Bài 43. Hóa học và vấn đề phát triển kinh tế

Trường THPT CHUYÊN HÙNG VƯƠNG
Giáo viên dạy :
Bùi Thị Mỹ Lệ
HÓA HỌC VÀ VẤN ĐỀ
PHÁT TRIỂN KINH TẾ.
I. VẤN ĐỀ NĂNG LƯỢNG VÀ NHIÊN LIỆU :
Năng lượng và nhiên liệu có vai trò quan trọng như thế nào đối với sự phát triển kinh tế?
Các nguồn năng lượng chính như mặt trời, thực phẩm, gỗ, gió, dầu mỏ, than đá.
Có nhiều dạng năng lượng khác nhau như :Động năng, nhiệt năng, hóa năng, điện năng, quang năng . Từ dạng năng lượng này có thể biến đổi thành dạng năng lượng khác.
Ví dụ : Khi đốt than, gỗ sẽ tỏa ra một lượng nhiệt dùng để chạy động cơ, phát sáng.

Hầu hết các nguồn năng lượng đều có nguồn gốc từ Mặt Trời và trong vỏ Trái Đất.
Phiếu học tập số 1: Em hãy kể tên các nguồn năng lượng chính, các dạng năng lượng? Cho ví dụ các dạng năng lượng đó.
Mọi hoạt động của con người đều cần năng lượng và nhiên liệu. Nhu cầu sử dụng năng lượng của con người gia tăng nhanh chóng cùng với sự phát triển của kinh tế - xã hội.
Nhiên liệu khi bị đốt cháy sinh ra năng lượng (dạng nhiệt năng).
Hiện nay, nguồn nhiên liệu chủ yếu là than đá, dầu mỏ và khí tự nhiên, được gọi chung là nhiên liệu hoá thạch.
Nhiên liệu hoá thạch với trữ lượng có hạn trong vỏ Trái Đất ngày càng cạn kiệt. Bên cạnh chức năng nguồn năng lượng, dầu mỏ và khí đốt thiên nhiên còn là nguyên liệu của ngành công nghiệp hoá học.
?Năng lượng và nhiên liệu là yếu tố quan trọng trong việc phát triển nền kinh tế.
Phiếu học tập số 2: Như thế nào là nhiên liệu hóa thạch, nhiên liệu hóa thạch là nguồn nhiên liệu có tái sinh được hay không?
2. Vấn đề về năng lượng và nhiên liệu đang đặt ra cho nhân loại hiện nay là gì?
Khai thác và sử dụng nhiên liệu hoá thạch cũng đang tạo ra những vấn đề lớn về môi trường như lún đất, ô nhiễm dầu trên đất, trên biển, ô nhiễm không khí,.
Càng ngày nhu cầu về năng lượng và nhiên liệu càng tăng. Trong khi đó các nguồn năng lượng, nhiên liệu như dầu mỏ, than đá. không phải là vô tận.
Để đạt mục tiêu là nâng cao tính hiệu quả trong lĩnh vực năng lượng nhằm đạt được sự phát triển bền vững, xu thế phát triển năng lượng cho tương lai là :

Khai thác và sử dụng nhiên liệu ít gây ô nhiễm môi trường như nhiên liệu hỗn hợp, than đá, than hóa học,. Chế hóa dầu mỏ vẫn đang là giải pháp quan trọng nhất cho vấn đề năng lượng và nhiên liệu .

Việt nam đang xây dựng :
Khu công nghiệp khí - điện đạm tại Cà Mau

Phiếu học tập số 3: Em hãy kể tên một số nhà máy chế hóa dầu mỏ hay sản xuất ra năng lượng, nhiên liệu ở nước ta?
- Phát triển năng lượng hạt nhân : Việc nghiên cứu sử dụng năng lượng hạt nhân đã có lịch sử hơn 40 năm. Năm 2000, tổng công suất điện nguyên tử của toàn thế giới đạt khoảng 500 triệu kW. Tuy nhiên, các nhà máy điện nguyên tử đòi hỏi kĩ thuật hiện đại, đầu tư lớn và cần những giải pháp an toàn cao.
Phát triển thuỷ năng (năng lượng nước) : Thuỷ năng được xem là năng lượng sạch.
* Việt Nam đã xây dựng các nhà máy :
Nhà máy thuỷ điện Thác Bà.
Nhà máy thuỷ điện Hoà Bình.
Các đập thuỷ điện, .
Năng lượng thuỷ triều, năng lượng sóng và các dòng hải lưu cũng đang được nghiên cứu sử dụng.

Tuy nhiên khi phát triển năng lượng thuỷ điện thường làm cho nhiều vùng đất canh tác và tài nguyên rừng ngập vĩnh viễn.

Sử dụng năng lượng mặt trời là nguồn năng lượng có thể tái sinh không bao giờ cạn kiệt
Sử dụng năng lượng với hiệu quả cao hơn ở từng gia đình, các khu công nghiệp, các công trình công cộng, giao thông.

Phát động phong trào tiết kiệm năng lượng sâu rộng, thường xuyên dùng các sản phẩm tiêu thụ ít năng lượng.
Nâng cao hiệu quả các quy trình chế hoá, sử dụng nhiên liệu, quy trình tiết kiệm nhiên liệu.

Chế tạo vật liệu chất liệu cao cho ngành năng lượng như vật liệu để chế tạo pin mặt trời có hiệu suất cao. Hóa học đóng vai trò cơ bản trong việc tạo ra nhiên liệu hạt nhân là yếu tố quan trọng nhất trong việc phát triển năng lượng hạt nhân.
Ví dụ :
* Nhiên liệu được coi là sạch, ít gây ô nhiễm môi trường hơn cả là :
A. Củi, gỗ, than cốc.
B. Than đá, xăng, dầu.
C. Xăng, dầu.
D. Khí thiên nhiên.
II. VẤN ĐỀ VẬT LIỆU
Vai trò của vật liệu đối với sự phát triển kinh tế
Vật liệu đã gắn liền vai trò của nó trong lịch sử phát triển nhân loại, nó đặc trưng mỗi thời kỳ phát triển kinh tế.
Sự phát triển của các vật liệu mới đã góp phần tạo ra sự phát triển cho những ngành kinh tế mũi nhọn của nhân loại.
Theo đà phát triển của khoa học - kĩ thuật, của kinh tế - xã hội, yêu cầu của con người về vật liệu ngày càng to lớn, đa dạng theo hướng :

Phiếu học tập số 4:
Vật liệu có vai trò như thế nào đối với sự phát triển kinh tế?
Kết hợp giữa kết cấu và công dụng.
Loại hình có tính đa năng.
Ít nhiễm bẩn.
Có thể tái sinh.
Tiết kiệm năng lượng.
Bền chắc, đẹp.

Để đáp ứng được yêu cầu đó, các nhà khoa học phải tìm kiếm nguyên liệu từ các nguồn chủ yếu từ :
Các khoáng chất, dầu mỏ, khí thiên nhiên.
Không khí, nước.
Từ các loài động, thực vật, .


2. Vấn đề về vật liệu đặt cho nhân loại là gì?
Ví dụ :
* Trong số các vật liệu sau, vật liệu nào có nguồn gốc hữu cơ :
A. Gốm, sứ.
B. Xi măng.
C. Chất dẻo.
D. Đất sét nặn.
3. Hóa học góp phần giải quyết vấn đề vật liệu cho tương lai :

Hóa học kết hợp với các ngành khoa học trong lĩnh vực kĩ thuật vật liệu đang nghiên cứu và khai thác những vật liệu mới có trọng lượng nhẹ, độ bền cao và có công năng đặc biệt như :

Vật liệu compozit (vật liệu gồm chất nền là những polime, chất độn và các phụ gia khác). Có độ bền, độ chịu nhiệt, . cao hơn rất nhiều so với polime nguyên chất. Vật liệu này ngày càng được ứng dụng rộng rãi.
Ngôi nhà làm bằng vật liệu compozit
Vật liệu hỗn hợp chất vô cơ và hợp chất hữu cơ : Dùng chất vô cơ làm chất bổ sung cho vật liệu cao phân tử làm thay đổi tính chất của vật liệu. Thí dụ kính thép là loại vật liệu hỗn hợp vô cơ và hữu cơ trong suốt, bền được dùng trong công nghiệp và xây dựng.

Vật liệu hỗn hợp nano (loại vật liệu được cấu tạo bằng hạt có kích cỡ nanomet).






? Con người đã và đang nghiên cứu, chế tạo được nhiều loại vật liệu mới đáp ứng yêu cầu ngày một cao của khoa học - công nghệ và sự phát triển của kinh tế - xã hội của nhân loại.
CỦNG CỐ
1/ Nhiên liệu nào sau đây thuộc loại nhiên liệu sạch đang được nghiên cứu sử dụng thay thế một số nhiên liệu khác gây ô nhiễm môi trường?
Than đá
Xăng, dầu.
Khí ga.
Khí hidro
CỦNG CỐ
2/ Người ta đã sản xuất khí metan thay thế một phần cho nguồn nhiên liệu hóa thạch bằng cách nào sau đây?
Lên men các chất thải hữu cơ như phân gia súc trong hầm Biogaz
Thu khí metan từ khí bùn ao.
Lên men ngũ cốc.
Cho hơi nước đi qua than nóng đỏ trong lò.
3/ Từ muối ăn trong nước biển sản xuất nhiều loại sản phẩm như nước Javen, NaOH., để sản xuất 16 tấn NaOH cần khối lượng NaCl là bao nhiêu, biết hiệu suất quá trình là 80%?
29,25 (tấn)
18,72 (tấn)
18,27 (tấn)
22,95 (tấn)
CỦNG CỐ
DẶN DÒ
Làm các bài tập 4,5,7 SGK
Chuẩn bị bài Hóa học và vấn đề xã hội.