thực vật.
I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
- Vai trò cấu trúc: Nitơ là thành phần của hầu hết các hợp chất trong cây (prôtêin, axit nuclêic, diệp lục, ATP ...) cấu tạo nên tế bào, cơ thể.
- Vai trò điều tiết: Nitơ là thành phần các enzim, hoocmon ... điều tiết các quá trình sinh lý, sinh hóa trong tế bào, cơ thể.
I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
II. QUÁ TRÌNH ĐỒNG HOÁ NITƠ Ở THỰC VẬT
Rễ cây hấp thụ nitơ ở dạng NH4+ và NO3- từ đất, nhưng nitơ trong các hợp chất hữu cơ cấu thành cơ thể thực vật chỉ tồn tại ở dạng khử. Từ đó hãy giả thiết phải có quá trình gì xảy ra trong cây?
Gồm:
- Quá trình khử nitrat.
- Quá trình đồng hoá NH3 trong mô thực vật.
Là quá trình chuyển hoá NO3- thành NH3 trong mô thực vật theo sơ đồ:
NO3- (nitrat) → NO2- (nitrit) → NH4+ (amoni)
1. Quá trình khử nitrat
I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
II. QUÁ TRÌNH ĐỒNG HOÁ NITƠ Ở THỰC VẬT
2. Quá trình đồng hoá NH3 trong mô thực vật
1. Quá trình khử nitrat
NH3 tích lũy nhiều trong mô sẽ gây độc cho tế bào, nhưng khi cây sinh trưởng mạnh thì lại thiếu hụt NH3. Vậy, cơ thể thực vật đã giải quyết mâu thuẫn đó như thế nào?
- Amin hoá trực tiếp các axit xêtô:
axit xêtô + NH3 → axit amin
- Chuyển vị amin:
a.a + axit xêtô → a.a mới + a. xêtô mới
- Hình thành amít:
a.a đicacbôxilic + NH3 → amít
I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
* Ý nghĩa của việc hình thành amít:
+ Giải độc cho cây khi NH3 tích luỹ nhiều.
+ Nguồn dự trữ nhóm amin cần cho quá trình tổng hợp axít amin khi cần thiết.
II. QUÁ TRÌNH ĐỒNG HOÁ NITƠ Ở THỰC VẬT
2. Quá trình đồng hoá NH3 trong mô thực vật
1. Quá trình khử nitrat
I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
II. QUÁ TRÌNH ĐỒNG HOÁ NITƠ Ở THỰC VẬT
III. NGUỒN CUNG CẤP NITƠ TỰ NHIÊN CHO CÂY
1. Nitơ trong không khí:
2. Nitơ trong đất:
Vsv cố định nitơ
N2 (80% khí quyển) → NH3 (cây hấp thụ)
I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
II. QUÁ TRÌNH ĐỒNG HOÁ NITƠ Ở THỰC VẬT
III. NGUỒN CUNG CẤP NITƠ TỰ NHIÊN CHO CÂY
IV. QUÁ TRÌNH CHUYỂN HOÁ NITƠ TRONG ĐẤT VÀ CỐ ĐỊNH NITƠ
1. Quá trình chuyển hoá nitơ trong đất:
Hãy chỉ ra vai trò của vi khuẩn đất trong quá trình chuyển hoá nitơ trong tự nhiên?
I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
II. QUÁ TRÌNH ĐỒNG HOÁ NITƠ Ở THỰC VẬT
III. NGUỒN CUNG CẤP NITƠ TỰ NHIÊN CHO CÂY
- Trong điều kiện có O2:
VK amôn hoá VK nitrat hoá
Chc → NH4+ → NO3-
- Trong điều kiện thiếu O2:
VK phản nitrat hoá
NO3- → N2 → đất mất nitơ.
IV. QUÁ TRÌNH CHUYỂN HOÁ NITƠ TRONG ĐẤT VÀ CỐ ĐỊNH NITƠ
1. Quá trình chuyển hoá nitơ trong đất:
I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
II. QUÁ TRÌNH ĐỒNG HOÁ NITƠ Ở THỰC VẬT
III. NGUỒN CUNG CẤP NITƠ TỰ NHIÊN CHO CÂY
IV. QUÁ TRÌNH CHUYỂN HOÁ NITƠ TRONG ĐẤT VÀ CỐ ĐỊNH NITƠ
1. Quá trình chuyển hoá nitơ trong đất:
2H 2H 2H
N ≡ N → NH = NH → NH2 – NH2 → NH3
- Con đường hoá học:
2000C, 200 atm
N2 + H2 → NH3
- Con đường sinh học:
Nitrogenaza
N2 + H2 → NH3
2. Quá trình cố định nitơ phân tử
I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
II. QUÁ TRÌNH ĐỒNG HOÁ NITƠ Ở THỰC VẬT
III. NGUỒN CUNG CẤP NITƠ TỰ NHIÊN CHO CÂY
IV. QUÁ TRÌNH CHUYỂN HOÁ NITƠ TRONG ĐẤT VÀ CỐ ĐỊNH NITƠ
1. Quá trình chuyển hoá nitơ trong đất:
2. Quá trình cố định nitơ phân tử
- Bón phân hợp lý cho cây trồng là bón:
+ Đúng loại,
+ Đúng liều lượng,
+ Đúng thời điểm,
+ Đúng cách.
- Tác dụng:
+ Tăng năng suất cây trồng,
+ Không gây ô nhiễm môi trường.
I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
II. QUÁ TRÌNH ĐỒNG HOÁ NITƠ Ở THỰC VẬT
III. NGUỒN CUNG CẤP NITƠ TỰ NHIÊN CHO CÂY
IV. QUÁ TRÌNH CHUYỂN HOÁ NITƠ TRONG ĐẤT VÀ CỐ ĐỊNH NITƠ
V. PHÂN BÓN VỚI NĂNG SUẤT CÂY TRỒNG VÀ MÔI TRƯỜNG
1. Bón phân hợp lý và năng suất cây trồng:
Thế nào là bón phân hợp lí?
I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
II. QUÁ TRÌNH ĐỒNG HOÁ NITƠ Ở THỰC VẬT
III. NGUỒN CUNG CẤP NITƠ TỰ NHIÊN CHO CÂY
IV. QUÁ TRÌNH CHUYỂN HOÁ NITƠ TRONG ĐẤT VÀ CỐ ĐỊNH NITƠ
V. PHÂN BÓN VỚI NĂNG SUẤT CÂY TRỒNG VÀ MÔI TRƯỜNG
1. Bón phân hợp lý và năng suất cây trồng:
- Bón thúc,
- Bón lót,
- Bón phân qua rễ,
- Bón phân qua lá.
2. Các phương pháp bón phân
Phương pháp bón phân?
I. VAI TRÒ SINH LÍ CỦA NGUYÊN TỐ NITƠ
II. QUÁ TRÌNH ĐỒNG HOÁ NITƠ Ở THỰC VẬT
III. NGUỒN CUNG CẤP NITƠ TỰ NHIÊN CHO CÂY
IV. QUÁ TRÌNH CHUYỂN HOÁ NITƠ TRONG ĐẤT VÀ CỐ ĐỊNH NITƠ
V. PHÂN BÓN VỚI NĂNG SUẤT CÂY TRỒNG VÀ MÔI TRƯỜNG
1. Bón phân hợp lý và năng suất cây trồng:
2. Các phương pháp bón phân
- Bón quá ít: cây sinh trưởng, phát triển kém, năng suất thấp.
- Bón quá nhiều:
+ Làm biến đổi tính chất lí hoá của đất,
+ Gây ô nhiễm môi trường,
+ Mất vệ sinh an toàn thực phẩm.
3. Phân bón và môi trường
Phân bón có quan hệ với năng suất cây trồng, môi trường và sức khoẻ con người như thế nào?
Củ khoai tây: cây lấy củ cần bón nhiều P, K.
Cây bắp cải: cây lấy lá cần bón nhiều N.
CỦNG CỐ, LUYỆN TẬP
- Nitơ có vai trò gì đối với cây xanh?
- Nêu mối quan hệ giữa nitơ môi trường với thực vật? Vì sao khi trồng các cây họ đậu người ta chỉ bón 1 lượng phân đạm rất ít?
HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC Ở NHÀ
- Đọc mục “em có biết” cuối bài học,
- Học và trả lời các câu hỏi trong SGK,
- Đọc trước bài thực hành.