Bài 46. Cơ chế điều hòa sinh sản

TRÂN TRỌNG KÍNH CHÀO
QUÍ THẦY CÔ
KIỂM TRA BÀI CŨ
* Cho biết sự khác nhau giữa sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính?
- Sinh sản hữu tính: là quá trình sinh sản có sự kết hợp của giao tử đực(tinh trùng) và giao tử cái (trứng) để tạo ra hợp tử lưỡng bội, hợp tử phát triển thành cơ thể mới mang thông tin di truyền của cả bố và mẹ.
- Sinh sản vô tính: là quá trình sinh sản tạo ra các cá thể mới giống cá thể mẹ (về kiểu gen), không có sự kết hợp của tinh trùng và trứng.
2.Cho ví dụ về loài động vật có thụ tinh ngoài. Tại sao thụ tinh ngoài phải thực hiện trong môi trường nước?
- Các động vật thụ tinh ngoài sống trong môi trường nước như: cá, tôm, san hô…
- Thụ tinh ngoài cần môi trường nước giúp tinh trùng bơi đến gặp trứng để thụ tinh. Ở trên cạn, tinh trùng không thể bơi đến gặp trứng nên không có thụ tinh ngoài.
Bài 46: CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA SINH SẢN
I . Cơ chế điều hòa sinh tinh.
II . Cơ chế điều hòa sinh trứng.
III . Ảnh hưởng của thần kinh và môi trường sống đến quá trình sinh tinh và sinh trứng.
I. Cơ chế điều hòa sinh tinh:
Testoteron
Kích thích từ
môi trường ngoài
Vùng dưới đồi
LH
FSH
+
+
Ống sinh tinh sản sinh ra tinh trùng
Vùng dưới đồi tiết
ra GnRH kích thích
tuyến yên tiết FSH và LH
Tế bào kẽ
LH kích thích tế bào kẽ tiết
ra hoocmôn testoteron
FSH kích thích ống sinh
tinh sản xuất tinh trùng
- Hãy cho biết tên các hormon kích thích sản sinh tinh trùng ở tinh hoàn, nơi sản sinh ra chúng?
- Từng hormon đó ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh như thế nào?
Thảo luận và hoàn thành bảng sau
từ các câu hỏi trên
(Thời gian là 3 phút)
GnRH
FSH
LH
Testostêrôn
Vùng dưới đồi
Tuyến yên
Tuyến yên
Tinh hoàn
Kích thích tuyến yên
tiết FSH, LH
Kích thích ống sinh tinh
sản sinh tinh trùng
Kích thích tế bào kẽ tiết
ra hormon testostêrôn
Kích thích phát triển
ống sinh tinh và sản sinh
tinh trùng
* Điều gì sẽ xảy ra khi nồng độ Testostêrôn trong máu tăng cao?
Testoteron
Kích thích từ
môi trường ngoài
Vùng dưới đồi
LH
FSH
+
+
Vùng dưới đồi tiết
ra GnRH kích thích
tuyến yên tiết FSH và LH
-
-
Ức chế
Khi nồng độ testostêrôn trong máu tăng cao gây ức chế ngược lên tuyến yên và vùng dưới đồi, làm 2 bộ phận này giảm tiết GnRH, FSH, LH.
Do GnRH, FSH, LH giảm tế bào kẽ giảm tiết testostêrôn. Nồng độ testostêrôn giảm không gây ức chế lên vùng dưới đồi và tuyến yên nữa nên hai bộ phận này lại tăng tiết hoocmon trở lại.
II. Cơ chế điều hòa sinh trứng:
Hãy quan sát sơ đồ cơ chế điều hòa
sinh trứng sau đây:
Vùng dưới đồi
LH
FSH
LH làm trứng chín,
rụng và tạo thể vàng.
+
FSH kích thích nang trứng
phát triển và tiết ra ơstrôgen
Ơstrôgen và
prôgestêrôn
Làm niêm mạc
tử cung dày lên
Vùng dưới đồi
tiết ra GnRH
Kích thích từ
môi trường ngoài
Hãy cho biết tên các hormon, nơi sản sinh,
ảnh hưởng của chúng đến quá trình phát triển,
chín và rụng trứng như thế nào?

Thời gian thực hiện: 3 phút.
GnRH
FSH
LH
Prôgestêrôn
và ơstrôgen
Vùng dưới đồi
Tuyến yên
Tuyến yên
Thể vàng
Kích thích tuyến yên
tiết FSH và LH
Kích thích nang trứng phát
triển và tiết ra ơstrôgen
Làm trứng chín, rụng
và tạo thể vàng
Làm niêm mạc tử cung
phát triển dày lên
* Tại sao nồng độ hormon prôgestêrôn và ơstrôgen trong máu lại có thể ảnh hưởng đến sản xuất các hormon của tuyến yên và vùng dưới đồi?
Hai hormon: prôgestêrôn và ơstrôgen ức chế vùng dưới đồi và tuyến yên, gây giảm tiết GnRH, FSH và LH.
Vùng dưới đồi
LH
FSH
LH làm trứng chín,
rụng và tạo thể vàng.
+
FSH kích thích nang trứng
phát triển và tiết ra ơstrôgen
Ơstrôgen và
prôgestêrôn
Làm niêm mạc
tử cung dày lên
Vùng dưới đồi
tiết ra GnRH
Kích thích từ
môi trường ngoài
-
-
Ức chế
Do hormon sinh dục biến động theo chu kì nên quá trình phát triển, chín và rụng trứng cũng diễn ra theo chu kì. Các loài động vật khác nhau có chu kì trứng chín và rụng khác nhau.
Ở vùng nhiệt đới, chu kì chín và rụng trứng
của chuột là 5 ngày,
bò là 21 ngày, lợn là 24 ngày, trâu là 25 ngày.
Ở người, trứng chín và rụng diễn ra theo chu kì tháng,
trung bình cứ sau 28 ngày lại có một trứng chín và rụng
III. Ảnh hưởng của thần kinh và môi trường sống đến quá trình sinh tinh và sinh trứng.
Căn thẳng thần kinh kéo dài, sợ hãi, lo âu, buồn phiền kéo dài gây rối loạn quá trình rụng và chín của trứng, làm giảm sản sinh tinh trùng.
Sự hiện diện và mùi của con đực tác động lên hệ thần kinh và nội tiết, qua đó ảnh hưởng đến quá trình phát triển, chín và rụng trứng và ảnh hưởng đến hành vi sinh dục của con cái.
Thiếu ăn, suy dinh dưỡng, chế độ ăn uống không hợp lí gây rối loạn quá trình chuyển hóa vật chất trong cơ thể, từ đó ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh và sinh trứng.
Người nghiện thuốc lá, nghiện rượu, nghiện ma túy có quá trình sinh trứng bị rối loạn, tinh hoàn giảm khả năng sản sinh tinh trùng.
Ở nữ giới, để tránh thai ngoài ý muốn người ta thường áp dụng những biện pháp nào?
* Ứng dụng:
Uống hoặc tiêm thuốc tránh thai
-Tiêm hormon FSH và LH vào gia súc làm cho nhiều trứng chín
và rụng cùng lúc, các trứng này thụ tinh tạo ra nhiều con
Củng cố:
Câu 1: Đối với cá thể cái, hormon FSH có tác dụng điều hòa sinh sản là:
a. Kích thích sự phát triển của nang trứng
b. Làm nang trứng chín.
c. Gây rụng trứng.
d. Tạo thể vàng và kích thích thể vàng tiết ra hormon prôgestêrôn.
Câu 2: Đối với cá thể đực, hormon FSH có tác dụng trong việc điều hòa sinh sản là:
a. Tác động lên tế bào kẽ gây tiết hormon testostêrôn.
b. Kích thích tiết ra hormon prôgestêrôn.
c. Kích thích vùng dưới đồi tiết ra hormon GnRH.
d. Kích thích ống sinh tinh sản sinh tinh trùng.
Câu 3: Thuốc uống chống thụ thai có chứa ơstrôgen và prôgestêrôn có tác dụng:
Kích thích tiết FSH và LH.
Ức chế tiết FSH và LH.
Kích thích tiết FSH và ức chế tiết LH
Kích thích tiết LH và ức chế tiết FSH
Dặn dò:
Học bài và trả lời các câu hỏi SGK/181.
Xem và chuẩn bị cho bài 47: Điều khiển sinh sản ở động vật và sinh đẻ có kế hoạch ở người.
- Hiện nay có những biện pháp nào làm thay đổi số con và điều khiển giới tính ở động vật?
- Sinh đẻ có kế hoạch là gì? Biện pháp tránh thai?