Bài 43. Trao đổi vật chất trong hệ sinh thái

Bài 43:
Trao đổi chất và năng
lượng trong hệ sinh thái
Trong quan xã có các sinh vật: rắn, cỏ, sâu bọ, đại bàng, nhái, lá, thằn lằn, mối, Hãy biểu diễn mối quan hệ về dinh dưỡng giữa các sinh vật trên dưới dạng chuổi. Chuổi (a) bắt đầu bằng sinh sinh vật sản xuất, chuổi (b) bắt đầu bằng sinh vật phân giải.
Cỏ?
sâu bọ?
nhái?
rắn?
đại bàng
Lá, cành cây khô?
mối?
nhện?
thằn lằn
(a)
(b)
I. Trao đổi vật chất trong quần xã sinh vật
1. Chuỗi thức ăn
Thế nào là chuổi thức ăn ? Có mấy loại chuổi thức ăn?
Trao đổi chất và
năng lượng trong hệ sinh thái
I. Trao đổi vật chất trong quần xã sinh vật
1. Chuỗi thức ăn
Chuỗi thức ăn: nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng, mỗi loài là một mắt xích sử dụng mắt xích phía trước làm thức ăn và là thức ăn của mắt xích phía sau.
- Các loại chuỗi thức ăn
+ Chuỗi thức ăn mở đầu bằng sinh vật sản xuất: Sinh vật tự dưỡng ?động vật ăn sinh vật tự dưỡng ? động vật ăn động vật.
+ Chuỗi thức ăn mở đầu bằng sinh vật phân giải: Sinh vật phân giải mùn bã hữu cơ ? ĐV ăn sinh vật phân giải ? ĐV ăn động vật.
Trao đổi chất và
năng lượng trong hệ sinh thái
2. Lưới thức ăn
Quan sát H 43.1, cho biết loài nào là mắt xích chung của hai hay nhiều chuổi thức ăn ? Chỉ ra một số chuổi thức ăn? Thế nào là lưới thức ăn ?
- Lưới thức ăn gồm nhiều chuỗi thức ăn có các mắt xích chung.
- QXSV càng đa dạng về thành phần loài ? lưới thức ăn càng phức tạp (vùng nhiệt đới có độ đang dạng cao nên chuổi thức ăn thường dài hơn vùng ôn đới lạnh)
Trao đổi chất và
năng lượng trong hệ sinh thái
3. Bậc dinh dưỡng
- Bậc dinh dưỡng: Tập hợp các loài sinh vật có cùng mức dinh dưỡng trong lưới thức ăn
- Trong lưới thức ăn có nhiều bậc dinh dưỡng:
Cấp 1 (SVSX) ? cấp 2 (SV tiêu thụ bậc 1) ? cấp 3 (SV tiêu thụ bậc 2) ?cấp 4 (Sv tiêu thụ bậc 3 ... Bậc cuối cùng là bậc dnh dưỡng cao nhất.
Trao đổi chất và
năng lượng trong hệ sinh thái
Các loài sinh vật trong H 43.1 tương ứng với các bặc dinh dưỡg nào trong từng chuổi thức ăn?
Quả dẻ
Nón thông
Sóc
Xén tóc
Thằn lằn
Chim gõ kiến
Diều hâu
Trăn
VSV phân giải
Nấm
Vi khuẩn
Trao đổi chất và
năng lượng trong hệ sinh thái
II. Tháp sinh thái
Thế nào là tháp snh thái? Quan sát H 43.3 và cho biết có những loại hinh tháp sinh thái nào ? Phân tích ưu nhược điểm của từng loại tháp sinh thái ?
- Tháp sinh thái: Nhiều hình chữ nhật xếp chồng lên nhau (mỗi hình là 1 bậc dinh dưỡng), các hình chữ nhật có chiều cao bằng nhau, chiều rộng khác nhau biểu thị độ lớn của mỗi bậc dinh dưỡng.
- Có ba loại tháp sinh thái:
+ Tháp số lượng được xây dựng dựa trên cá thể sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng.
+ Tháp sinh khối được xây dựng dựa trên khối lượng tổng số của tất cả các sinh vật trên một đơn vị diện tích hay thể tích ở mỗi bậc dinh dưỡng.
Trao đổi chất và
năng lượng trong hệ sinh thái
+ Tháp năng lượng được xây dựng dựa trên số năng lượng được tích lũy trên một đơn vị diện tích hay thể tích trong một đơn vị thời gian ở mỗi bậc dinh dưỡng.
- Ưu điểm, nhược điểm
+ Tháp số lượng dễ xây dựng song ít có giá trị
+ Tháp sinh khối có giá trị cao hơn tháp số lượng . Nhược: thành phần hoá học và giá trị năng lượng của chất sống trong các bậc dinh dưỡng khác nhau; tháp sinh khối không chú ý đến thời gian tích lũy sinh khối ở mỗi bậc dinh dưỡng
+ Tháp năng lượng hoàn thiện nhất. Tuy nhiên xây dựng phức tạp, đòi hỏi nhiều công sức, thời gian
Trao đổi chất và
năng lượng trong hệ sinh thái
Chọn phương án đúng cho cho câu trắc nghiệm sau
1. Quan sát một hình tháp sinh khối, chúng ta có thể biết được những thông tin nào sau đây ?
A. Các loài trong chuổi và lưới thức ăn.
B. Năng suất của sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng
C. Mức độ dinh dưỡng của từng bậc và toàn bộ quần xã
D. Quan hệ dinh dưỡng giữa các loài trong quần xã
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Chọn phương án đúng cho cho câu trắc nghiệm sau
2. Chuổi thức ăn và lưới thức ăn biểu thị mối quan hệ nào sau đây giữa các loài sinh vật trong hệ sinh thái ?
A. Quan hệ dinh dưỡng giữa các loài sinh vật
B. Quan hệ giữa thực vật với động vật ăn thực vật
C. Quan hệ giữa động vật ăn thịt bậc 1 với động vật ăn thịt bậc 2
D. Quan hệ giữa động vật ăn thịt và con người
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Chọn phương án đúng cho cho câu trắc nghiệm sau
3. Chuổi thức ăn của hệ sinh thái ở nước thường dài hơn hệ sinh thái trên cạn vì
A. hệ sinh thái nước có độ đa dạng sinh học cao hơn
B. môi trường nước khong bị năng lượng mặt trời đốt nóng
C. môi trường nước có nhiệt độ ổn định
D. môi trường nước giàu chất dinh dưỡng hơn môi trường trên cạn
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Chọn phương án đúng cho cho câu trắc nghiệm sau
4. Trong một hệ sinh thái, sinh khối của mỗi bậc dinh dưỡng
được ký hiệu bằng các chữ từ A đến E. Trong đó: A = 500kg, B = 600 kg, C = 5000 kg, D = 50 kg, E = 5 kg . Hệ sinh thái nào có chuổi thức ăn sau đây có thể xãy ra ?
A. A? B ? C ? D
B. E ? D ? A ? C
C. E ? D ? C ? B
D. C ? A ? D ? E
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Chọn phương án đúng cho cho câu trắc nghiệm sau
5. Nếu cả 4 hệ sinh thái dưới đây đều bị ô nhiểm thuỷ ngân với mức độ ngang nhau, con người ở hệ sinh thái nào trong 4 hệ sinh thái đó bị nhiểm độc nhiều nhất?
A. Tảo đơn bào?động vật phù du ?cá?người
B. Tảo đơn bào?động vật phù du ? giáp xác?cá ?chim ?người
C. Tảo đơn bào?cá ?người
D. Tảo đơn bào? thân mềm ? cá ?người
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0