Bài 40. Quần xã sinh vật và một số đặc trưng cơ bản của quần xã

Kiểm tra bài cũ: Quan sát các hình ảnh sau và cho biết
đâu là quần thể? Giải thích?

Quần thể: ví dụ 2,3
Đáp án:
CHƯƠNG 2: QUẦN XÃ SINH VẬT
Tiết 42
Bài 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
Ao tự nhiên
Quần thể bèo
Quần thể cá trắm
Quần thể cá chép
Quần thể tôm
Quần thể cua
Quần xã sinh vật
Quần thể rong
Hãy kể tên những quần thể
sinh vậtsống trong ao?
Nêu mối quan hệ giữa các quần thể đó?
I.KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT
Tương tác giữa quần thể với các nhân tố sinh thái của môi trường
Tác động qua lại giữa các quần thể trong quần xã sinh vật
H.40.1. Sơ đồ thành phần cấu trúc của
quần xã sinh vật
Từ những nhận xét trên, kết hợp với nghiên cứu sơ đồ sau hãy phát biểu định nghĩa quần xã sinh vật?
Quần thể A
Quần thể B
Quần thể C
Vậy thế nào là một quần xã sinh vật?
 Khái niệm: Quần xã sinh vật là tập hợp các quần thể sinh vật thuộc nhiều loài khác nhau, cùng sống trong một khoảng không gian và thời gian nhất định. Các sinh vật trong quần xã có mối quan hệ gắn bó với nhau như một thể thống nhất và do vậy quần xã có cấu trúc tương đối ổn định.
 Ví dụ:

Quần xã vùng đầm lầy
Quần xã rừng mưa nhiệt đới
Quần xã ao hồ
…
I.KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT
Quần xã rừng quốc gia Cát Tiên
Quần xã ao hồ
Quần xã rừng ngập mặn
Quần xã sa mạc
II. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
Hãy nghiên cứu sách giáo khoa và hoàn thành phiếu học tập sau?
1. Đặc trưng về thành phần loài trong quần xã
Độ đa dạng
 Mức độ phong phú về số lượng loài trong quần xã
1. Đặc trưng về thành phần loài trong quần xã
 Mức độ phong phú về số lượng loài trong quần xã
 Loài đóng vai trò quan trọng trong quần xã do có số lượng cá thể nhiều, sinh khối lớn hoặc do hoạt động mạnh của chúng
Loài ưu thế
1. Đặc trưng về thành phần loài trong quần xã
 Mức độ phong phú về số lượng loài trong quần xã
 Loài đóng vai trò quan trọng trong quần xã do có số lượng cá thể nhiều, sinh khối lớn hoặc do hoạt động mạnh của chúng
 Loài chỉ có ở một quần xã nào đó hoặc là loài có số lượng nhiều hơn hẳn các loài khác và có vai trò quan trọng trong quần xã so với các loài khác
Loài đặc trưng
1. Đặc trưng về thành phần loài trong quần xã

Quan sát hình về sự phân bố các cá thể trong không gian. Hãy cho biết các cá thể phân bố trong không gian theo những phương thức nào?
II. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
2. Đặc trưng về phân bố cá thể trong không gian của quần xã

II. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
2. Đặc trưng về phân bố cá thể trong không gian của quần xã
Quần xã thực vật rừng nhiệt đới có mấy tầng?
1.Tầng cây nhỏ dưới cùng
2.Tầng cây gỗ dưới tán
3.Tầng tán rừng
4.Tầng vượt tán
Tại sao trong quần xã lại có sự phân tầng như vậy?

II. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
2. Đặc trưng về phân bố cá thể trong không gian của quần xã
Vùng gần bờ
Vùng ven bờ
Vùng ngoài khơi
Tầng trên
Tầng giữa
Tầng đáy
Vậy phân bố cá thể trong không gian của quần xã có những kiểu phân bố nào?
 Phân bố theo chiều thẳng đứng:
+ Rừng mưa nhiệt đới: tầng vượt tán, tầng tán rừng, tầng cây gỗ dưới tán, tầng cây nhỏ dưới cùng.
+ Trong các ao nuôi cá: tầng trên (động vật, thực vật phù du, cá mè, cá trắm...); tầng giữa (cá chép, cá trôi, cá rô...); tầng đáy (tôm, cua, ốc, lươn...).
 Phân bố theo chiều ngang:
+ Trên mặt đất: đỉnh núi, sườn núi, chân núi
+ Đại dương: gần bờ (tôm, cua, cá nhỏ...), ven bờ (cá ngừ, cá thu...) và vùng ngoài khơi (cá voi, cá heo...)
II. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
2. Đặc trưng về phân bố cá thể trong không gian của quần xã
 Do sự phân bố không đồng đều của các nhân tố sinh thái trong không gian và do nhu cầu sống khác nhau của mỗi loài sinh vật.
Tại sao trong quần xã lại có sự phân bố trong không gian như vậy? Ý nghĩa sinh thái của sự phân bố các loài trong không gian?
 Tăng khả năng sử dụng nguồn sống, giảm mức độ cạnh tranh sinh thái trong quần xã.
2. Đặc trưng về phân bố cá thể trong không gian của quần xã
II. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
Hiểu biết về sự phân bố của quần xã ao hồ có ý nghĩa gì đối với việc nuôi cá?
2. Đặc trưng về phân bố cá thể trong không gian của quần xã
II. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
Ý nghĩa: Giảm bớt sự cạnh tranh của các loài, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn sống.
II. MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
2. Đặc trưng về phân bố cá thể trong không gian của quần xã
Bài tập vận dụng:
1) Nêu thành phần loài trong
quần xã rừng cao su?
- Cây cao su, các cây cỏ,
cây bụi, giun dế, sâu bọ,….

2) Xác định loài ưu thế, loài
đặc trưng?
- Loài ưu thế: cây cao su
- Loài đặc trưng: cây cao su

3) Quần xã trên phân bố theo
kiểu nào?
- Kiểu thẳng đứng.

4) Xác định kiểu phân bố ở
quần xã biển?
- Kiểu thẳng đứng
- Kiểu nằm ngang

Củng cố và dặn dò:
Một loài
Nhiều loài khác nhau
Mật độ
Thành phần loài
và sự phân bố loài
Sinh sản
Dinh dưỡng
Câu 1: Điền vào bảng sau:
Câu 2: Chỉ ra loài ưu thế, loài đặc trưng trong quần xã ruộng lúa?
- Loài ưu thế: Lúa, cỏ, ốc…
- Loài đặc trưng: Lúa
Về nhà: Trả lời các câu hỏi SGK, học bài và chuẩn bị Bài 41.
Xin trân trọng cảm ơn quý thầy cô và các em học sinh !
Giáo viên: TRUONG TH? HUONG GIANG