Bài 47. Điều khiển sinh sản ở động vật và sinh đẻ có kế hoạch ở người

I. Điều khiển sinh sản
1. Một số biện pháp làm thay đổi số con
Hãy lấy ví dụ một số loài đẻ 1 con/lứa và nhiều con/lứa?
Số con/lứa được quyết định bởi quá trình sinh lí nào?
Cơ sở khoa học của việc làm tăng số lượng con trong một lứa đẻ?
Trong chăn nuôi hiện nay đã áp dụng những biện pháp nào?
a. Sử dụng hoocmon hoặc chất kích thích tổng hợp
- Với động vật quí hiếm và gia súc chỉ đẻ một con/lứa, muốn tăng nhanh số lượng có thể tiêm hoocmon thuỳ trước tuyến yên làm nhiều trứng chín, rụng và thụ tinh cùng một thời điểm để cho nhiều thai.
VD :
+ Ở trâu bò : tiêm huyết thanh ngựa chửa cho trâu bò làm cho trứng rụng hàng loạt cùng một lúc, sau đó cho thụ tinh nhân tạo.
+ Ở cá mè, trăm cỏ : tiêm dịch chiết từ tuyến dưới não kích thích trứng chín hàng loạt. Kết hợp với thụ tinh nhân tạo nặn trứng ra và cho thụ tinh nhân tạo bên ngoài cơ thể.
I. Điều khiển sinh sản
b. Thay đổi các yếu tố môi trường
+ Thay đổi chế độ chiếu sáng cho gà nuôi có thể làm cho gà đẻ 2 trứng / ngày
c. Nuôi cấy phôi
* Tiêm hoocmon làm trứng chín và rụng nhiều, lấy trứng ra ngoài, thụ tinh trong ống nghiệm, sau đó cấy trở lại tử cung với số lượng phôi nhiều hơn.
* Gây đa thai nhân tạo:
- Bằng kĩ thuật cấy phôi, người ta có thể nuôi hợp tử trong môi trường cấy đặc biệt có enzim tripsin để tách riêng các tế bào con do hợp tử sinh ra, hoặc tách phôi thành hai hoặc nhiều khối độc lập rồi cấy trở lại dạ con, sẽ được nhiều con sinh ra cùng một thời điểm.
d. Thụ tinh nhân tạo
- Thụ tinh bên ngoài cơ thể : áp dụng với cá.
- Thụ tinh bên trong cơ thể : lấy tinh dịch con đực chia làm nhiều mâu với liều lượng thích hợp, rồi đưa vào tử cung con cái, thường áp dụng với trâu, bò, lợn.


Tuỳ theo mục đích chăn nuôi mà điều chỉnh, gồm 2 biện pháp chủ yếu :
- Tách tinh trùng thành hai nhóm ; nhóm mang NST giới tính X, Y bằng phương pháp điện di, li tâm
- Cho thụ tinh nhân tạo trong ống nghiệm rồi chọn phôi.
2. Một số biện pháp điều khiển giới tính
1. Sinh đẻ có kế hoạch là gì? Vì sao phỉa sinh đẻ có kế hoạch?
Là điều chỉnh số con, thời điểm sinh con và khaỏng cách sinh con sao cho phù hợp với việc nâng cao chất lượng cuộc sống mỗi cá nhân, gia đình, xã hội.
2. Các biện pháp tránh thai

II. Sinh đẻ có kế hoạch ở người
Một số biện pháp tránh thai
Nêu cơ chế tác động của mỗi biện pháp đó