Bài 46. Cơ chế điều hòa sinh sản

KiỂM TRA BÀI CŨ
Sinh sản hữu tính là gì?
Đáp án: Là hình thức sinh sản tạo ra cá thể mới có sự tham gia của 2 giao tử đực và cái, kèm theo sự tổ hợp vật chất di truyền
2. Quá trình sinh sản hữu tính ở động vật diễn ra qua những giai đoạn nào?
Đáp án: Hình thành trứng và tinh trùng- thụ tinh tạo hợp tử- hợp tử phát triển thành phôi và thành cơ thể mới.
3. Ở động vật bậc cao trứng và tinh trùng được sinh ra ở đâu?
Đáp án: Trứng sinh ra ở cơ quan sinh dục cái, tinh trùng sinh ra ở cơ quan sinh dục đực.
.
CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA SINH SẢN
BÀI 46.
Cơ chế ĐHSS
Kích thích sinh
tinh trùng
Tuyến nội tiết
Kích thích sinh
trứng
Đến tinh hoàn
Đến buồng trứng
Hooc mon
máu
máu
Hệ thần kinh
Nhân tố môi
trường
Hệ nội tiết
I. TÁC ĐỘNG CỦA HOOCMÔN LÊN SINH SẢN HỮU TÍNH Ở ĐỘNG VẬT
Tác động của Hoocmôn lên sinh sản thể hiện rõ qua cơ chế điều hòa sinh trứng và sinh tinh ở ĐV bậc cao.
Các Hoocmôn do các tuyến nội tiết tiết ra -> đường máu:
+ Đến buồng trứng kích thích quá trình sản sinh trứng
+ Đến tinh hoàn kích thích quá trình sản
sinh tinh trùng.
Ống sinh tinh trùng
Tế bào kẽ
Mào tinh
Ống dẫn tinh
Tinh hoàn
Tinh hoàn
GnRH
Ống sinh tinh
Tế bào kẽ
FSH
Vùng dưới đồi
Tuyến yên
SƠ ĐỒ CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA SINH TINH
Testosteron
LH
Tinh hoàn
GnRH
Ống sinh tinh
Tế bào kẽ
FSH
Vùng dưới đồi
Tuyến yên
LH
Testosteron nhiều
(-)
(-)
(-)
-
Testosteron ít
+
(+)
(+)
(+)
Các chất tham gia vào quá trình sinh tinh trùng
GnRH
Vùng dưới đồi
Kích thích tuyến yên tiết FSH, LH
FSH
Tuyến yên
Kích thích ống sinh tinh sản sinh ra tinh trùng
LH
Tuyến yên
Kích thích tế bào kẽ tiết ra Testosteron
Testosteron
Tinh hoàn
-Kích thích ống sinh tinh sản sinh ra tinh trùng
- Ức chế Ức chế vùng dưới đồi và tuyến yên sản sinh GnRH, FSH,LH
Âm đạo
Cổ tử cung
Buồng trứng
Tử cung
Ống dẫn trứng
Buồng trứng
Vùng dưới đồi
Tuyến yên
CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA SINH TRỨNG
GnRH
FSH
LH
Nang trứng phát triển và tiết ra ơstrogen
Thể vàng
Ơstrogen
Progesteron
Vùng dưới đồi
Tuyến yên
GnRH
FSH
LH
Nang trứng phát triển và tiết ra ơstrogen
Thể vàng thoái hóa
Progesterongiảm
-
(-)
(-)
(-)
Kinh nguyệt
(+)
(+)
(+)
+
Buồng trứng
Buồng trứng
Trứng không được thụ tinh
Trứng được thụ tinh
Thể vàng tồn tại
Thể vàng

+ Dùng thuốc tránh thụ thai có chứa ơstrôgen và prôgestêrôn có tác dụng ức chế rụng trứng.
Từ sơ đồ điều hòa sinh trứng, có thể tránh thụ thai bằng cách nào?
Các chất tham gia vào quá trình sinh trứng
GnRH
Vùng dưới đồi
Kích thích tuyến yên tiết FSH, LH
FSH
Tuyến yên
Kích thích nang trứng pt và tiết estrogen
LH
Tuyến yên
- Làm trứng chín, rụng và tạo thể vàng, kích thích thể vàng tiết estrogen và progesteron
Progesteron
Buồng trứng
- Làm cho niêm mạc tử cung dày lên.
- Ức chế vùng dưới đồi và tuyến yên
sản sinh GnRH, FSH,LH
Estrogen
Buồng trứng
- Làm cho niêm mạc tử cung dày lên.
- Hình thành các đặc điểm sinh dục thứ cấp
Các hoocmon testosteron (ở giới đực) và progesteron (ở giới cái) sau khi được sinh ra với hàm lượng cao sẽ gây ức chế với vùng dưới đồi và tuyến yên. Đây là hiện tượng gì?
Đây chính là hiện tượng liên hệ ngược. Trong trường hợp này gọi là điều hòa ngược âm tính
II. TÁC ĐỘNG CỦA MÔI TRƯỜNG SỐNG VÀ THẦN KINH LÊN SINH SẢN HỮU TÍNH Ở ĐỘNG VẬT
Nghiên cứu những thí nghiệm sau rồi cho biết sự sinh sản của động vật phụ thuộc vào những nhân tố nào của môi trường?
1. Ảnh hưởng của môi trường.
Thí nghiệm 1: Ở cá Chép
Bể 1:chế độ ánh sáng
bình thường
Bể 2: Để trong tối
Không đẻ
Đẻ
Thời gian
Thời gian
SS của ĐV phụ thuộc
vào ánh sáng
Thí nghiệm 2: Ở cá Rô phi
- Nguồn gốc : Vùng xích đạo có nhiệt độ tb 30oC
- Đẻ 11 lứa/ năm. Đẻ quanh năm
- Ở 16-18 o C: -> ngừng đẻ.
->SS của ĐV phụ thuộc
vào nhiệt độ
Thí nghiệm 3: Ở Cóc.

Đẻ rộ trong tháng 4 khối lượng 2 buồng trứng giảm
Sau đó, nếu được ăn uống đầy đủ -> buồng trứng phục hồi khối lượng -> lại có khả năng sinh đẻ
->SS của ĐV phụ thuộc
vào chế độ dinh dưỡng
Thí nghiệm 4: Ở Ruồi Australia
Ruồi cái Australia cho phép những con đực mang tới món quà lớn hơn được giao cấu lâu hơn, và đổi lại, con đực sẽ truyền sang nhiều tinh trùng hơn. Những con đực mang tới món quà không chất lượng sẽ bị con cái "đá đít" trước khi cuộc thụ tinh hoàn tất.  
Hành vi của con giới này ảnh hưởng tới sinh sản của giới khác
Thí nghiệm 5: Ở Người
Bệnh thiếu máu gây vô sinh ở nữ giới
Thừa cân hoặc thiếu cân sẽ ảnh hưởng đến lượng hoocmon sinh dục và có thể gây vô sinh
- Thuốc lá, ma túy, rượu...làm giảm lượng hoocmon sinh dục và có thể làm biến đổi gen của trứng cũng như tinh trùng.
2. Ảnh hưởng của thần kinh.
Căng thẳng kéo dài, sợ hãi, lo âu, buồn phiền kéo dài gây rối loạn quá trình trứng chín và rụng, làm giảm sản sinh tinh trùng.
1. Vì sao trong quá trình người phụ nữ mang thai hiện tượng kinh nguyệt không xảy ra?
ĐA: Khi trứng được thụ tinh thể vàng tồn tại sẽ tiết ra progesteron và estrogen có tác dụng duy trì sự phát triển của niêm mạc tử cung (Tạo điều kiện cho phôi thai phát triển)
CỦNG CỐ
2.Vì sao ở người, đến tuổi dạy thì có nhiều sự thay đổi khác biệt giữa hai giới?
ĐA: - Vì đến tuổi dạy thì các hoocmon sinh dục mới hoạt động mạnh.
- Hoocmon sinh dục nam khác hoocmon sinh dục nữ.
3. Vậy con người có thể điều khiển quá trình sinh sản của động vật và người theo ý muốn không? Cho VD.
- Tiêm FSH, LH cho động vật cái làm trứng rụng hàng loạt rồi lấy ra để thụ tinh nhân tạo để thu được nhiều con
- Uống thuốc có chứa progesteron và ơstrogen để ngừa thai ở phụ nữ
EM NHỚ
+ Học kỹ bài này
+ Chuẩn bị bài : “ Điều khiển sinh sản ở động vật và sinh đẻ có kế hoạch ở người”.
Xin cảm ơn quý Thầy Cô!
Chào các em!
Chúc các em học tốt!
Tinh hoàn
GnRH
Ống sinh tinh
Tế bào kẽ
FSH
Vùng dưới đồi
Tuyến yên
SƠ ĐỒ CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA SINH TINH
Tác dụng của FSH
Vùng dưới đồi
Tuyến yên
Tinh hoàn
Ống sinh tinh
Tế bào kẽ
Testosteron
LH
Tác dụng của LH
GnRH
4. Rối loạn sản xuất hoocmon FSH, LH và ơstrôgen và prôgestêron có ảnh hưởng đến quá trình sản sinh trứng hay không? Vì sao?
ĐA: Có. Vì FSH, LH kích thích phát triển nang trứng,làm cho trứng chín và rụng.
Nồng độ ơstrôgen và prôgestêron trong máu có tác dụng lên qt sx FSH, LH của tuyến yên-> ảnh hưởng đến qt sản sinh trứng.