Bài 41. Diễn thế sinh thái

TIẾT 45
DIỄN THẾ SINH THÁI
VD 1: Em hãy nêu sự biến đổi của quần xã và môi trường ở một vùng đất mới
I. KHÁI NIỆM DIỄN THẾ SINH THÁI
Cây bụi
Trảng cỏ
Rừng cây gỗ nhỏ
Rừng cây gỗ lớn
Giai đoạn đầu (Giai đoạn tiên phong) :
Khí hậu khô, nóng, đất khô, nghèo dinh dưỡng
Các giai đoạn giữa :
Lớp mùn xuất hiện, độ ẩm tăng, lượng dinh dưỡng trong đất tăng
Giai đoạn cuối:
Độ ẩm đất và không khí tăng cao, đất màu mỡ.
QUẦN XÃ SINH VẬT
ĐIỀU KIỆN MÔI TRƯỜNG
SV đầu tiên: cỏ, trảng cỏ.
Quần xã cây bụicây gỗ nhỏ
Quần xã cây gỗ lớn
(giai đoạn đỉnh cực)
VD2: Quá trình biến đổi của một đầm nước nông
Hoạt động nhóm, nghiên cứu sự biến đổi của quần xã và môi trường ở đầm trên
QX C:
Các sinh vật nổi, động vật kích thước lớn ít, nhiều thực vật hơn
Nước nông, mùn đáy nhiều hơn
QX D:
Cỏ và cây bụi dần đến sống trong đầm
QX E:
Rừng cây bụi, cây gỗ, động vật phong phú
QX B:
Gồm nhiều loài sống ở nhiều tầng nước khác nhau.
Nước sâu, mùn đáy ít
Nước nông, mùn đáy dày vùng đất trũng
Mùn đáy lấp đầy ao → vùng đất cạn
MÔI TRƯỜNG
Diễn thế sinh thái là quá trình biến đổi tuần tự của quần xã qua các giai đoạn tương ứng với sự biến đổi của môi trường
I. KHÁI NIỆM DIỄN THẾ SINH THÁI
Diễn thế sinh thái là gì?
II. CÁC LOẠI DIỄN THẾ SINH THÁI
Nghiên cứu thông tin SGK, em hãy cho biết có mấy loại diễn thế sinh thái ?
DIỄN THẾ SINH THÁI
DIỄN THẾ NGUYÊN SINH
DIỄN THẾ THỨ SINH
Tro bụi do hoạt động của núi lửa
Tảo, địa y
TV thân cỏ
Thực vật thân bụi, động vật
TV thân gỗ, động vật
Quần xã đa dạng, ổn định
Ví dụ: Quá trình diễn thế trên đám tro bụi của trên đảo Krakatau Inđônêxia do hoạt động của núi lửa 1883
GĐ đầu
GĐ cuối
GĐ giữa
II. CÁC LOẠI DIỄN THẾ SINH THÁI
1. Diễn thế nguyên sinh
Em hãy nhận xét về đặc điểm của: môi trường khởi đầu, giai đoạn đầu, giữa và cuối trong diễn thế này
2. Diễn thế nguyên sinh

- Diễn thế nguyên sinh là diễn thế khởi đầu từ môi trường chưa có sinh vật.
- Diễn biến : quần xã tiên phong các quần xã trung gian quần xã tương đối ổn định (giai đoạn đỉnh cực)
- Kết quả hình thành quần xã tương đối ổn định
Diễn thế nguyên sinh là gì?
Diễn biến và kết quả của diễn thế nguyên sinh ?
Rừng thông trưởng thành
2. Diễn thế thứ sinh
Ví dụ 1
Em hãy nhận xét về đặc điểm của: môi trường khởi đầu, giai đoạn đầu, giữa và cuối trong diễn thế này
Ví dụ 2 : Sơ đồ về quá trình diễn thế thứ sinh dẫn đến quần xã suy thoái tại rừng lim Hữu Lũng – Lạng Sơn (H 41.3)
Em hãy nhận xét về đặc điểm của: môi trường khởi đầu, giai đoạn đầu, giữa và cuối trong diễn thế này
Rừng lim nguyên sinh
Rừng thưa cây gỗ nhỏ ưa sáng
Cây gỗ nhỏ và cây bụi
Cây bụi và cây cỏ chiếm ưu thế
Trảng cỏ
Giai đoạn khởi đầu
Giai đoạn giữa
Giai đoạn cuối
2. Diễn thế thứ sinh

- Diễn thế thứ sinh là diễn thế xuất hiện ở một môi trường đã có một quần xã sinh vật phát triển nhưng đã bị hủy diệt.

- Kết quả : hình thành nên quần xã tương đối ổn định hoặc quần xã suy thoái
Hãy nêu khái niệm và kết quả của diễn thế thứ sinh ?
III. NGUYÊN NHÂN DIỄN THẾ SINH THÁI
* Nguyên nhân bên ngoài
Nguyên nhân bên ngoài gây ra diễn thế là gì?
Diễn thế sinh thái xảy ra do những nguyên nhân nào?
Nguyên nhân bên ngoài : Do tác động mạnh mẽ của ngoại cảnh lên quần xã
NGUYÊN NHÂN DIỄN THẾ SINH THÁI
NGUYÊN NHÂN BÊN NGOÀI
NGUYÊN NHÂN BÊN TRONG
III. NGUYÊN NHÂN DIỄN THẾ SINH THÁI
* Nguyên nhân bên trong
Ví dụ 1
Cỏ ưa sáng
Cây bụi và cây cỏ ưa sáng
Cây gỗ nhỏ, cây bụi ưa sáng và cây cỏ ưa/chịu bóng
Cây gỗ ưa sáng chiếm ưu thế
Ví dụ 2: Bò rừng Bizon  ăn nhiều lá cây rừng  rừng suy thoái  đồng cỏ phát triển quần thể bò bị tiêu diệt  các quần thể khác có cơ hội phát triển
Khái thác tài nguyên
Xây hồ nuôi thủy sản
Đốt rừng
Đạp thủy điện

Nguyên nhân bên trong:
+ Sự cạnh tranh gay gắt giữa các loài trong quần xã
+ Hoạt động khai thác tài nguyên của con người
Nguyên nhân bên trong gây ra diễn thế là gì?
3’
“Các giai đoạn và nguyên nhân của diễn thế sinh thái”
Hoạt động nhóm
Hoàn thành phiếu học tập sau
IV. TẦM QUAN TRỌNG CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU DIỄN THẾ SINH THÁI
Nghiên cứu diễn thế
Quy luật phát triển của quần xã
Dự đoán quần xã tồn tại trước đó và quần xã trong tương lai
Khai thác hợp lý tài nguyên thiên nhiên
Bảo vệ môi môi trường
Chủ động điều khiển quần xã theo hướng có lợi
Qx cỏ dại
Ruộng bỏ hoang
Qx cây bụi
Cây gỗ nhỏ
Cây gỗ lớn
Ví dụ: Dự đoán diễn thế sau
Câu 1. Diễn thế sinh thái có thể hiểu là:
A. Sự biến đổi cấu trúc quần thể.
B. Thay quần xã này bằng quần xã khác.
C. Mở rộng phần vùng phân bố.
D. Thu hẹp vùng phân bố.
Câu 2. Thực chất của quá trình diễn thế sinh thái là gì?
A. Là quá trình biến đổi tuần tự của quần xã qua các giai đoạn khác nhau
B. Là quá trình biến đổi liên tục của các nhân tố hữu sinh
C. Là quá trình biến đổi liên tục của các nhân tố vô sinh
D. Cả b và c
CỦNG CỐ
Câu 3. Xu thế chung của diễn thế nguyên sinh là:
A. Từ quần xã già đến quần xã trẻ.
B. Từ quần xã trẻ đến quần xã già.
C. Từ chưa có đến có quần xã tương đối ổn định
D. Không xác định được.
Câu 4. Đặc điểm cơ bản để phân biệt diễn thế nguyên sinh với diễn thế thứ sinh là:
A. Môi trường khởi đầu
B. Môi trường cuối cùng
C. Diễn biến diễn thế
D. Điều kiện môi trường
CỦNG CỐ
Câu 4 (tr 185)
Hoạt động khai thác tài nguyên không hợp lí của con người có thể coi là hành động "tự đào huyệt chôn mình được không? Tại sao?
CỦNG CỐ