Bài 45. Axit cacboxylic

Bµi 45:
Axit cacboxylic


1)Định nghĩa:
Axit cacboxylic là những hợp chất hữu cơ mà phân tử có nhóm cacboxyl (-COOH) liên kết trực tiếp với nguyên tử cacbon ( cđa g�c hi�rocacbon hay cđa nh�m cacboxyl kh�c) hoặc nguyên tử hiđro.



I)Định nghĩa - Phân loại - Danh pháp:

2. Phân loại:
Dựa theo cấu tạo gốc hidrocacbon


Axit no







Axit không no







Axit thơm



2. Phân loại:
Dựa theo số lượng nhóm COOH


Axit đơn chức





Axit đa chức



a) Axit no, ®¬n chøc, m¹ch hë:
Lµ hîp chÊt h÷u c¬ trong ph©n tö cã gèc ankyl hoÆc nguyªn tö hi®ro liªn kÕt víi mét nhãm cacboxyl –COOH.
b) Axit kh«ng no, ®¬n chøc, m¹ch hë:
Lµ hîp chÊt h÷u c¬ trong ph©n tö cã gèc hi®rocacbon kh«ng no, m¹ch hë liªn kÕt víi mét nhãm cacboxyl –COOH.
c) Axit th¬m, ®¬n chøc:
Lµ hîp chÊt h÷u c¬ trong ph©n tö cã gèc hi®rocacbon th¬m liªn kÕt víi mét nhãm cacboxyl –COOH.
d) Axit ®a chøc:
Lµ hîp chÊt h÷u c¬ trong ph©n tö cã hai hay nhiÒu nhãm –COOH.



2. Phân loại:
Chú ý: Ngoài ra còn một số axit cacboxylic khác như :

+ Axit tạp chức: Là axit caboxylic trong phân tử có chứa nhóm cacboxyl và chứa các nhóm chức khác.
VD: ?Axit lactic CH3CH(OH)COOH
?Axit salixylic HO-C6H4-COOH
+ Axit béo: Là các axit cacboxylic mạch cacbon dài, không nhánh:
VD: C17H35COOH (axit stearic); C17H33COOH (axit oleic); C15H31COOH (axit panmitic)
3. Danh pháp:
?Tên thay thế:
Chọn mạch chính của phân tử axit là mạch cacbon dài nhất bắt đầu từ nhóm cacboxyl -COOH.
Đánh số thứ tự bắt đầu từ nguyên tử cacbon của nhóm -COOH.
Cách đọc tên:
Axit + Số chỉ vị trí mạch nhánh + tên nhánh + tên hiđrocacbon no tương ứng với mạch chính + oic





Tên thông thường:


Axit + tên nguồn gốc tìm ra axit + ic

VD:
3)Danh pháp:
* Hệ quả: (Do ảnh hưởng của nhóm cacbonyl (hút electron)
Liên kết -O-H của axit phân cực hơn của ancol. Và C-OH của axit phân cực hơn nhóm C-OH của ancol và phenol.
 Do đó H trong nhóm –OH và cả nhóm –OH đều có thể bị thay thế.
Tính axit của axit caboxylic > phenol > ancol
Phản ứng của nhóm >C=O axit cũng không còn giống như nhóm >C=O andehit, xeton nữa.
Nhóm Cacbonyl
Nhóm Hiđroxyl
Nhóm Cacbo
xyl
Dạng đặc
Dạng rỗng
Cấu trúc phân tử CH3COOH
H
HCOOH
CH3COOH
CH2=CHCOOH
C6H5COOH
Mô hình một số phân tử axit cacboxylic:

III.TÍNH CHẤT VẬT LÝ:

-Các axit trong dãy đồng đẳng của axit fomic đều là những chất lỏng hoặc chất rắn � �iỊu kiƯn th��ng.
-Nhiệt độ sôi của axit t�ng theo chiỊu t�ng cđa ph�n tư kh�i v� cao hơn hẳn nhiệt độ sôi của ancol có cùng số nguyên tử cacbon, do hai phân tử axit liên kết với nhau bởi liên kết hiđro và liên kết hidro của axit bền hơn của rượu.

-Ba axit ñaàu daõy ñoàng ñaúng tan voâ haïn trong nöôùc, axit cã 4 nguyªn tö cacbon tan ®­îc, tõ 6 nguyªn tö cacbon trë lªn khã tan hoÆc kh«ng tan trong n­íc.
-Ñoä tan trong nöôùc cuûa caùc axit giaûm daàn theo chieàu taêng cuûa phaân töû khoái.
-Moãi axit coù vò chua rieâng. VD: axit axetic coù vò chua cuûa daám, axit xitric coù vò chua cuûa chanh, axit oxalic coù vò chua me.
- VÞ chua cña tr¸i c©y lµ do c¸c axit h÷u c¬ cã trong ®ã g©y nªn:
T¸o cã axit malic ( HOOC-(CHOH) -CH2 -COOH).
 Nho cã axit tactric (HOOC-(CHOH)2-COOH).
 Chanh cã axit xitric ( axit limonic).
Giấm ăn
DƯA, CÀ MUỐI