Bài 45. Hóa học về vấn đề môi trường

Bài 45

 I. HÓA HỌC VÀ VẤN ĐỀ Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG:
Ô nhiễm môi trường là gì?
Là sự làm thay đổi tính chất của môi trường, vi phạm tiêu chuẩn môi trường.
Chất gây ô nhiễm môi trường là những nhân tố làm cho môi trường trở thành độc hại.
Chúng ta sẽ tìm hiểu sự ô nhiễm môi trường về mặt hóa học
CÁC LOẠI Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG:
Ô nhiễm không khí
Ô nhiễm nước
Ô nhiễm đất


Có 2 nguồn chính:
 Do thiên nhiên
 Do hoạt động của con người
 1) Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG KHÔNG KHÍ
 a) Nguyên nhân gây ô nhiễm:
 Nguồn khí thải của con người tạo ra chủ yếu từ:
Khí thải công nghiệp: do quá trình đốt nhiên liệu, sự rò rỉ, thất thoát khí độc trong quá trình sản xuất ( thường có nồng độ cao và tập trung).
Khí thải do hoạt động giao thông vận tải, các khí độc hại phát sinh trong quá trình đốt cháy nhiên liệu của động cơ, kèm theo bụi và tiếng ồn.
Khí thải do sinh hoạt: chủ yếu phát sinh từ đun nấu, lò sưởi do sử dụng nhiên liệu kém chất lượng.
=> Các chất gây ô nhiễm không khí: CO, CO2, SO2, H2S, NOx, CFC, … các chất bụi.

Đốt các chất thải, cháy rừng, ... là những
điển hình gây ô nhiễm. 

Nhà máy thải khói bụi, khí CO2, SO2
Khói thải nhà máy có chứa CO2, SO2,…
Khói bụi của nhà máy ximăng
Hoạt động giao thông thải khí CO2
Khí thải do từ lò nung, đun nấu, đốt rác,…

 b) Tác hại của ô nhiễm không khí

 Gây ra hiệu ứng nhà kính  nhiệt độ trái đất nóng lên  khí hậu khác thường, gây hạn hán, lũ lụt  ảnh hưởng đến cuộc sống con người và môi trường sinh thái.
 Gây bệnh tật (tim, phổi, da, xoang, mắt, …) và có thể gây tử vong.
 Phá hủy tầng ozon, gây nhiều tác hại sức khỏe con người, tác hại đến sự sinh trưởng và phát triển của động thực vật.
 Có thể gây khói mù quang hóa, tạo mưa axit => gây tác hại cho cây trồng, vật nuôi, phá hủy các công trình kiến trúc, di tích lịch sử văn hoá,…
Hình ảnh ghi nhận lỗ thủng tầng ozone

Hậu quả của hiệu ứng nhà kính.

Bão Wilma tại Cuba vào
năm 2005. Các cơn bão
ngày càng trở nên mạnh hơn
do sự ấm lên của
khí hậu Trái đất
Rừng bị mưa axit tàn phá
Tượng bị mưa axit phá huỷ
 2) Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG NƯỚC:
Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG NƯỚC LÀ GÌ?
 Là sự thay đổi thành phần và tính chất của nước gây ảnh hưởng đến hoạt động sống bình thường của con người và sinh vật.
 Phân loại:
Theo thời gian: Thường xuyên kéo dài hay tức thời.
Theo bản chất các chất gây ô nhiễm: ô nhiễm hóa chất, ô nhiễm vi sinh.
Theo vị trí không gian: ô nhiễm sông, ô nhiễm nước ngầm, ô nhiễm biển,…
Có nguồn gốc tự nhiên hoặc nhân tạo
 Nguồn gốc tự nhiên:
Do mưa, bão, lũ lụt,…Nước mưa rơi xuống nhà cửa, đồng ruộng, nhà máy, đường phố, … kéo theo các chất bẩn xuống các nguồn nước.
 Nguồn gốc nhân tạo:
Chủ yếu do nước thải từ các vùng dân cư, khu công nghiệp, bệnh viện, hoạt động giao thông, sử dụng phân bón, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ,…
 a) Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường nước
 Các ion kim loại nặng ( As, Pb, Hg, Sb, Cu, Mn…)
 Các anion (NO3-, SO42-, PO43-,…)
 Thuốc bảo vệ thực vật, phân bón hóa học, thuốc kích thích sinh trưởng,…
 Tác nhân gây ô nhiễm môi trường nước:
Nhà máy Vedan xả nước ra sông Thị Vải
Núi lửa
đang hoạt động
Lũ lụt
Sông Hậu bị ô nhiễm nặng nề từ các khu công nghiệp.
Nước thải chưa qua xử lý của được xả thẳng ra suối Cạn, tiếp đó ra sông Vàm Cỏ Đông.
Ô nhiễm do tràn dầu
Tùy theo mức độ ô nhiễm mà tác động khác nhau đến sức khỏe con người ( bệnh tật, ung thư, chậm phát triển, kém trí tuệ…), ảnh hưởng trực tiếp đến sự sinh trưởng, phát triển hay bị hủy diệt của động thực vật.
 b) Tác hại của ô nhiễm môi trường nước
 a) Khái niệm:
 Hệ sinh thái đất bị mất cân bằng và môi trường đất bị ô nhiễm khi có mặt một số chất và hàm lượng của chúng vượt quá giới hạn.
 b) Nguồn gây ô nhiễm môi trường đất:
 Nguồn gốc tự nhiên: hoạt động của núi lửa, lũ lụt ngập úng, ngập mặn do thủy triều,…
 Nguồn gốc do con người: do các tác nhân hoá học (chất thải nông nghiệp: phân bón hoá học, chất bảo vệ thực vật và chất kích thích sinh trưởng, chất thải sinh hoạt … ), tác nhân vật lí, tác nhân sinh học.
 3) Ô nhiễm môi trường đất:
Sử dụng phân bón hoá học, chất bảo vệ thực vật trong nông nghiệp
Việc sử dụng vũ khí hạt nhân
Máy bay rải chất độc hóa học
Ô nhiễm chất thải, Ô nhiễm sinh học

Ô nhiễm do sinh hoạt
Nước thải từ bãi rác chảy ra ô nhiễm đến môi trường xung quanh.
Ô nhiễm đất do kim loại nặng là nguồn ô nhiễm nguy hiểm đối với hệ sinh thái đất.

 Ô nhiễm đất gây ra những tổn hại lớn trong đời sống và sản xuất: dư lượng hóa chất, thuốc trừ sâu bị phân hủy rất chậm và bị lôi cuốn vào chu trình: đất - cây - động vật - người gây ra những tác hại khó lường.
 c) Tác hại của ô nhiễm môi trường đất:
Nạn nhân của nhất độc Dioxin
Nạn nhân của nhất độc Dioxin


Ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường.


Không xả rác xuống sông, suối, ao, hồ, hay ở các bãi biển.
Đổ các rác làm từ chất dẻo và nhựa cẩn thận vào nơi thu gom đem đi xử lý.
Giảm bớt lượng nước sử dụng bằng cách tiết kiệm, tái sử dụng hay tái chế.  
Tham gia các hoạt động cộng đồng để làm sạch môi trường nơi ở, đường phố,kênh rạch, sông, biển...
Tham gia các hoạt động chống gây ô nhiễm môi trường nguồn nước, sông, biển, đất, không khí.
 Không đốt rác thải bừa bãi.
Khuyến khích gia đình bạn sử dụng các hợp chất tẩy rửa an toàn cho môi trường, hạn chế sử dụng bao bì gói thực phẩm bằng chất dẻo không phân hủy.
Bạn cũng có thể giúp giảm thiểu ô nhiễm bằng cách:
Hãy giữ lấy trái đất yên lành
II. HÓA HỌC VỚI VẤN ĐỀ PHÒNG CHỐNG Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG
1.Nhận biết môi trường bị ô nhiễm.
Quan sát: Có thể nhận biết môi trường nước, không khí, đất bị ô nhiễm qua màu, mùi, trạng thái.
Xác định bằng thuốc thử: pH, nồng độ các ion ( Hg2+, Pb2+,NO3- ,…)
- Xác định bằng các dụng cụ đo:máy sắc ký, khí kế đo hàm lượng, thành phần khói,bụi,chất khí,…
2. Vai trò của hóa học trong việc xử lý chất gây ô nhiễm môi trường

Nguyên tắc chung:Phải sử dụng các biện pháp phù hợp với thành phần chất gây ô nhiễm
Trong công nghiệp:Phải tuân thủ quy trình xử lý chất thải
Trong nông nghiệp: Sử dụng phân bón hóa học, thuốc trừ sâu, thuốc kích thích sinh trưởng đúng quy định, đúng quy trình.
Các cơ sở nghiên cứu, phòng thí nghiệm:Phải phân loại, xử lý trước khi thải ra môi trường
Trong khu dân cư: Rác phải được thu gom, phân loại để thu hồi, tái chế, xử lý chống ô nhiễm môi trường
3) Một số phương pháp xử lý chất thải:
PP hấp thụ: Hấp thụ khí thải bằng nước,dd xut, hoặc dd axit sau đó tái sinh hoặc không tái sinh dd đã hấp thụ
PP hấp phụ: Chất thải được hấp phụ trong: than bùn, phân rác, đất xốp, than hoạt tính sau đó phân hủy bằng pp sinh hóa
PP oxy hóa –khử:Cho khí thải qua dd H2SO4 để hấp thụ amin,amoniac, rồi cho khí qua dd kiềm để hấp thụ axit béo,phenol,…sau đó cho qua dd NaClO để oxy hóa andehyt, H2S, xeton,…
Ý thức bảo vệ môi trường :
Phải học tập để hiểu biết về ô nhiễm môi trường và thực hiện bảo vệ môi trường thường xuyên, không phải chỉ học một lần mà là học suốt đời, từ tuổi ấu thơ đến tuổi trưởng thành không phải chỉ một mình mà là cả cộng đồng.
Mỗi người công dân đều phải có trách nhiệm về môi trường,tích cực bảo vệ môi trường sống trong lành.

Hàng năm thải ra:
20 tỉ tấn cacbon điôxít; 1,53 triệu tấn SO2
Hơn 1 triệu tấn niken; 700 triệu tấn bụi
1,5 triệu tấn asen; 900 tấn coban
600.000 tấn kẽm (Zn), hơi thuỷ ngân (Hg), hơi chì (Pb) và các chất độc hại khác.

Bạn cũng có thể giúp giảm thiểu ô nhiễm bằng cách:

Không xả rác xuống sông, suối, ao, hồ, hay ở các bãi biển.
Đổ các rác làm từ chất dẻo và nhựa cẩn thận vào nơi thu gom đem đi xử lý.
Giảm bớt lượng nước sử dụng bằng cách tiết kiệm, tái sử dụng hay tái chế  
Tham gia các hoạt động cộng đồng để làm sạch môi trường nơi ở, đường phố,kênh rạch, sông, biển...
Tham gia các hoạt động chống gây ô nhiễm môi trường nguồn nước, sông, biển, đất,không khí.
 Không đốt rác thải bừa bãi
Khuyến khích gia đình bạn sử dụng các hợp chất tẩy rửa an toàn cho môi trường, hạn chế sử dụng bao bì gói thực phẩm bằng chất dẻo không phân hủy.
Hãy giữ lấy trái đất yên lành
Máy bay rải chất độc hóa học