Bài 41. Sinh sản vô tính ở thực vật

CHƯƠNG IV

SINH SẢN
A- SINH SẢN Ở THỰC VẬT
THPT ĐOÀN KẾT – HAI BÀ TRƯNG – HÀ NỘI
BÀI 41 : SINH SẢN VÔ TÍNH Ở THỰC VẬT
Sinh sản là quá trình tạo ra những cá thể mới bảo đảm sự phát triển liên tục của loài.
Sinh sản
Sinh sản vô tính
Sinh sản hữu tính
Khái niệm chung về sinh sản
- Lá thuốc bỏng rơi xuống đất ẩm và mọc lên cây con mới.
- Mèo sinh con
1. VD
2. KN
3. Phân loại
Hình 2
Sinh sản hữu tính
Sinh sản vô tính
Điểm khác nhau cơ bản nhất ở hai hình thức sinh sản này?
Có sự kết hợp giữa
giao tử đực và cái
Không có sự kết hợp
giữa giao tử đực và cái
Sinh sản vô tính ở thực vật là gì?
Cho ví dụ.
Hình 1
Là hình thức sinh sản không có sự kết hợp giữa giao tử đực và giao tử cái. Con sinh ra giống nhau và giống cây mẹ.
II. sinh sản vô tính ở thực vật
1.Khái niệm
Sinh
sản
sinh
dưỡng
Sinh
sản
bào
tử
2. Cỏc hỡnh th?c sinh s?n vụ tớnh ? th?c v?t
a. Sinh sản bằng bào tử.
SINH SẢN BÀO TỬ

* VD: rêu, dương xỉ

* Đặc điểm:
- Cơ thể mới được sinh ra từ bào tử, bào tử được hình thành trong túi bào tử từ thể bào tử

* Ưu điểm:
- Tạo ra nhiều cá thể/ 1 thế hệ
- Phát tán rộng( mở rộng phân bố của loài)
- Giữ được các đặc tính của cơ thể mẹ
a. Sinh sản bằng bào tử.
Các loại cây này, cây con được sinh ra từ bộ phận nào?
 Sinh sản sinh dưỡng tự nhiên là hình thức sinh sản mà cây con được hình thành từ một phần của cơ quan sinh dưỡng ( rễ, thân, lá…) của cây mẹ.
b. Sinh s?n sinh du?ng.
* Sinh s?n sinh du?ng t? nhiờn.
- Đặc điểm

Từ các phần sinh dưỡng của cơ thể mẹ tách ra để phát triển thành cây mới.

- Ưu điểm:

Giữ nguyên tính trạng di truyền của cơ thể mẹ (nhờ nguyên phân)
b. Sinh sản sinh dưỡng
- Vd: khoai lang, thuốc bỏng…
CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN SINH DƯỠNG (SSDD) TRONG TỰ NHIÊN
CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN SINH DƯỠNG (SSDD) TRONG TỰ NHIÊN
CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN SINH DƯỠNG (SSDD) TRONG TỰ NHIÊN
Sinh sản sinh dưỡng nhân tạo
Ghép chồi và ghép cành
Chiết cành
Giâm lá, cành
Nuôi cấy Tế bào và Mô Thực vật
So sánh sinh sản bằng bào tử và sinh sản vô tính ở TV
Rêu, dương xỉ
khoai lang, cà rốt, cây thuốc bỏng...
bào tử
từ một bộ phận sinh dưỡng của cơ thể mẹ ( rễ, thân, lá )
Có
Không
Nhanh, rộng.
Nhờ gió, nước, động vật
Chậm, hẹp
SSSD tự nhiên hoặc nhân tạo
Một số ưu điểm và hạn chế của sinh sản vô tính ở thực vật
Ý 1: Cá thể sống độc lập vẫn có thể tạo ra con cháu. Có lợi trong trường hợp mật độ quần thể thấp.
Ý 2: Tạo các cá thể mới giống nhau và giống mẹ về các đặc điểm di truyền  sống cùng điều kiện như cây mẹ  sẽ tồn tại và sinh sản tốt.
Ý 3: Không có tính đa dạng về di truyền  điều kiện sống thay đổi có nguy cơ tuyệt chủng.
Ý 4: Tạo ra số lượng lớn con cháu trong thời gian ngắn.
1
2
4
3
Rạch vỏ gốc ghép
Cắt lấy mắt ghép
Luồn mắt ghép vào vết rạch
Buộc dây để gi? mắt ghép
ghép chồi
QUAN SÁT HÌNH VÀ MÔ TẢ
TIẾN TRÌNH GHÉP CHỒI
3. Phuong phỏp nhõn gi?ng vụ tớnh
ghép cành
QUAN SÁT HÌNH VÀ MÔ TẢ
TIẾN TRÌNH GHÉP CÀNH
GHÉP là phương pháp nhân giống lợi dụng
tính chất tốt của một đoạn thân, cành,
chồi (cành ghép) của 1 cây này ghép
lên thân hay gốc của 1 cây khác ( gốc ghép)
** Đối tượng áp dụng: Bưởi, Cam, Khế….
Tại sao phải cắt bỏ hết lá ở cành ghép?

MỤC ĐÍCH CỦA GHÉP CHỒI,
GHÉP CÀNH LÀ GÌ?
Cắt bỏ hết lá ở cành ghép để giảm mất nước qua con đường thoát hơi nước tập trung nước nuôi ác tế bào cành ghép , nhất là các tế bào mô phân sinh được đảm bảo
Chú ý
Quất, Quýt, Cam, Bưởi, Phật thủ
1. Chọn cành chiết
2. Cắt khoanh vỏ
4. Cắt cành chiết
3. Bó bầu
Chiết cành
QUAN SÁT HÌNH VÀ MÔ TẢ
TIẾN TRÌNH CHIẾT CÀNH
Chiết cành
Cây con được chiết ra từ cành của cây mẹ
Chiết cành là gì?
Là phương pháp nhân giống vô tính, sử dụng những cành dinh dưỡng ở trên cây, áp dụng những biện pháp kĩ thuật để cành đó ra rễ và tạo thành một cây giống. Sau đó cắt rời khỏi cây mẹ đem đi trồng vào vườn ươm (ra ngôi).
Trồng cây ăn quả lâu năm bằng chiết cành
có thể rút ngắn thời gian sinh trưởng, sớm
thu hoạch và biết trước đặc tính của quả
Tại sao ở cây ăn quả lâu năm người ta thường trồng bằng phương pháp chiết cành?
Những cây nào thường được trồng bằng phương pháp chiết?
Giâm lá, cành
GIÂM
Cơ sở khoa học (CSKH): nhờ nguyên phân

Đối tượng áp dụng: Khoai, sắn, mía, dâu tằm, cây thuốc bỏng…
GIÂM : Là hình thức sinh sản sinh dưỡng tạo cây mới từ 1 đoạn thân, cành hay mảnh lá.
GIÂM LÁ, CÀNH LÀ GÌ ?
? Nêu những ưu điểm của cây trồng bằng phương pháp nhân giống vô tính so với cây trồng bằng hạt?
Giâm cây
Chiết cây
Ghép cành
Ghép chồi
- Ưu điểm:
+ Giữ nguyên được đặc tính quý của cây mẹ nhờ nguyên phân
+ Rút ngắn được thời gian phát triển của cây, sớm cho thu hoạch nông phẩm.

NUÔI CẤY TẾ BÀO VÀ MÔ THỰC VẬT
hoocmon thực vật
được sử dụng trong
Nuôi cấy mô
Hoocmon Auxin kích thích tạo Rễ
Hoocmon Cytokinin kích thích tạo Chồi
NUÔI CẤY TẾ BÀO VÀ MÔ THỰC VẬT

* Đối tượng áp dụng: Phong Lan, chuối, dứa….
THẾ NÀO LÀ NUÔI CẤY
TẾ BÀO VÀ MÔ THỰC VẬT?
* Từ các tế bào lấy từ các mô khác nhau của cơ thể thực vật( củ, đỉnh sinh trưởng, hạt phấn....) nuôi dưỡng trên môi trường dinh dưỡng và điều kiện thích hợp để tạo ra cây con
* Cơ sở khoa học:
Mỗi tế bào của cơ thể thực vật nào đó đều chứa bộ gen với đầy đủ thông tin di truyền của loài đó
-> Nếu được nuôi dưỡng trong môi trường thích hợp tế bào đó có thể phát triển thành cây hoàn chỉnh.
Vì sao lại có thể nuôi cấy tế bào, mô thực vật thành cây hoàn chỉnh?
Tính toàn năng của tế bào
NUÔI CẤY TẾ BÀO VÀ MÔ THỰC VẬT
Khoai tây được nhân giống bằng nuôi cấy mô
- Dùng cành, chồi hay mắt ghép của một cây này ghép lên thân hay gốc của một cây khác
- Hai cây cùng giống hoặc cùng loài.
- Phần ghép có các mô tương đồng tiếp xúc ăn khớp với nhau, buộc chặt cành ghép(mắt ghép) vào thân ghép (gốc ghép)
Chọn một cành chiết, cạo lớp vỏ, bọc đất mùn xung quanh lớp vỏ đã cạo, đợi khi ra rễ cắt rời cành đem trồng.
- Cạo sạch lớp tế bào mô phân sinh dưới lớp vỏ
- Tạo cây mới từ một phần cơ quan sinh dưỡng (thân, rễ, củ) bằng cách vùi xuống đất.
- Đảm bảo giữ ẩm, tuỳ loài mà kích ra rễ phù hợp
4. Nuôi cấy mô
Từ các tế bào lấy từ các mô khác nhau của cơ thể thực vật( củ, đỉnh sinh trưởng, hạt phấn....) nuôi dưỡng trên môi trường dinh dưỡng thích hợp phát triển thành cây mới
Điều kiện vô trùng
Phân biệt các phương pháp nhân giống vô tính ở TV
4. Vai trò của sinh sản vô tính đối với đời sống thực vật và con người

a. Đối với đời sống thực vật
- Đảm bảo duy trì các đặc tính di truyền của loài
- Đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển của loài

b. Đối với con người
- Duy trì các tính trạng tốt có lợi cho con người
- Nhân nhanh giống cây trồng, rút ngắn thời gian sinh trưởng phát triển của cây cho sản phẩm sớm
- Tạo cây trồng sạch bệnh
- Phục chế các giống cây trồng quý.
Ghép cành
Nuôi cấy tb và mô tv.
Giâm cành
Chiết cành
Ghép chồi
Môi trường dinh dưỡng
DẶN DÒ:
Trả lời các câu hỏi cuối bài học trong SGK
Thực hành giâm chiết ghép cành ở nhà
Soạn trước bài 42 : SINH SẢN HỮU TÍNH (SSHT) Ở ĐỘNG VẬT.
- SSHT là gì ? phân biệt với SSVT ?
- Đặc điểm, cơ chế của SSHT ở thực vật có hoa ?
Quan sát hình và cho biết
những hiện tượng này gọi là gì?
Lá thuốc bỏng rơi xuống đất ẩm và mọc lên cây con mới.
Phân đôi ở vi sinh vật
Mèo sinh con
Ghép là gì?
Là phương pháp nhân giống vô tính. Cơ thể mới tạo ra bằng cách lấy 1 bộ phận của cây mẹ (cây giống - cây mẹ) gắn lên 1 cây khác (gốc ghép).
ghép
4. Vai trò của sinh sản vô tính đối với đời sống thực vật và con người
a. Đối với đời sống thực vật
- Đảm bảo duy trì các đặc tính di truyền của loài
- Đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển của loài
b. Đối với con người
- Duy trì các tính trạng tốt có lợi cho con người
- Nhân nhanh giống cây trồng, rút ngắn thời gian sinh trưởng phát triển của cây cho sản phẩm sớm
- Tạo cây trồng sạch bệnh
- Phục chế các giống cây trồng quý.
- Dùng cành, chồi hay mắt ghép của một cây này ghép lên thân hay gốc của một cây khác
- Hai cây cùng giống hoặc cùng loài.
- Phần ghép có các mô tương đồng tiếp xúc ăn khớp với nhau, buộc chặt cành ghép(mắt ghép) vào thân ghép (gốc ghép)
Chọn một cành chiết, cạo lớp vỏ, bọc đất mùn xung quanh lớp vỏ đã cạo, đợi khi ra rễ cắt rời cành đem trồng.
- Cạo sạch lớp tế bào mô phân sinh dưới lớp vỏ
- Đảm bảo giữ ẩm, tuỳ loài mà kích ra rễ phù hợp
4. Nuôi cấy mô
Từ các tế bào lấy từ các mô khác nhau của cơ thể thực vật( củ, đỉnh sinh trưởng, hạt phấn....) nuôi dưỡng trên môi trường thích hợp phát triển thành cây mới
Phân biệt các phương pháp nhân giống vô tính ở TV