Bài 40. Quần xã sinh vật và một số đặc trưng cơ bản của quần xã

Chim cánh cụt
Quần thể chim cánh cụt
Chương II
QUẦN XÃ SINH VẬT
Tiết 46 – Bài 40
QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ


I.KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT.

Hãy quan sát ví dụ sau đây cho biết: Trong hồ có những loài nào đang sinh sống và mối quan hệ giữa chúng?
Tiết 46 – Bài 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
- Các con cá chép trong hồ: QT cá chép
- Các con tôm trong hồ: QT tôm
- Các cây rong đuôi chó trong hồ: QT rong đuôi chó
- Các con ốc trong hồ: QT ốc …

I. KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT.

Tiết 46 – Bài 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
Các sinh vật trong hồ
→ Quần xã ao hồ
Quần xã sinh vật là gì?
I. KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT.

Tiết 46 – Bài 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
Quần xã sinh vật là một tập hợp các quần thể sinh vật thuộc nhiều loài khác nhau, cùng sống trong một không gian nhất định.
Các sinh vật trong quần xã tác động qua lại và có mối quan hệ gắn bó với nhau như một thể thống nhất do vậy quần xã có cấu trúc tương đối ổn định.
I. KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT.

Tiết 46 – Bài 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
Quần xã rừng mưa nhiệt đới
Quần xã các loài cây lá kim
Quần xã thực vật vùng sa mạc
Quần thể cây thông
Tiết 46 – Bài 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
I. KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT
Quần xã thực vật vùng sa mạc
II. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
Tiết 46 – Bài 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
1. Đặc trưng về thành phần loài trong quần xã
a. Số lượng loài và số lượng cá thể của mỗi loài:
So sánh số lượng loài sinh vật trong hai quần xã sau?
Quần xã rừng nhiệt đới
Quần xã sa mạc
I. KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT.
- Số lượng loài và số lượng cá thể của mỗi loài trong quần xã biểu thị mức độ đa dạng, sự biến động, ổn định hay suy thoái của quần xã
II. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
Tiết 46 – Bài 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
1. Đặc trưng về thành phần loài trong quần xã
a. Số lượng loài và số lượng cá thể của mỗi loài:
I. KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT.
b. Loài ưu thế và loài đặc trưng
Thế nào là loài ưu thế?
- Loài ưu thế: là những loài có vai trò quan trọng trong quần xã do có số lượng nhiều, sinh khối lớn hoặc do hoạt động của chúng mạnh.
II. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
Tiết 46 – Bài 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
1. Đặc trưng về thành phần loài trong quần xã
a. Số lượng loài và số lượng cá thể của mỗi loài:
I. KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT.
b. Loài ưu thế và loài đặc trưng
Thế nào là loài đặc trưng?
- Loài đặc trưng là loài chỉ có ở quần xã nào đó hoặc có số lượng nhiều hơn hẳn các loài khác và có vai trò quan trọng hơn các loài khác trong quần xã.
II. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
Tiết 46 – Bài 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
1. Đặc trưng về thành phần loài trong quần xã
I. KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT.
2. Đặc trưng về phân bố cá thể trong không gian của quần xã
a. Phân bố theo chiều thẳng đứng
Sự phân bố theo chiều thẳng đứng thường gặp ở những quần xã nào?
b. Phân bố theo chiều ngang
- Sự phân bố theo chiều ngang thường gặp ở những quần xã như thế nào?
Vùng đất ven bờ
Vùng nước ven bờ
Vùng khơi xa
III. QUAN HỆ GIỮA CÁC LOÀI TRONG QUẦN XÃ
1. Các mối quan hệ sinh thái
Tiết 46 – Bài 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ

I. KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT.

II. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
Trong quần xã tồn tại những mối quan hệ sinh thái giữa các loài như thế nào? Ý nghĩa sinh thái của các mối quan hệ đó?
Trong quan hệ hỗ trợ các loài hoặc đều có lợi hoặc ít nhất không bị hại.
Trong quan hệ đối kháng, loài có lợi sẽ thắng thế và phát triển, loài có hại sẽ bị suy thoái.
III. QUAN HỆ GIỮA CÁC LOÀI TRONG QUẦN XÃ
1. Các mối quan hệ sinh thái
Tiết 46 – Bài 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
I. Khái niệm quần xã sinh vật
II.Một số đặc trưng cơ bản của quần xã

a. Quan hệ hỗ trợ
III. QUAN HỆ GIỮA CÁC LOÀI TRONG QUẦN XÃ
1. Các mối quan hệ sinh thái
Tiết 46 – Bài 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ

I. KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT.

II. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
a. Quan hệ hỗ trợ
- Cộng sinh: Hợp tác chặt chẽ giữa 2 hay nhiều loài và tất cả các loài tham gia cộng sinh đều có lợi.
Tiết 46 – Bài 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
Cá khoang cổ và Hải quỳ
Cua và Hải quỳ
Tổ kiến trong thân cây
III. QUAN HỆ GIỮA CÁC LOÀI TRONG QUẦN XÃ
1. Các mối quan hệ sinh thái
Tiết 46 – Bài 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ

I. KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT.

II. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
a. Quan hệ hỗ trợ
- Hợp tác giữa 2 hay nhiều loài và các loài tham gia đều có lợi. Khác với cộng sinh đây không phải là quan hệ chặt chẽ.
III. QUAN HỆ GIỮA CÁC LOÀI TRONG QUẦN XÃ
1. Các mối quan hệ sinh thái
Tiết 46 – Bài 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ

I. KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT.

II. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
a. Quan hệ hỗ trợ
- Hội sinh: Hợp tác giữa 2 loài trong đó một loài có lợi còn một loài không hại gì.
III. QUAN HỆ GIỮA CÁC LOÀI TRONG QUẦN XÃ
1. Các mối quan hệ sinh thái
Tiết 46 – Bài 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ

I. Khái niệm quần xã sinh vật
II.Một số đặc trưng cơ bản của quần xã

b. Quan hệ đối kháng
III. QUAN HỆ GIỮA CÁC LOÀI TRONG QUẦN XÃ
1. Các mối quan hệ sinh thái
Tiết 46 – Bài 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ

I. KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT.

II. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
a. Quan hệ hỗ trợ
b. Quan hệ đối kháng
- Cạnh tranh: Các loài cạnh tranh nhau giành nguồn sống: thức ăn, nơi ở… → các loài đều bị ảnh hưởng
III. QUAN HỆ GIỮA CÁC LOÀI TRONG QUẦN XÃ
1. Các mối quan hệ sinh thái
Tiết 46 – Bài 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ

I. KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT.

II. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
a. Quan hệ hỗ trợ
b. Quan hệ đối kháng
Kí sinh: một loài sống nhờ trên cơ thể loài khác và lấy chất dinh dưỡng từ loài đó. Gồm:
- Kí sinh hoàn toàn
- Nửa kí sinh
III. QUAN HỆ GIỮA CÁC LOÀI TRONG QUẦN XÃ
1. Các mối quan hệ sinh thái
Tiết 46 – Bài 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ

I. KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT.

II. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
a. Quan hệ hỗ trợ
b. Quan hệ đối kháng
Xạ khuẩn sinh kháng sinh ức chế vi khuẩn
- Ức chế cảm nhiễm: một loài trong quá trình sống đã vô tình tiết các chất tiết gây hại cho các loài khác.
III. QUAN HỆ GIỮA CÁC LOÀI TRONG QUẦN XÃ
1. Các mối quan hệ sinh thái
Tiết 46 – Bài 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ

I. KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT.

II. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
a. Quan hệ hỗ trợ
b. Quan hệ đối kháng
- Sinh vật này ăn sinh vật khác: một loài sử dụng loài khác làm thức ăn gồm: động vật ăn thực vật, động vật ăn thịt, thực vật bắt sâu bọ.
III. QUAN HỆ GIỮA CÁC LOÀI TRONG QUẦN XÃ
1. Các mối quan hệ sinh thái
Tiết 46 – Bài 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ

I. KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT.

II. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
2. Hiện tượng khống chế sinh học
Thế nào là hiện tượng khống chế sinh học?
- Khống chế sinh học là hiện tượng số lượng cá thể của một loài bị khống chế ở một mức độ nhất định không tăng quá cao hoặc giảm quá thấp do tác động của các mối quan hệ sinh thái trong quần xã
Ứng dụng hiện tượng khống chế sinh học trong nông nghiệp?
- Ứng dụng: sử dụng thiên địch để phòng trừ sinh vật gây hại
III. QUAN HỆ GIỮA CÁC LOÀI TRONG QUẦN XÃ
Tiết 46 – Bài 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ

I. KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT.

II. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
CỦNG CỐ
1. Điều nào sau đây không phải là đặc trưng cơ bản của quần xã?
A. Quan hệ của các loài luôn luôn là đối kháng
B. Sự phân bố của cá thể trong không gian của quần xã theo chiều thẳng đứng và chiều ngang
C. Thành phần loài trong quần xã biểu thị qua số lượng loài, cá thể của mỗi loài, loài ưu thế và loài đặc trưng
D. Quan hệ dinh dưỡng của các nhóm loài, các cá thể trong quần xã chia thành: nhóm SVSX, SV tiêu thụ, SV phân giải

A
III. QUAN HỆ GIỮA CÁC LOÀI TRONG QUẦN XÃ
Tiết 46 – Bài 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ

I. KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT.

II. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
CỦNG CỐ
2. Quan hệ giữa 2 loài sinh vật, trong đó một loài trong quá trình sống đã vô tình gây hại cho các loài khác là mối quan hệ nào?
A. Cộng sinh
B. Hội sinh
C. Ức chế - cảm nhiễm
D. Hợp tác
C
III. QUAN HỆ GIỮA CÁC LOÀI TRONG QUẦN XÃ
Tiết 46 – Bài 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ

I. KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT.

II. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
CỦNG CỐ
3. Khống chế sinh học là gì?
A. Số lượng cá thể trong quần xã luôn được khống chế ở mức độ cao
B. Số lượng cá thể trong quần xã luôn được khống chế ở mức độ tối thiểu
C. Số lượng cá thể trong quần xã luôn được khống chế ở mức độ nhất định (không quá cao hoặc quá thấp) do tác động của các mối quan hệ sinh thái trong quần xã
D. Số lượng cá thể trong quần xã luôn được khống chế ở mức độ nhất định, gần phù hợp với khả năng cung cấp nguồn sống của môi trường

C