Bài 43. Trao đổi vật chất trong hệ sinh thái

KIỂM TRA BÀI CŨ
Trình bày khái niệm hệ sinh thái? Cho ví dụ?
Hệ sinh thái bao gồm QXSV và nơi sống của qx
( sinh cảnh). Trong hệ sinh thái các SV luôn tác
động lẫn nhau và tác động qua lại với các NTVS
của môi trường tạo nên một hệ thống hoàn Chỉnh
và tương đối ổn định.
VD: Hệ sinh thái rừng, Hệ sinh thái đồng ruộng,…
Bài 43 :
TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
TRƯỜNG THPT XÍN MẦN
GV: PHẠM TRUNG THÀNH
Mục tiêu:
Nêu được mối quan hệ dinh dưỡng: chuỗi, lưới thức ăn, bậc dinh dưỡng.
Nêu được ví dụ minh họa chuỗi và lưới thức ăn.
Nêu được các dạng tháp sinh thái.
I.TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
VD: Một QXSV ven rừng có các loài sau:
1. Chuỗi thức ăn:
Hãy dùng mũi tên thể hiện mối quan hệ dinh dưỡng giữa các loài sinh vật trên?
 Chuỗi thức ăn là một dãy gồm nhiều loài sinh vật có
mối quan hệ dinh dưỡng với nhau, mỗi loài là một mắt
xích. Vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích phía trước vừa
là sinh vật bị mắt xích phía sau tiêu thụ.
Chuỗi thức ăn là gì?
Có nhận xét gì về 2 chuỗi thức ăn trên?
Trong hệ sinh thái có mấy loại chuỗi thức ăn?
 Chuỗi thức ăn bắt đầu bằng SV tự dưỡng, sau đến động vật
ăn SV tự dưỡng, kế tiếp là các động vật ăn động vật.
 Chuỗi thức ăn bắt đầu bằng SV phân giải, sau đến động vật
ăn SV phân giải, kế tiếp là các động vật ăn động vật.
Hãy cho 1 ví dụ khác về chuỗi thức ăn?
Vd: Một QXSV có các loài SV sau:
Hãy thiết lập các chuỗi thức ăn từ các loài sinh vật nói trên?
Quan sát các chuỗi thức ăn trên, hãy cho biết các chuỗi đó có mối quan hệ dinh dưỡng với nhau như thế nào?
2. Lưới thức ăn:
Lưới thức ăn là gì?
2. Lưới thức ăn:
Lưới thức ăn gồm nhiều chuỗi thức ăn có chung nhiều
mắt xích.
Trăn
Rắn
Cầy
Hạt dẻ
Đại bàng
Diều hâu
Chim
Nai
Sâu
Sóc
Hổ
Thực vật
Hãy thiết lập lưới thức ăn trong quần xã sau?
QX SV càng đa dạng về thành phần loài thì lưới thức
ăn trong quần xã càng phức tạp.
Quan sát số lượng, thành phần loài trong 2 quần xã trên, cho biết quần xã nào có lưới thức ăn phức tạp hơn?
?
?
?
Vd: Chuỗi thức ăn trong 1 ao cá
Đây có được xem là một hệ sinh thái không? Giải thích?
Hãy xác định đâu là SV sản xuất, SV tiêu thụ, SV phân giải trong chuỗi thức ăn sau?
Sinh vật sản xuất
Sinh vật tiêu thụ
Sinh vật phân hủy
Sinh vật tiêu thụ bậc 1
Sinh vật tiêu thụ bậc 3
Sinh vật tiêu thụ bậc 2
3. Bậc dinh dưỡng:
Hãy xác định đâu là SV sản xuất, SV tiêu thụ, SV phân giải trong lưới thức ăn sau?
Thế nào là bậc dinh dưỡng?
 Trong lưới thức ăn, tất cả các loài sinh vật có cùng
mức dinh dưỡng hợp thành một bậc dinh dưỡng.
Trong Lưới thức ăn này, thì có bao nhiêu bậc dinh dưỡng?
 Các bậc dinh dưỡng:
- Bậc dinh dưỡng cấp 1: Sinh vật sản xuất.
- Bậc dinh dưỡng cấp 2: Sinh vật tiêu thụ bậc 1.
- Bậc dinh dưỡng cấp 3: Sinh vật tiêu thụ bậc 2.
- Bậc dinh dưỡng cấp cao nhất.
- ………
Hãy ghi chú tên các bậc dinh dưỡng thay cho các chữ a, b, c,…
SV SX
SV TT1
SV TT2
SV TT3
SV TT4
SV PG
II.Tháp sinh thái:
 Tháp sinh thái bao gồm nhiều hình chữ nhật xếp
chồng lên nhau. Các hình chữ nhật có chiều cao bằng
nhau, chiều dài khác nhau biểu thị độ lớn của mỗi bậc
dinh dưỡng.
 Người ta xây dựng các tháp sinh thái để xem xét
mức độ dinh dưỡng ở từng bậc và toàn bộ quần xã.
Thế nào là tháp sinh thái?
Nghiên cứu Tháp sinh thái để làm gì?
Quan sát các dạng tháp, hãy cho biết có bao nhiêu dạng tháp sinh thái?
 Có 3 loại tháp sinh thái:
Tháp số lượng được xây dựng dựa trên số lượng
cá thể sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng.
Tháp sinh khối được xây dựng dựa trên khối lượng
tổng số của tất cả các sinh vật trên 1đơn vị diện tích
hay thể tích ở mỗi bậc dinh dưỡng.
Tháp năng lượng được xây dựng dựa trên số năng
lượng được tích lũy trên 1đơn vị diện tích hay thể
tích, trong một đơn vị thời gian ở mỗi bậc dinh
dưỡng.
Trong 3 tháp, tháp năng lượng là hoàn thiện nhất. Tuy nhiên, xây dựng tháp năng lượng khá phức tạp, đòi hỏi nhiều công sức, thời gian.
Củng cố
1. Quan sát lưới thức
Ăn bên cạnh, hãy
cho biết có bao nhiêu
Mắt xích chung
Trong lưới thức
ăn đó?
A. 3
B. 4
C. 5
D. 6
Củng cố
2. Trong hệ sinh thái của Trái đất, loài nào sau đây
có bậc dinh dưỡng cấp 1?
Củng cố
3. Cho lưới thức ăn của các loài sinh vật ở cạn sau :
Hậu quả gì sẽ xảy ra với quần xã, nếu quần thể nào đó bị tiêu diệt?
Mối tương quan số lượng giữa các loài SV trong chuỗi
thức ăn sẽ bị biến đổi khá nhiều, ảnh hưởng đến tương
quan số lượng của chuỗi thức ăn khác có liên quan, qua
đó ảnh hưởng đến toàn bộ quần xã.
I. Trao đổi vật chất trong quần xã sinh vật:
1. Chuỗi thức ăn:
2. Lưới thức ăn:
3. Bậc dinh dưỡng:
II. Tháp sinh thái:
- Tháp số lượng:
- Tháp sinh khối:
- Tháp năng lượng:
Về nhà trả lời những câu hỏi SGK, học bài và xem bài mới