Bài 43. Trao đổi vật chất trong hệ sinh thái

KIỂM TRA BÀI CŨ
- Khái niệm hệ sinh thái .Nêu các thành phần cấu trúc hệ sinh thái.
TIẾT 46
BÀI 43:
TRAO ĐỔI VẬT CHẤT
TRONG HỆ SINH THÁI
I. TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT
CÂY XANH -> sâu-> chim ăn sâu-> đại bàng
I. TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG QXSV
1. Chuỗi thức ăn
Chuỗi thức ăn là một dãy gồm nhiều loài sinh vật có mối quan hệ dinh dưỡng với nhau, mỗi loài là một mắt xích. Vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích phía trước vừa là sinh vật bị mắt xích phía sau tiêu thụ.
Có 2 loại chuỗi thức ăn:
+ chuỗi thức ăn bắt đầu bằng sinh vật tự dưỡng.
+ chuỗi thức ăn bắt đầu bằng sinh vật ăn mùn bã hữu cơ.
- Chuỗi thức ăn trong tự nhiên thường kéo dài bao nhiêu mắt xích?
- Điều gì sẽ xảy ra nếu trong quần xã đồng ruộng này không còn loài nhái?
- Khi cây ngô nhiễm hàm lượng thuốc trừ sâu thì theo em sinh vật tích tụ thuốc trừ sâu nhiều nhất là sinh vật nào?
Hãy thiết lập một số chuỗi thức ăn có thể có trong quần xã sinh vật trên ?
THẢO LUẬN NHÓM (3 PHÚT)
Ví dụ: Một quần xã sinh vật có các loài sinh vật sau:
Thỏ
Nai
Sâu
Hổ
Đại bàng
Chim sâu
Vi sinh vật
Cỏ
I. TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG QXSV
Chuỗi thức ăn
Lưới thức ăn
- Lưới thức ăn là tập hợp các chuỗi thức ăn trong hệ sinh thái, có những mắt xích chung
Quan sát số lượng, thành phần loài trong 2 quần xã trên. Cho biết quần xã nào có lưới thức ăn phức tạp hơn.
- SVSX sử dụng nguồn năng lượng chủ yếu nào để tổng hợp chất hữu cơ cho mình và để nuôi sống các sinh vật trong quần xã
- Điều gì sẽ xảy ra nếu số lượng sóc bị giảm hoặc biến mất .
SVSX:
Bậc dinh dưỡng cấp 1
Nhóm SVTT bậc 1:
Bậc dinh dưỡng cấp 3
Nhóm SVTT bậc 2:
Bậc dinh dưỡng cấp 2
Nhóm SVTT bậc 3:
Bậc dinh dưỡng cấp 4
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nhóm SVTT bậc n:
Bậc dinh dưỡng cấp n+1
Cỏ→ CHÂU CHẤU→ẾCH → RẮN.
Sắp xếp các thành phần nhóm sinh vật trong quần xã.
I. TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG QXSV
Chuỗi thức ăn
Lưới thức ăn
Bậc dinh dưỡng
- Bậc dinh dưỡng là những loài cùng mức năng lượng và sử dụng thức ăn cùng mức năng lượng trong lưới thức ăn ( hoặc chuỗi thức ăn)
SVSX
SVTT
Bậc 1
SVTT
Bậc 2
SVTT
Bậc 3
SVTT
Bậc 4
SVSX
SVTT
Bậc 1
SVTT
Bậc 2
SVTT
Bậc 3
- Độ lớn các bậc dinh dưỡng trong chuỗi thức ăn này có bằng nhau không?
- Độ lớn các bậc dinh dưỡng có thể được xác định bằng các yếu tố nào?
II. THÁP SINH THÁI
II. THÁP SINH THÁI
- Tháp sinh thái bao gồm nhiều hình chữ nhật xếp chồng lên nhau, các hình chữ nhật có chiều cao bằng nhau, còn chiều dài biểu thị độ lớn của mỗi bậc dinh dưỡng.
- Tháp sinh thái cho biết mức độ dinh dưỡng ở từng bậc và toàn bộ quần xã.
- Có 3 loại tháp sinh thái:
xây dựng dựa trên số lượng cá thể sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng.
+ tháp số lượng:
xây dựng dựa trên khối lượng tổng số của tất cả các sinh vật trên 1 đơn vị diện tích hay thể tích ở mỗi bậc dinh dưỡng.
+ tháp sinh khối:
xây dựng dựa trên số năng lượng được tích luỹ trên 1 đơn vị diện tích hay thể tích trong 1 đơn vị thời gian ở mỗi bậc dinh dưỡng.
+ tháp năng lượng:
xây dựng dựa trên số lượng cá thể sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng.
xây dựng dựa trên số năng lượng được tích luỹ trên 1 đơn vị diện tích hay thể tích trong 1 đơn vị thời gian ở mỗi bậc dinh dưỡng.
xây dựng dựa trên khối lượng tổng số của tất cả các sinh vật trên 1 đơn vị diện tích hay thể tích ở mỗi bậc dinh dưỡng.
Tháp sinh khối của quần xã sinh vật nổi vào mùa đông
Câu 1: Cho chuỗi thức ăn sau:
Cây lúa-> sâu đục thân-> (1)..-> vi sinh vật
Ở đây có thể là
rệp cây
bọ rùa
trùng roi
ong mắt đỏ
CỦNG CỐ
D. ong mắt đỏ
CỦNG CỐ
Câu 2: Cho chuỗi thức ăn:
Tảo lục đơn bào-> Tôm -> Cá rô-> Chim bói cá
Chuỗi thức ăn trên được mở đầu bằng
A.sinh vật dị dưỡng.
B.sinh vật tự dưỡng.
C.sinh vật phân giải mùn bã hữu cơ.
D.sinh vật hoá tự dưỡng.

B.sinh vật tự dưỡng.
CỦNG CỐ
Câu 3: Cho chuỗi thức ăn:
Cỏ-> châu chấu -> ếch -> rắn -> đại bàng
Trong chuỗi thức ăn trên rắn thuộc sinh vật tiêu thụ bậc mấy?

A.1 B.2 C.3 D.4
C.3
Câu 4: Hình tháp sinh thái luôn có dạng chuẩn là hình tháp biểu diễn
A.năng lượng của các bậc dinh dưỡng.
B.sinh khối của các bậc dinh dưỡng.
C.số lượng cá thể của các bậc dinh dưỡng.
D.sinh khối và số lượng cá thể của các bậc dinh dưỡng.
A.năng lượng của các bậc dinh dưỡng.
CỦNG CỐ
Dặn dò
- Học bài cũ, tìm thêm 1 số lưới thức ăn em biết trong tự nhiên.
- Trả lời câu hỏi SGK 12 cơ bản trang 194
- Nghiên cứu trước bài: Chu trình sinh địa hoá và sinh quyển.