Bài 46. Cơ chế điều hòa sinh sản

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC BẠN ĐẾN VỚI BUỔI THUYẾT TRÌNH
SINH HỌC
T? 3 - L?P 11TN1
BÀI 46
MỞ ĐẦU BÀI HỌC
Sinh sản là một giai đoạn quan trọng của quá trình phát triển
Quá trình sinh sản được diễn ra bình thường là nhờ cơ chế điều hòa sinh sản
Quá trình sinh sản chịu sự chi phối của hệ thần kinh, hệ nội tiết và các nhân tố môi trường
Hệ nội tiết tiết ra các hoocmôn sinh dục đóng vai trò quan trọng nhất trong điều hòa sinh sản
I – TÁC ĐỘNG CỦA HOOCMÔN

Tác động của hooc môn lên sinh sản thể hiện rõ qua cơ chế điều hòa sinh trứng và sinh tinh ở động vật bậc cao. Các hoocmôn do các tuyến nội tiết tiết ra đi theo đường máu đến buồng trứng hoặc tinh hoàn kích thích quá trình sản sinh trứng hoặc tinh trùng.
Tuyến yên tiết ra nhiều loại hoocmôn trong đó có hai loại hoocmôn quan trọng kích thích sinh dục là FSH và LH.
Hoocmôn FSH nhìn qua kính hiển vi
Kích tố nang trứng(FSH)
Cơ quan chịu ảnh hưởng: Buồng trứng, tinh hoàn
Tác dụng chính:+Nữ: phát triển bao noãn, tiết ostrogen
+Nam: sinh tinh
Hoocmôn LH
nhìn qua kính
hiển vi
Kích tố thể vàng(LH)
Cơ quan chịu ảnh hưởng: Buồng trứng, tinh hoàn
Tác dụng chính:+Nữ:rụng trứng, tạo và duy trì thể vàng
+Nam:tiết Testosteron
1.Sinh trứng
FSH kích thích sự phát triển của bao noãn
LH làm bao noãn chín , gây rụng trứng , tạo thể vàng, kích thích thể vàng tiết ra hoocmôn progesteron và ostrogene .

Quá trình điều hòa tạo trứng ở người diễn ra theo sơ đồ sau :
Đầu tiên, vùng dưới đồi tiết ra GnRH kích thích thùy trước tuyến yên tiết ra FSH làm noãn chín , đồng thời tiết LH gây rụng trứng và tạo thể vàng.
Thể vàng tiết ra ostrogene và progesteron . Các chất này một mặt làm cho niêm mạc tử cung dày và xốp , xung huyết để đón trứng đã được thụ tinh đến làm tổ, mặt khác tác động ngược lên tuyến yên và vùng dưới đồi, gây ức chế tiết FSH và LH nên trong vòng 14 ngày sau khi rụng trứng, trứng không chín và rụng.
Trường hợp trứng không được thụ tinh thì thể vàng sẽ teo lại và thoái hóa trong vòng 10 ngày kể từ sau khi trứng rụng.
Vùng dưới đồi kích thích lên tuyến yên tiết ra FSH và LH và một chu kì mới được phát động trở lại để hình thành bao noãn mới .

Trường hợp có phôi làm tổ, nhau thai sẽ được hình thành và sẽ tiết ra hoocmôn kích dục nhau thai( HCG) có tác dụng duy trì thể vàng tiết ra progesteron, do đó trong thời kì mang thai không có trứng chín và rụng trứng.
Rối loạn sinh trứng
Rối loạn sản xuất hooc môn FSH và LH của tuyến yên sẽ làm rối loạn quá trình trứng chín và rụng.Nồng độ ơstrôgen và prôgestêrôn trong máu có tác động đến quá trình sản xuất hooc môn FSH, LH của tuyến yên, do đó ảnh hưởng đến quá trình sản sinh trứng.
Quá trình điều hòa sinh trứng được thể hiện qua chu kì kinh nguyệt:
Biện pháp tránh thai
Uống thuốc tránh thai vì những thuốc này có chứa ostrogene và progesteron tổng hợp có tác dụng ức chế sự rụng trứng.
Dùng bao cao su để ngăn không cho tinh trùng gặp trứng.
Ngoài ra, còn một số biện pháp khác : dùng thuốc diệt tinh trùng, triệt sản, đặt vòng tránh thai, xuất tinh ngoài...
2.Sinh tinh
FSH kích thích sự
phát triển của ống sinh tinh
và tạo thành tinh trùng.
LH tác dụng lên tế bào kẽ
để gây tiết hoocmon testosteron.
Đầu tiên, vùng dưới đồi tiết ra GnRH kích thích thuỳ trước tuyến yên tiết ra FSH để kích thích sự phát triển của ống sinh tinh và tạo thành tinh trùng ; tiết ra LH có tác dụng lên tế bào kẽ để gây tiết hoocmon testosteron.
Testosteron cũng tham gia vào quá trình sinh tinh trùng. Khi các tế bào tiết ra quá nhiều testosteron , chất này sẽ tác động ngược lên tuyến yên, gây ức chế tiết ra LH. Ngoài ra, có một loại hoocmon khác do các tế bào ở ống sinh tinh tiết ra có thể gây ức chế FSH đó là inhibin.

Rối loạn sinh tinh
FSH kích thích ống sinh tinh sản sinh tinh trùng. LH kích thích tế bào kẽ sản xuất ra testoteron. Testoteron kích thích ống sinh tinh sản sinh tinh trùng.
Tăng và giảm sản xuất hooc môn FSH, ICSH làm thay đổi nồng độ testoteron gây ảnh hưởng đến quá trình sản sinh tinh trùng.
II-Tác động của môi trường
Phụ nữ mang thai sống trong môi trường bị ô nhiễm: hóa chất độc hại( Khói thuốc, chất độc đioxin,thuốc trừ sâu…), nguồn nước bị ô nhiễm… có thể dẫn đến sẩy thai, sinh non, quái thai, dị tật bẩm sinh...
Uống nhiều rượu bia, chất kích thích, chế độ dinh dưỡng kém chất lượng( thiếu sắt, iôt)...con bị đần độn,suy dinh dưỡng,...
Nhiệt độ ảnh hưởng đến giới tính của con: Trong quá trình thụ thai nếu nhiệt độ quá cao dẫn đến tỷ lệ con gái sinh ra cao hơn con trai.

TỔNG KẾT
Điều hòa sinh sản có thể do tác động của môi trường hoặc do tác động của hoocmôn sinh sản
Đối với con cái: FSH kích thích phát triển của bao noãn.LH làm bao noãn chín, gây rụng trứng, tạo thể vàng và kích thích thể vàng tiết ra hoocmôn progesteron.
Đối với con đực: FSH kích thích sự phát triển của ống sinh tinh và tạo thành tinh trùng. LH tác dụng lên các tế bào kẽ tiết hoocmôn testosteron.
Dựa trên cơ chế điều hòa sinh tinh và điều hòa sinh trứng ta có thể đưa ra được biện pháp tránh thai bằng việc uống thuốc tránh thai.
Sinh sản của động vật phụ thuộc vào những nhân tố như: ánh sáng,nhiệt độ, chế độ dinh dưỡng,...
CÁM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC BẠN ĐÃ LẮNG NGHE