Bài 43. Hóa học và vấn đề phát triển kinh tế

B�i 43

HÓA HỌC VÀ VẤN ĐỀ
PHÁT TRIỂN KINH TẾ

NỘI DUNG

I. Vấn đề năng lượng và nhiên liệu
II. Vấn đề vật liệu

I. Vấn đề năng lượng và nhiên liệu
1. Năng lượng và nhiên liệu có vai trò quan trọng như thế nào đối với sự phát triển kinh tế?
* Có nhiều dạng năng lượng khác nhau: nhiệt năng, hóa năng, điện năng, quang năng, …
* Từ dạng năng lượng này có thể biến đổi sang dạng năng lượng khác.


* Tất cả các nguồn năng lượng đều có nguồn gốc từ Mặt Trời và trong lòng đất.
Vấn đề năng lượng và nhiên liệu
1. Năng lượng và nhiên liệu có vai trò quan trọng như thế nào đối với sự phát triển kinh tế
* Mọi hoạt động của con người đều cần năng lượng. Nhu cầu sử dụng năng lượng của con người gia tăng nhanh chóng cùng với sự phát triển của kinh tế - xã hội.
Vấn đề năng lượng và nhiên liệu
1. Năng lượng và nhiên liệu có vai trò quan trọng như thế nào đối với sự phát triển kinh tế
* Nhiên liệu khi bị đốt cháy sinh ra năng lượng (dạng nhiệt năng)
* Hiện nay nguồn năng lượng chủ yếu là than đá, dầu mỏ và khí tự nhiên, … (nhiên liệu hóa thạch)
* Nhiên liệu hóa thạch với trữ lượng có hạn trong vỏ Trái Đất ngày càng cạn kiệt. Ngoài ra dầu mỏ, khí thiên nhiên còn là nguyên liệu của ngành CN hóa học)
 Năng lượng và nhiên liệu là yếu tố quan trọng trong việc phát triển kinh tế
2. Những vấn đề đang đặt ra về năng lượng và nhiên liệu
 Khai thác và sử dụng nhiên liệu hóa thạch đang tạo ra những vấn đề lớn về môi trường như lún đất, ô nhiễm dầu trên đất, trên biển, ô nhiễm không khí, …
* Để đạt được mục tiêu là nâng cao tính hiệu quả trong lĩnh vực năng lượng nhằm đạt được sự phát triển bền vững, xu thế phát triển năng lượng cho tương lai là:
- Khai thác và sử dụng nhiên liệu ít gây ô nhiễm môi trường
- Chế hóa dầu mỏ vẫn đang là giải pháp quan trọng nhất cho vấn đề năng lượng và nhiên liệu.
Việt Nam đang xây dựng nhà máy lọc dầu Dung Quất tại Quảng Ngãi
Khu công nghiệp khí – điện đạm tại Cà Mau
- Phát triển năng lượng hạt nhân.
Tuy nhiên các nhà máy điện nguyên tử đòi hỏi kĩ thuật hiện đại, đầu tư lớn và cần những giải pháp an toàn rất cao.
- Phát triển thủy năng (năng lượng nước): thủy năng được xem là năng lượng sạch
Việt Nam đã xây dựng các nhà máy:
+ Nhà máy thủy điện Thác Bà
+ Nhà máy thủy điện Hòa Bình
(khởi công xây dựng vào năm 1973, phát điện vào năm 1988, mỗi năm hòa vào lưới điện quốc gia 8 tỉ kWh điện)
+ Đập thủy điện, …
Năng lượng thủy triều, năng lượng sóng và các dòng hải lưu cũng đang được nghiên cứu sử dụng.
Tuy nhiên khi phát triển năng lượng thủy điện thường làm cho nhiều vùng đất canh tác và tài nguyên rừng ngập vĩnh viễn.
- Sử dụng năng lương mặt trời là nguồn năng lượng tái sinh không bao giờ cạn kiệt.
- Dùng hiđro là nguyên liệu, đây là thứ nguyên liệu sạch lí tưởng
- Việc sử dụng năng lượng gió cũng đang được chú trọng.
Việt Nam đã khởi công xây dựng nhà máy Phong điện I – Bình Thuận có công suất 30 MW. Đây là nhà máy sử dụng năng lượng gió để phát điện đầu tiên của Việt Nam.
- Sử dụng năng lượng với hiệu quả cao hơn ở từng gia đình, các khu công nghiệp, các công trình công cộng, giao thông. Phát động phong trào tiết kiệm năng lượng sâu rộng thường xuyên, dùng các sản phẩm tiêu thụ ít năng lượng.
3. Hóa học góp phần giải quyết vấn đề năng lượng và nhiên liệu như thế nào?
- Nghiên cứu sử dụng các nhiên liệu ít ảnh hưởng đến môi trường như dùng hiđro làm nhiên liệu, đây là thứ nhiên liệu sạch, lí tưởng dùng trong hàng không, du hành vũ trụ, tên lửa, luyện kim, hóa chất.
- Nâng cao hiệu quả của các qui trình chế hóa, sử dụng nhiên liệu, qui trình tiết kiệm nhiên liệu.
- Chế tạo vật liệu chất lượng cao cho ngành năng lượng như vật liệu để chế tạo pin mặt trời có hiệu suất cao.
- Hóa học đóng vai trò cơ bản trong việc tạo ra nhiên liệu hạt nhân là yếu tố quan trọng nhất trong việc phát triển năng lượng hạt nhân.
Bài tập áp dụng
Nhiên liệu được coi là sạch, ít gây ô nhiễm môi trường hơn cả là
Củi, gỗ, than cốc
Than đá, xăng, dầu
Xăng, dầu
Khí thiên nhiên
II. Vấn đề vật liệu
1. Vai trò của vật liệu đối với sự phát triển kinh tế
Vật liệu là cơ sở vật chất của sự sinh tồn và phát
triển của loài người
2. Vấn đề vật liệu đang đặt ra cho nhân loại
Yêu cầu của con người về vật liệu ngày càng to
lớn, đa dạng theo hướng:
- Kết hợp giữa kết cấu và công dụng
- Loại hình có tính đa năng
- Ít nhiễm bẩn
- Có thể tái sinh
- Tiết kiệm năng lượng
- Bền, chắc, đẹp
 Để đáp ứng nhu cầu đó, các nhà khoa học phải tìm kiếm nguyên liệu từ các nguồn chủ yếu là:
Các loại khoáng chất, dầu mỏ, khí thiên nhiên.
Không khí, nước.
Từ các loại động, thực vật, …
Bài tập áp dụng
Trong số các vật liệu sau, vật liệu nào có nguồn gốc hữu cơ?
A. gốm, sứ
B. xi măng
C. chất dẻo
D. đất sét nặn
3. Hóa học góp phần giải quyết vấn đề vật liệu cho tương lai
Hóa học kết hợp với các ngành khoa học trong lĩnh vực kĩ thuật vật liệu đang nghiên cứu và khai thác những vật liệu mới có trọng lượng nhẹ, độ bền cao và có công năng đặc biệt như:


* Vật liệu compozit (vật liệu gồm chất nền là những polime, chất độn và các chất phụ gia khác) có độ bền, độ chịu nhiệt cao hơn polime nguyên chất. Vật liệu này càng được ứng dụng rộng rãi.
Ngôi nhà làm bằng vật liệu compozit

 Vật liệu hỗn hợp chất vô cơ và hợp chất hữu cơ

 Vật liệu hỗn hợp nano

 Con người đã và đang nghiên cứu, chế tạo được nhiều loại vật liệu mới đáp ứng yêu cầu ngày một cao của khoa học – công nghệ và sự phát triển kinh tế - xã hội của nhân loại.
Củng cố bài
 Theo em, vật liệu có vai trò như thế nào trong phát triển nền kinh tế - xã hội?
 Hãy cho thí dụ về một số ngành sản xuất vật liệu.
 Hóa học làm gì để giải quyết những vấn đề vật liệu cho tương lai?
1. Về nhà làm tiếp các bài tập trong SGK và SBT
2. Chuẩn bị nội dung bài mới
Bài 44: HÓA HỌC VÀ VẤN ĐỀ XÃ HỘI
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ