Bài 43. Trao đổi vật chất trong hệ sinh thái

1
KIỂM TRA BÀI CŨ:
Hãy nêu thành phần cấu trúc của Hệ sinh thái?
2
BÀI 43
TRAO ĐỔI CHẤT
TRONG HỆ SINH THÁI
3
NỘI DUNG BÀI HỌC
I. TRAO ĐỔI CHẤT TRONG QUẦN XÃ SV:
1. Chuỗi thức ăn
2. Lưới thức ăn
3. Bậc dinh dưỡng
II. THÁP SINH THÁI:
1. Tháp số lượng
2. Tháp sinh khối
3. Tháp năng lượng
4

Các em hãy quan sát các hình ảnh sau đây:
5
6
Các sinh vật này có mối quan hệ với nhau như thế nào?
7
Vậy chuỗi thức ăn là gì?
Mối quan hệ dinh dưỡng giữa các sinh vật này chúng ta gọi là chuỗi thức ăn
8
I. TRAO ĐỔI CHẤT TRONG QUẦN XÃ SV:
- Chuỗi thức ăn gồm nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau.
- Ví dụ:
a. Thực vật  Sâu  Ếch nhái  Rắn  Diều hâu
b. Tảo lục đơn bào  Tôm  Cá rô  Chim bói cá
- Mỗi loài là một mắt xích của chuỗi, vừa là SV tiêu thụ mắt xích phía trước, vừa là SV bị mắt xích ở phía sau tiêu thụ.
9
a. Thực vật  Sâu  Ếch nhái  Rắn  Diều hâu
b. Tảo lục đơn bào  Tôm  Cá rô  Chim bói cá
- Có 2 loại chuỗi thức ăn:
Chuỗi thức ăn bắt đầu từ sv tự dưỡng
Chuỗi thức ăn bắt đầu từ sv phân giải chất hữu cơ
c. Mùn hữu cơ  Giun đất  Gà  Cáo
I. TRAO ĐỔI CHẤT TRONG QUẦN XÃ SV:
- Ví dụ:
10
Hãy chỉ ra một chuỗi thức ăn từ đoạn phim sau:
11
Điều gì xảy ra nếu một mắt xích trong chuỗi thức ăn mang mầm bệnh?
Người bị nhiễm sán do ăn gỏi cá
Thịt cá mang kén sán
Ấu trùng sán có đuôi chui qua da cá vào kí sinh trong thịt cá
Trứng sán theo phân người ra ngoài môi trường
Ấu trùng sán có lông bơi trong nước
Ấu trùng sán kí sinh trong ốc
12
Hãy thiết lập các chuỗi thức ăn từ các sinh vật sau:

THẢO LUẬN NHÓM
13
14
ĐÁP ÁN:
1. Nón thông Xén tóc thằn lằn trăn diều hâu
2. Nón thông Xén tóc thằn lằn diều hâu
3. Hạt dẻ sóc  trăn  diều hâu
4. Hạt dẻ sóc  diều hâu
15
Nhiều chuỗi thức ăn có các mắt xích chung thì được gọi là lưới thức ăn
Mỗi loài sinh vật có thể là mắt xích chung của nhiều chuỗi thức ăn.
16
I. TRAO ĐỔI CHẤT TRONG QUẦN XÃ SV:
- Nhiều chuỗi thức ăn có các mắt xích chung tạo thành lưới thức ăn.
17
Số loài sinh vật trong lưới thức ăn phụ thuộc vào yếu tố nào?
Phụ thuộc vào độ đa dạng của quần xã
18
I. TRAO ĐỔI CHẤT TRONG QUẦN XÃ SV:
- Nhiều chuỗi thức ăn có các mắt xích chung tạo thành lưới thức ăn.
Quần xã sinh vật càng đa dạng về thành phần loài thì lưới thức ăn càng phức tạp.
19
Những loài sinh vật nào có cùng cấp bậc dinh dưỡng với nhau?
20
I. TRAO ĐỔI CHẤT TRONG QUẦN XÃ SV:
- Các sinh vật có cùng mức dinh dưỡng hợp thành bậc dinh dưỡng.
- Bậc dinh dưỡng cấp 1 (SV sản xuất): SV tổng hợp chất hữu cơ từ chất vô cơ
- Bậc dinh dưỡng cấp 2 (SV tiêu thụ bậc 1): động vật ăn SV sản xuất
- Bậc dinh dưỡng cấp 3 (SV tiêu thụ bậc 2): động vật ăn SV tiêu thụ bậc 1
…
- Bậc dinh dưỡng cuối cùng là bậc dinh dưỡng cao nhất
21
Chuỗi thức ăn trên cạn
Chuỗi thức ăn dưới nước
B?c dinh du?ng c?p 4
22
II. THÁP SINH THÁI:
10.000 cây/ha
10 con/ha
9 con/ha
0.2 con/ha
THÁP SỐ LƯỢNG
23
15.000 g/ha
500g/ha
400g/ha
50g/ha
THÁP SINH KHỐI
24
THÁP NĂNG LƯỢNG
25
Tháp sinh thái
được xây dựng
có cấu trúc như
thế nào?
- Tháp sinh thái bao gồm nhiều hình chữ nhật xếp chồng lên nhau.
- Các hình chữ nhật có chiều cao bằng nhau, còn chiều dài thì khác nhau biểu thị độ lớn của mỗi bậc dinh dưỡng.
26
Tháp số
lượng
được
xây dựng
dựa trên
yếu tố
nào?
- Tháp số lượng: được xây dựng dựa trên số lượng cá thể sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng.
27
Tháp sinh
khối khác
so với
tháp số
lượng ở
điểm nào?
- Tháp sinh khối: được xây dựng dựa trên tổng khối lượng của tất cả SV ở mỗi bậc dinh dưỡng trên một đơn vị diện tích hay thể tích.
28
Tháp năng
lượng
được
xây dựng
dựa trên
yếu tố
nào?
- Tháp năng lượng: được xây dựng dựa trên số năng lượng được tích lũy trên 1 đơn vị không gian, trong 1 đơn vị thời gian ở mỗi bậc dinh dưỡng.
29
Loại tháp
nào là hoàn
thiện nhất?
Tại sao?
30
- Ít có giá trị do kích thước cá thể, chất sống cấu tạo của các loài trong mỗi bậc dd không giống nhau, so sánh không chính xác.
- Dễ xây dựng.
- Mỗi bậc dd biểu thị bằng số lượng chất sống nên so sánh chính xác hơn.
- Hoàn thiện nhất, thể hiện được số năng lượng tích lũy được trên mỗi đơn vị không gian và thời gian.
- Thành phần hóa học và giá trị dinh dưỡng của chất sống trong mỗi bậc dd là khác nhau.
- Xây dựng phức tạp, tốn công sức và thời gian.
- Không chú ý đến yếu tố thời gian trong việc tích lũy sinh khối.
31
Điều gì xảy ra nếu trong quần xã đồng cỏ không còn loài nhái nữa?
32
Nạn phá rừng của con người tác động như thế nào đến quần xã sinh vật
33
CỦNG CỐ BÀI HỌC
Câu 1: Trật tự nào sau đây của các chuỗi thức ăn là không đúng?
A. Cây xanh  Chuột  Mèo  Diều hâu.
B. Cây xanh  Rắn  Chim sẻ  Diều hâu.
C. Cây xanh  Chuột  Rắn  Diều hâu.
D. Cây xanh  Chuột  Cú  Diều hâu.
34
Câu 2: Tháp số lượng được xây dựng dựa trên:
A. Số lượng cá thể ở mỗi bậc dinh dưỡng.
B. Số lượng cá thể ở mỗi đơn vị thời gian
C. Số lượng cá thể ở mỗi đơn vị diện tích.
D. Số lượng cá thể ở mỗi đơn vị thể tích.
CỦNG CỐ BÀI HỌC
35
Câu 3: Quan sát 1 tháp sinh khối, chúng ta có thể biết được những thông tin nào sau đây?
A. Các loài trong chuỗi và lưới thức ăn.
C. Mức độ dd ở từng bậc và toàn bộ qx.
D. Quan hệ giữa các loài trong quần xã.
B. Năng suất của sinh vật ở mỗi bậc dd.
CỦNG CỐ BÀI HỌC
36
CHÂN THÀNH CẢM ƠN
QUÍ THẦY CÔ