Bài 45. Hóa học về vấn đề môi trường

HÓA HỌC VÀ VẤN ĐỀ Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG
I. HÓA HỌC VÀ VẤN ĐỀ Ô NHIỄM MÔITRƯỜNG
II. HÓA HỌC VỚI VẤN ĐỀ PHÒNG CHỐNG Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG
I. HÓA HỌC VÀ VẤN ĐỀ Ô NHIỄM MÔITRƯỜNG:
Ô nhiễm môi trường là gì?
Là sự làm thay đổi tính chất của môi trường, phạm vi tiêu chuẩn môi trường. Chất gây ô nhiễm môi trường là những nhân tố làm cho môi trường trở thành độc hại.
Chúng ta sẽ tìm hiểu sự ô nhiễm môi trường về mặt hóa học
CÁC LOẠI Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG:
Ô nhiễm không khí
Ô nhiễm nước
Ô nhiễm đất


.Có 2 nguồn chính:
-Do thiên nhiên
Do hoạt động của con người
1) Ô NHIỄM KHÔNG KHÍ
Nguyên nhân gây ô nhiễm:
. Nguồn khí thải của con người tạo ra chủ yếu từ:
Quá trình đốt các loại than đá, dầu mỏ... để phát điện trong các nhà máy điện, trong quá trình sản xuất,…
(Mặc dù một số hợp chất tự nhiên như bụi, phấn hoa hay tro cũng làm ô nhiễm không khí nhưng nguồn gây ô nhiễm nhiều nhất là do con người thải ra.)
Nhà máy thải khói bụi,khí CO2,SO2
Khói thải nhà máy có chứa CO2, SO2,…
Quá trình sản xuất hóa chất,sử dụng hóa chất…













Việc sử dụng vũ khí hạt nhân
Máy bay rải chất độc hóa học


Đốt các chất thải, Cháy rừng, ... là những điển hình gây ô nhiễm. 

Khí thải do từ lò nung, đun nấu, đốt rác,
Ô nhiễm do sinh hoạt: chất thải vứt bừa bãi,…


Một trong các nguyên nhân chính gây ô nhiễm là khói thải từ xe hơi và các phương tiện giao thông chạy bằng dầu hay xăng. Khi dầu, xăng bị đốt, nó sản sinh ra một lượng lớn các khí độc như các oxit của nitơ và cacbon monoxit. Các khí thải còn chứa một lượng lớn các hydrocacbon chưa đốt hết. 
Hoạt động giao thông thải khí CO2
Ô nhiễm do tràn dầu
b) Tác hại của ô nhiễm không khí

Gây ra hiệu ứng nhà kính, nhiệt độ trái đất nóng lên, khí hậu khác thường, thiên tai thảm khốc,…ảnh hưởng đến cuộc sống con người và môi trường sinh thái.
Gây bệnh tật(tim, phổi, da,xoang, mắt, …)và có thể gây tử vong.
Gây sự phá hủy tầng ozon, gây nhiều tác hại sức khỏe con người, tác hại đến sự sinh trưởng và phát triển của động thực vật.
Gây khói mù quang hóa,Tạo mưa axit, tác hại cho cây trồng,vật nuôi,phá hủy các công trình kiến trúc,di tích lịch sử,…

Rừng bị mưa axit tàn phá
Tượng bị mưa axit phá huỷ
2)Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG NƯỚC:
Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG NƯỚCLÀ GÌ?
Là sự thay đổi thành phần và tính chất của nước gây ảnh hưởng đến hoạt động sống bình thường của con người và sinh vật.
Phân loại:
Theo thời gian: Thường xuyên kéo dài hay tức thời.
Theo bản chất các chất gây ô nhiễm: ô nhiễm hóa chất, ô nhiễm vi sinh.
Theo vị trí không gian: ô nhiễm sông, ô nhiễm nước ngầm, ô nhiễm biển,…

a) Nguyên nhân:

Có nguồn gốc tự nhiên hoặc nhân tạo.





Nguồn gốc tự nhiên:
+ Do mưa, bão, lũ lụt,…Nước mưa rơi xuống nhà cửa, đồng ruộng, nhà máy, đường phố,…kéo theo các chất bẩn xuống các nguồn nước

Lũ lụt
Người nghèo dễ bị tổn thương nhất với các thảm họa môi trường.
Nguồn gốc nhân tạo: Chủ yếu do nước thải từ các vùng dân cư, bệnh viện, trại chăn nuôi, trường học, cơ sở sản xuất chế biến, khu công nghiệp, hoạt động giao thông,sử dụng phân bón, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ,…
Các đơn vị cá nhân sử dụng nước ngầm dưới hình thức khoan giếng, sau khi ngưng không sử dụng không bịt kín các lỗ khoan lại làm cho nước bẩn chảy lẫn vào làm ô nhiễm nguồn nước ngầm.
Nước thải còn mang theo hàng triệu loại rác thuộc loại nhựa dẻo như túi, bao bì, giỏ xách,…
-Tác nhân gây ô nhiễm:

Các ion kim loại nặng( As,Pb,Hg,Sb,Cu,Mn,…)
Các anion(NO3-, SO42-, PO43-,…)
Thuốc bảo vệ thực vật,phân bón hóa học,thuốc kích thích sinh trưởng,…
Con người uống nước từ các nguồn nước ô nhiễm cũng dễ mắc các bệnh đường ruột như thổ tả, thương hàn và các bệnh dễ lây nhiễm khác.Con người nhiễm kim loại nặng và các chất nguy hại khác gây nên những tác hại khôn lường về sức khỏe và sinh mạng
                                                                                            
b)Tác hại của ô nhiễm môi trường nước:
Tùy theo mức độ ô nhiễm mà tác động khác nhau đến sức khỏe con người( bệnh tật, ung thư, chậm phát triển,kém trí tuệ…), ảnh hưởng trực tiếp đến sự sinh trưởng, phát triển hay bị hủy diệt của động thực vật( VD:nhà máy Vedan bức tử Sông thị Vải,…)



Nạn nhân của nhất độc Dioxin
Ô nhiễm sinh học, Ô nhiễm chất thải
3) Ô nhiễm môi trường đất:
a)Ô nhiễm môi trường đất là gì?
Là hệ sinh thái đất bị mất cân bằng khi có mặt một số chất và hàm lượng của chúng vượt quá giới hạn.
b) Nguồn gây ô nhiễm đất:
. Nguồn gốc tự nhiên: hoạt động của núi lửa, lũ lụt ngập úng, ngập mặn do thủy triều,…
. Nguồn gốc do con người:

Nguồn gốc do con người:
+ Chất thải sinh hoạt
+ Chất thải do sản xuất công nghiệp, sản xuất hàng hóa, hoạt động kinh doanh,…
+ Chất thải nông nghiệp:phân bón, chất bảo vệ thực vật, chất kích thích vật nuôi, cây trồng,…
+ Chất thải do phòng nghiên cứu, phòng thí nghiệm, bệnh viện, chợ,…
c)Tác hại của ô nhiễm môi trường đất:
Gây ra những tổn hại lớn về sản xuất, kinh tế và đời sống.
Dư lượng hóa chất, thuốc trừ sâu bị phân hủy rất chậm và bị lôi cuốn vào chu trình: đất-cây-động vật-người, gây ra những tác hại khó lường.
II. HÓA HỌC VỚI VẤN ĐỀ PHÒNG CHỐNG Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG
1.Nhận biết môi trường bị ô nhiễm.
Quan sát: Có thể nhận biết môi trường nước, không khí, đất bị ô nhiễm qua màu, mùi, trạng thái.
Xác định bằng thuốc thử: pH, nồng độ các ion ( Hg2+, Pb2+,NO3- ,…)
- Xác định bằng các dụng cụ đo:máy sắc ký, khí kế đo hàm lượng, thành phần khói,bụi,chất khí,…
2. Vai trò của hóa học trong việc xử lý chất gây ô nhiễm môi trường

Nguyên tắc chung:Phải sử dụng các biện pháp phù hợp với thành phần chất gây ô nhiễm
Trong công nghiệp:Phải tuân thủ quy trình xử lý chất thải
Trong nông nghiệp: Sử dụng phân bón hóa học, thuốc trừ sâu, thuốc kích thích sinh trưởng đúng quy định, đúng quy trình.
Các cơ sở nghiên cứu, phòng thí nghiệm:Phải phân loại, xử lý trước khi thải ra môi trường
Trong khu dân cư: Rác phải được thu gom, phân loại để thu hồi, tái chế, xử lý chống ô nhiễm môi trường
3) Một số phương pháp xử lý chất thải:
PP hấp thụ: Hấp thụ khí thải bằng nước,dd xut, hoặc dd axit sau đó tái sinh hoặc không tái sinh dd đã hấp thụ
PP hấp phụ: Chất thải được hấp phụ trong: than bùn, phân rác, đất xốp, than hoạt tính sau đó phân hủy bằng pp sinh hóa
PP oxy hóa –khử:Cho khí thải qua dd H2SO4 để hấp thụ amin,amoniac, rồi cho khí qua dd kiềm để hấp thụ axit béo,phenol,…sau đó cho qua dd NaClO để oxy hóa andehyt, H2S, xeton,…
Ý thức bảo vệ môi trường :
Phải học tập để hiểu biết về ô nhiễm môi trường và thực hiện bảo vệ môi trường thường xuyên, không phải chỉ học một lần mà là học suốt đời, từ tuổi ấu thơ đến tuổi trưởng thành không phải chỉ một mình mà là cả cộng đồng.
Mỗi người công dân đều phải có trách nhiệm về môi trường,tích cực bảo vệ môi trường sống trong lành.



Hàng năm thải ra:
20 tỉ tấn cacbon điôxít,1,53 triệu tấn SO2
Hơn 1 triệu tấn niken, 700 triệu tấn bụi
1,5 triệu tấn asen, 900 tấn coban
600.000 tấn kẽm (Zn), hơi thuỷ ngân (Hg), hơi chì (Pb) và các chất độc hại khác.

Bạn cũng có thể giúp giảm thiểu ô nhiễm bằng cách:

Không xả rác xuống sông, suối, ao, hồ, hay ở các bãi biển.
Đổ các rác làm từ chất dẻo và nhựa cẩn thận vào nơi thu gom đem đi xử lý.
Giảm bớt lượng nước sử dụng bằng cách tiết kiệm, tái sử dụng hay tái chế  
Tham gia các hoạt động cộng đồng để làm sạch môi trường nơi ở, đường phố,kênh rạch, sông, biển...
Tham gia các hoạt động chống gây ô nhiễm môi trường nguồn nước, sông, biển, đất,không khí.
 Không đốt rác thải bừa bãi
Khuyến khích gia đình bạn sử dụng các hợp chất tẩy rửa an toàn cho môi trường, hạn chế sử dụng bao bì gói thực phẩm bằng chất dẻo không phân hủy.
Hãy giữ lấy trái đất yên lành