Bài 44. Chu trình sinh địa hóa và sinh quyển

CHU TRÌNH SINH ĐỊA HÓA
VÀ SINH QUYỂN
TIẾT:47; BÀI 45
QUY ƯỚC:
Màu xanh: là nội dung cần ghi chép.
Màu đỏ: là câu hỏi.
Màu đen: là phần trả lời, mở rộng không cần ghi chép ( nhưng cũng nên nhớ)
I. TRAO ĐỔI VẬT CHẤT QUA CHU TRÌNH SINH-ĐỊA-HÓA
QUAN SÁT SƠ ĐỒ TỔNG QUÁT VỀ CHU TRÌNH TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG TỰ NHIÊN, THEO CHIỀU MŨI TÊN HÃY GIẢI THÍCH MỘT CÁCH KHÁI QUÁT SỰ TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ VÀ CHU TRÌNH SINH ĐỊA HÓA CÁC CHẤT?
SƠ ĐỒ TỔNG QUÁT VỀ CHU TRÌNH TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG TỰ NHIÊN
* Con đường tổng quát trao đổi vật chất trong tự nhiên:
Trao đổi vật chất trong nội bộ quần xã:.
Chu trình sinh địa hóa trao đổi các chất vô cơ trong tự nhiên
Cây xanh quang hợp, hấp thụ CO2 , muối khoáng, nước để tổng hợp cacbohydrat và các chất dinh dưỡng khác.
SV dị dưỡng sử dụng các chất này làm thức ăn.
Sinh vật phân giải phân giải trả lại cho môi rường những chất đơn giản ban đầu.
Chu trình sinh - địa - hóa các chất là gì?
I. TRAO ĐỔI VẬT CHẤT QUA CHU TRÌNH SINH-ĐỊA-HÓA
* Khái niệm Chu trình sinh-địa-hóa :
- Là chu trình trao đổi các chất trong tự nhiên theo con đường từ môi trường ngoài truyền vào cơ thể sinh vật qua các bậc dinh dưỡng rồi từ cơ thể sinh vật truyền trở lại môi trường.
☻






Các chất vô cơ
của MT vô sinh
Quần xã sinh vật
Năng lượng
mặt trời
Hô hấp, năng lượng
được giải phóng
Nhiệt
Sơ đồ dòng năng lượng
và chu trình các chất hóa học trong hệ sinh thái
Năng lượng khởi nguyên để thực hiện vòng tuần hoàn vật chất lấy từ đâu?
Năng lượng khởi nguyên để thực hiện vòng tuần hoàn là năng lượng mặt trời
* Vai trò của chu trình sinh- địa-hóa:
Vai trò quan trọng đối với sinh vật. Chu trình chuyển hóa các nguyên tố cần thiết cho cơ thể sống.
Chu trình sinh địa hóa duy trì sự cân bằng vật chất trong sinh quyển.
II. MỘT SỐ CHU TRÌNH SINH-ĐỊA-HÓA
1. Chu trình sinh-địa-hoá của cacbon
* Vai trò của cacbon đối với sinh vật?
C là nguyên tố cần thiết cho mọi sinh vật sống, là thành phần cấu tạo chất sống.
1. Chu trình sinh-địa-hoá của cacbon
Quan sát hình và trả lời câu lệnh SGK trang 196
* Con đường luân chuyển cúa cacbon:
* Không phải tất cả lượng cacbon của quần xã trao đổi liên tục
C đi từ môi trường vào cơ thể sinh vật thông qua quang hợp, C trở lại môi trường nhờ hoạt động hô hấp của sinh vật ở dạng khí thải
Có sự chuyển hóa C trên cạn và dưới nước
II. MỘT SỐ CHU TRÌNH SINH-ĐỊA-HÓA
1. Chu trình sinh-địa-hoá của cacbon
Chu trình gồn hai phần:
*- C đi vào chu trình dưới dạng CO2 được thực vật quang hợp tổng hợp nên các chất hữu cơ: C trao đổi hợp chất cacbon trong quần xã thông qua chuỗi và lưới thức ăn.
* - C trở lại môi trường vô cơ: quá trình hô hấp của thực vật và động vật phân giải các chất hữu cơ đã thải ra một lượng lớn CO2 vào khí quyển
Hậu quả: gây nên thiên tai (hạn ,lũ lụt) trên trái đất- do lượng khí CO2 tăng cao gây hiệu ứng nhà kính làm trái đất nóng lên.
Nguyên nhân: do hoạt động của sinh vật, sản xuất nông, công nghiệp,giao thông vận tải, núi lửa…
- Hạn chế: trồng cây gây rừng, giảm thiểu sử dụng nguyên liệu hóa thạch trong công nghiệp, giao thông….
Nếu chu trình sinh địa hóa các bon trong hệ sinh thái bị mất cân bằng thì hậu quả gì sẽ xảy ra? Nguyên nhân của sự mất cân bằng về chu trình sinh địa hóa cacbon? Làm gì để hạn chế?
2.Chu trình sinh- địa -hóa của nitơ
II. MỘT SỐ CHU TRÌNH SINH-ĐỊA-HÓA
Quan sát hình hãy mô tả ngắn gọn sự trao đổi ni – tơ trong tự nhiên?
Ni tơ tuần hoàn trong tự nhiên:
II. MỘT SỐ CHU TRÌNH SINH-ĐỊA-HÓA
1. Chu trình sinh-địa-hoá của cacbon
2. Chu trình Nitơ
Ni tơ vào cơ thể thực vật dưới dạng muối NH4+, NO3-.
Các muối được hình thành trong tự nhiên bằng các con đường vật lí, hóa và sinh học
Nito luân chuyển trong quần xã qua chuỗi và lưới thức ăn.
Ni to được trả về lại môi trường nhờ hoạt động phản ni trát của vi khuẩn, hoạt động phân giải chất hữu cơ ( xác động, thực vật) của vi khuẩn nấm…
Trồng cây họ đậu cải tạo đất,
Thả bèo hoa dâu vào ruộng lúa làm tăng lượng đạm.
- Bón phân đạm.
Cung cấp cho đất chế phẩm sinh học có chứa vsv cố định đạm.
Em hãy nêu một số biện pháp sinh học làm tăng lượng đạm trong đất để nâng cao năng suất cây trồng và cải tạo đất?
II. MỘT SỐ CHU TRÌNH SINH-ĐỊA-HÓA
3.Chu trình sinh-địa-hóa của nước.
Quan sát chu trình tuần hoàn nước –
Hãy mô tả sự trao đổi nước trong tự nhiên?
Vòng tuần hoàn lớn
Vòng tuần hoàn nhỏ
Biển, đại dương
Bốc hơi
Mưa
Gió
Tuyết rơi
Mưa
Gió đưa mây vào đất liền
Nước ngầm
Tầng đá thấm nước
* Sự luân chuyển của nước
II. MỘT SỐ CHU TRÌNH SINH-ĐỊA-HÓA
1. Chu trình sinh-địa-hoá của cacbon
2. Chu trình Nitơ
Nước luân chuyển theo vòng tuần hoàn:
+ Nước mưa chảy trên mặt đất một phần ngấm xuống mạch nước ngầm, phần lớn tích lũy trong đại dương sông hồ.
+ Nước trở lại khí quyển dưới dạng hơi nước do lá cậy thoát hơi nước và bốc hơi nước trên mặt đất
3 Chu trình nước
- Nguồn nước tự nhiên ngày nay đã bị ảnh hưởng thế nào? Nguyên nhân?
- Vài dẫn chứng về ô nhiễm nguồn nước?
- Khắc phục những ảnh hưởng nguồn nước bằng cách nào?
Con người đã thải nhiều chất gây ô nhiễm vào nguồn nước, và sử dụng lãng phí nguồn nước.
Phá rừng dẫn đến xói mòn, lụt .. Giảm lượng nước ngấm xuống mạch nước ngầm.
VD:Thải nước chưa xử lí ở sông Thị vải, sông Nhuệ, vứt rác ở bãi biển…
Khắc phục: trồng rừng, bảo vệ rừng đầu nguồn, chống ô nhiễm nguồn nước.
III. SINH QUYỂN:
Sinh quyển là gì nhỉ? Giới hạn sự sống trong sinh quyển?
III. SINH QUYỂN:
1. Khái niệm sinh quyển
- Sinh quyển gồm toàn bộ sinh vật sống trong các lớp đất, nước, không khí của Trái Đất
- Sinh quyển dày 20km gồm: lớp đất dày khoảng vài chục mét trong địa quyển , lớp không khí cao 6-7 km trong khí quyển , và lớp nước đại dương có độ sâu tới 10-11km trong thủy quyển
Rừng mưa nhiệt đới
Sa mạc
Thảo nguyên
Taiga
Khu sinh hoc biển
Nước ngọt
Tundra
CÁC KHU SINH HỌC CỦA SINH QUYỂN
Quan sát hình hãy nhận xét sự phân bố vùng theo vĩ độ và mức độ khô hạn của các khu sinh học trên cạn?
III. SINH QUYỂN:
1. Khái niệm sinh quyển
2. Các khu sinh học trong sinh quyển:
- Các khu sinh học trên cạn: rừng, thảo nguyên, hoang mạc,sa mạc,savan. Đồng rêu …
Đông rêu Đới lạnh(Tundra)
Rừng lá kim (Taiga)
Hoang mac – sa mạc
Thảo nguyên
Rừng mưa nhiệt đới
III. SINH QUYỂN:
1. Khái niệm sinh quyển
2. Các khu sinh học trong sinh quyển:
- Các khu sinh học trên cạn: rừng, thảo nguyên, hoang mạc,sa mạc,savan. Đồng rêu …
- Các khu sinh học nước ngọt: sông ,suối ao hồ, đầm lầy…
Hồ nước ngọt ( nước đứng)
Khu sinh học nước ngọt ( nước chảy)
III. SINH QUYỂN:
1. Khái niệm sinh quyển
2. Các khu sinh học trong sinh quyển:
- Các khu sinh học trên cạn: rừng, thảo nguyên, hoang mạc,sa mạc,savan. Đồng rêu …
- Các khu sinh học nước ngọt: sông ,suối ao hồ, đầm lầy…
- Các khu sinh học biển: sinh vật nổi ,động vật tự bơi,động vật đáy, vùng ven bờ, vùng khơi,
Khu sinh học biển
Vậy để bảo vệ các khu sinh học trong sinh quyển chúng ta phải làm gì?
Bảo vệ môi trường sống, tài nguyên sinh vật. Chống ô nhiễm
Phát triễn bền vững, trồng rừng,
Bảo vệ ,Phục hồi các sinh vật có nguy cơ bị tuyệt chủng
Khai thác, đánh bắt tài nguyên hợp lí, khoa học …
CỦNG CỐ
1. Thế nào là chu trình sinh địa hóa vật chất trong hệ sinh thái? Có mấy loại chu trình sinh địa hóa?
Thời kì tháng 3 lúa làm đòng đòi hỏi hàm lượng đạm cao. Vào lúc này mùa mưa giông bắt đầu. Sấm sét đã tạo nên trong khí quyển một lượng lớn NO3-. Theo nước mưa, lượng muối này rơi xuống và bón cho lúa. Nhờ thêm phân lúc cần và nước mưa mát đầu mùa, đòng lúa nhanh chóng phát triển và vươn cao như phất cờ hội
Giải thích câu: “Lúa chiêm lấp ló đầu bờ. Nghe ba tiếng sấm phất cờ mà lên”

CỦNG CỐ
MỖI NGÀY HÃY GÓP THÊM MỘT HÀNH ĐỘNG BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
THÔNG ĐIỆP CỦA TÔI:
Võ Thị Phương Thanh