Bài 41. Hiện tượng tự cảm

BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ
Bài 41
MÔN VẬT LÝ LỚP 11
Chương trình NC
Gv thực hiện: Nguyễn Văn Chí - Trường THPTBC Chợ Gạo
Bài 41 - Vật lý lớp 11 NC
Gv thực hiện: Nguyễn Văn Chí - Trường THPTBC Chợ Gạo
Câu 1.
Trong c�c tru?ng h?p sau d�y, c�c tru?ng h?p n�o trong kh?i v?t d?n cĩ xu?t hi?n dịng di?n Fu-cơ?
N?i v?t v?i hai c?c m?t ngu?n di?n.

Cho v?t chuy?n d?ng trong t? tru?ng.

D?t v?t trong t? tru?ng khơng d?i.

C? ba tru?ng h?p nĩi tr�n
A.
B.
C.
D.
Rất tiếc, bạn sai rồi
Rất tiếc, bạn sai rồi
Hoan hô, bạn đúng rồi
Rất tiếc, bạn sai rồi
Câu 2.
Để giảm dòng điện Fucô có hại xuất hiện trong lõi sắt của máy biến thế, động cơ điện, … người ta làm thế nào?
Lõi sắt phải được đúc thành một khối
liền.
Lõi sắt được ghép từ những lá thép
silic mỏng có lớp sơn cách điện và được
đặt vuông góc với đường sức từ.
Lõi sắt được ghép từ những lá thép
silic mỏng có lớp sơn cách điện và được
đặt song song với đường sức từ
Không nên sử dụng lõi sắt.
A.
B.
C.
D.
Rất tiếc, bạn sai rồi
Rất tiếc, bạn sai rồi
Hoan hô, bạn đúng rồi
Rất tiếc, bạn sai rồi
Câu 3.
Khi c�c thi?t b? di?n sau d�y ho?t d?ng, trong thi?t b? n�o khơng cĩ cĩ xu?t hi?n dịng di?n Fu-cơ?
B�n ?i di?n.

Qu?t di?n.

Cơng to di?n.

M�y ph�t di?n.
A.
B.
C.
D.
Rất tiếc, bạn sai rồi
Rất tiếc, bạn sai rồi
Hoan hô, bạn đúng rồi
Rất tiếc, bạn sai rồi
Câu 4.
Phát biểu nào sau đây là sai?
Khi một khối vật dẫn đặt trong một từ
trường biến thiên theo thời gian thì
trong vật xuất hiện dòng điện Fu-cô.
Hiện tượng xuất hiện dòng điện Fu-cô
thực chất cũng là hiện tượng cảm ứng
điện từ.
Dòng điện Fu-cô xuất hiện trong phanh
điện từ ở các xe có tải trọng lớn là dòng
điện có hại .
Trong một số trường hợp, dòng điện
Fu-cô có hại, trong một số trường hợp
khác dòng điện Fu-cô có ích.
A.
B.
C.
D.
Rất tiếc, bạn sai rồi
Rất tiếc, bạn sai rồi
Hoan hô, bạn đúng rồi
Rất tiếc, bạn sai rồi
Hiện tượng tự cảm
a. Thí nghiệm 1.
b. Thí nghiệm 2.
2. Suất điện động tự cảm
a. Định nghĩa.
b. Hệ số tự cảm.
c. Công thức tính suất điện động tự cảm.
1. Hiện tượng tự cảm
a. Thí nghiệm 1.
E
r
Đ2
+
-
K
Đ1
R
 Bố trí thí nghiệm: như hình 1
Giải thích: Khi đóng K, dòng điện trong cả 2 nhánh tăng. Riêng nhánh 2 có ống dây, nên khi i2 tăng thì  (qua ống dây) tăng
 trong ống dây xuất hiện dòng điện cảm ứng chống lại sự tăng của i2
i2 không thể tăng nhanh
 Đ2 sáng lên từ từ.
 Kết quả: Khi đóng công tắc K, đèn Đ1 sáng lên ngay, còn đèn Đ2 sáng lên từ từ.
Em hãy quan sát và nêu nhận xét về độ sáng của các bóng đèn khi đóng công tắc K
.
Dựa vào những kiến thức đã học, hãy giải thích tại sao khi đóng K, đèn Đ1 sáng ngay, còn Đ2 lại sáng lên từ từ?

.
Gợi ý: B = 4.10-7nI
 = BScos
 quan hệ thế nào với I?
Hình 1
1. Hiện tượng tự cảm
b. Thí nghiệm 2.
+
-
Đ
K
Em hãy quan sát và nêu nhận xét về độ sáng của bóng đèn khi ngắt công tắc K
.
.
 Bố trí thí nghiệm: như hình 2
Hình 2
 Kết quả: Khi ngắt K, đèn Đ không tắt ngay mà lóe sáng lên rồi sau đó mới tắt.
Thảo luận nhóm: (2 phút)
Hãy giải thích tại sao khi ngắt K, đèn Đ không tắt ngay mà lóe sáng lên rồi mới tắt?
.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
 Giải thích: ngắt K, I giảm   (qua ống dây giảm  xuất hiện icư cùng chiều với I (chống lại sự giảm I). Dòng điện này qua Đ làm đèn Đ lóe sáng rồi mới tắt.
Hiện tượng xuất hiện dòng điện cảm ứng trong các thí nghiệm nói trên gọi là hiện tượng tự cảm. Vậy hiện tượng tự cảm được định nghĩa thế nào?
c. Định nghĩa: Hiện ượng tự cảm là hiện tượng cảm ứng điện từ trong một mạch điện do chính sự biến đổi của dòng điện trong mạch đó gây ra.
2. Suất điện động tự cảm
a. Định nghĩa:
Suất điện động được sinh ra do hiện tượng tự cảm gọi là suất điện động tự cảm.
Ta hãy lập công thức tính từ thông của từ trường do dòng điện gây ra trong mạch .
b. Hệ số tự cảm:
- Từ thông  liên hệ thế nào với cảm ứng từ B?
- B liên hệ thế nào với cường độ dòng điện i trong mạch ?
- Vậy  liên hệ thế nào với i?
Ta có  ~ B
Mà B ~ i
Do đó:  ~ i
  = Li
Hệ số tỉ lệ L gọi là hệ số tự cảm (hay độ tự cảm) của mạch điện.
Trong hệ SI, đơn vị của  là Wb, của i là A thì đơn vị của L là henri (H)
Công thức tính hệ số tự cảm của ống dây dài đặt trong không khí:
L = 4.10-7n2V
n: số vòng dây trên 1 đơn vị chiều dài
V: thể tích của ống dây
Hãy nhắc lại đơn vị của i và  trong hệ SI?
Hoạt động nhóm:
Dựa vào các công thức  = Li và công thức tính cảm ứng từ của dòng điện trong ống dây để lập công thức tính hệ số tự cảm của ống dây trong không khí ?
Từ công thức  = Li
2. Suất điện động tự cảm
b.Công thức tính suất điện đông tự cảm
Hãy nhắc lại công thức tính suất điện động cảm ứng?
Hãy xác định ?
Đối với mạch điện không có lõi sắt từ, độ tự cảm L là hằng số:
Từ đó suy ra công thức tính suất điện động tự cảm?
i = i2 – i1 : độ biến thiên của cường độ dòng điện trong thời gian t L: hệ số tự cảm của mạch điện
Có thể kết luận gì về độ lớn của suất điện động tự cảm?
Vậy: suất điện động tự cảm có độ lớn tỉ lệ với tốc độ biến thiên của cường độ dòng điện trong mạch.
Câu 1.
Phát biểu nào sau đây là kh«ng ®óng?
Hiện tượng cảm ứng điện từ trong một mạch điện do chính sự biến đổi của dòng điện trong mạch đó gây ra gọi là hiện tượng tự cảm.
Suất điện động được sinh ra do hiện tượng tự cảm gọi là suất điện động tự cảm.
Hiện tượng tự cảm là một trường hợp đặc biệt của hiện tượng cảm ứng điện từ.
Đơn vị của suất điện động tự cảm là henri (H).
A.
B.
C.
D.
Rất tiếc, bạn sai rồi
Rất tiếc, bạn sai rồi
Hoan hô, bạn đúng rồi
Rất tiếc, bạn sai rồi
Câu 2.
Biểu thức tính suất điện động tự cảm là:
e = L.i

e = 4?. 10-7 .n2.V
A.
B.
C.
D.
Rất tiếc, bạn sai rồi
Rất tiếc, bạn sai rồi
Hoan hô, bạn đúng rồi
Rất tiếc, bạn sai rồi
Câu 3.
Một ống dây có hệ số tự cảm L = 0,1 (H), cường độ dòng điện qua ống dây giảm đều đặn từ 2 (A) về 0 trong khoảng thời gian là 4 (s). Suất điện động tự cảm xuất hiện trong ống trong khoảng thời gian đó là:
0,03 (V).

0,04 (V).

0,05 (V).

0,06 (V).
A.
B.
C.
D.
Rất tiếc, bạn sai rồi
Rất tiếc, bạn sai rồi
Hoan hô, bạn đúng rồi
Rất tiếc, bạn sai rồi
Câu 4.
S? bi?n d?i c?a dũng di?n trong m?t m?ch di?n theo th?i gian du?c cho nhu hỡnh bờn. G?i su?t di?n d?ng t? c?m trong kho?ng th?i gian t? 0 d?n 1 s l� e1, t? 1 s d?n 3 s l� e2. Ch?n phuong ỏn dỳng:
e1 =e2.

e1 = 2 e2.

e1 = 3e2.

e1 = 1/2 e2.
A.
B.
C.
D.
Rất tiếc, bạn sai rồi
Rất tiếc, bạn sai rồi
Hoan hô, bạn đúng rồi
Rất tiếc, bạn sai rồi
0
1
1
t(s)
2
I (A)
3
2
Về nhà làm bài tập 2; 3 trang 199 sgk
Đọc bài: Năng lượng từ trường.