Bài 40. Quần xã sinh vật và một số đặc trưng cơ bản của quần xã

QUẦN XÃ SINH VẬT
CHƯƠNG II:
TIẾT 42
QUẦN XÃ SINH VẬT
VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ
I - KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT:
Các tập hợp sinh vật ở trên có những đặc điểm gì ?
Quần thể A
Quần thể B
Quần thể C
Sinh cảnh
Như thế nào là quần xã sinh vật?
Tác động qua lại giữa các quần thể trong qxsv.
Tương tác giữa quần thể với các nhân tố sinh thái của môi trường.
I - KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT:
Quần xã sinh vật:

Là tập hợp các quần thể sinh vật khác loài, cùng chung sống trong một khoảng không gian xác định ( Sinh cảnh ), ở đó chúng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau và với môi trường để tồn tại và phát triển ổn định theo thời gian.
I - KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT:
I - KHÁI NIỆM QUẦN XÃ SINH VẬT:
1. ĐẶC TRƯNG VỀ THÀNH PHẦN LOÀI TRONG QUẦN XẪ:
Thành phần loài thể hiện qua đâu ?
a. Số lượng loài và số lượng cá thể của mỗi loài:
So sánh số loài, số cá thể của mỗi loài trong hai quần xã sau đây:
Sa mạc
Rừng nhiệt đới
Số loài và số cá thể của mỗi loài trong quần thể sa mạc ít hơn trong quần xã rừng mưa nhiệt đới
- Quần xã rừng mưa nhiệt đới có độ đa dạng cao
- Quần xã sa mạc có độ đa dạng thấp
Độ đa dạng của quần xã là gì
II - MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ:
1. ĐẶC TRƯNG VỀ THÀNH PHẦN LOÀI TRONG QUẦN XẪ:
a. Số lượng loài và số lượng cá thể của mỗi loài:
- Độ đa dạng của quần xã chỉ mức độ phong phú về số lượng loài và số lượng cá thể của mỗi loài trong quần xã.
Quan sát hình sau đây và cho biết thế nào là loài ưu thế, loài đặc trưng ?
II - MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ:
Mức đa dạng của quần xã phụ thuộc vào những yếu tố nào?
- Phụ thuộc: Sự cạnh tranh giữa các loài, mối quan hệ vật ăn thịt - con mồi và mức độ thay đổi của các nhân tố vô sinh.
1. ĐẶC TRƯNG VỀ THÀNH PHẦN LOÀI TRONG QUẦN XẪ:
a. Số lượng loài và số lượng cá thể của mỗi loài:
b. Loài ưu thế và loài đặc trưng:
II - MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ:
1. ĐẶC TRƯNG VỀ THÀNH PHẦN LOÀI TRONG QUẦN XẪ:
a. Số lượng loài và số lượng cá thể của mỗi loài:
b. Loài ưu thế và loài đặc trưng:
- Loài ưu thế: Là những loài đóng vai trò quan trọng trong quần xã do có số lượng cá thể nhiều, sinh khối lớn hoặc do hoạt động của chúng mạnh.
- Loài đặc trưng: Là loài chỉ có ở một quần xã nào đó hoặc là loài có số lượng nhiều hơn hẳn các loài khác và có vai trò quan trọng trong quần xã so với loài khác.
Các cá thể trong không gian của quần xã được phân bố như thế nào?
II - MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ:
2. ĐẶC TRƯNG VỀ PHÂN BỐ CÁC CÁ THỂ TRONG KHÔNG GIAN CỦA QUẦN THỂ:
Hãy mô tả sự phân tầng của thực vật trong rừng mưa nhiệt đới?
Tại sao có sự phân tầng đó?
- Do nhu cầu sử dụng ánh sáng của mỗi loài khác nhau.
II - MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ:
2. ĐẶC TRƯNG VỀ PHÂN BỐ CÁC CÁ THỂ TRONG KHÔNG GIAN CỦA QUẦN THỂ:
a. Phân bố theo chiều thẳng đứng:
- Gồm sự phân tầng của các quần xã sinh vật rừng nhiệt đới hay các quần xã dưới nước.
b. Phân bố theo chiều ngang:
II - MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ:
2. ĐẶC TRƯNG VỀ PHÂN BỐ CÁC CÁ THỂ TRONG KHÔNG GIAN CỦA QUẦN THỂ:
a. Phân bố theo chiều thẳng đứng:
- Gồm sự phân tầng của các quần xã sinh vật rừng nhiệt đới hay các quần xã dưới nước.
b. Phân bố theo chiều ngang:
- Gồm sự phân bố của các quần xã sinh vật thành các vùng khác nhau, thành vành đai, theo độ cao của nền đất trên đất liền hoặc phân bố từ vùng ven bờ đến khơi xa ở biển.
- Sinh vật phân bố theo chiều ngang thường tập trung ở những vùng có điều kiện sống thuận lợi.
II - MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ:
1. CÁC MỐI QUAN HỆ SINH THÁI:
SV này ăn SV khác
Ức chế cảm nhiễm
ĐỐI KHÁNG
Kí sinh
Cạnh tranh
Hội sinh
Hợp tác
HỖ TRỢ
Cộng sinh
VÍ DỤ
ĐẶC ĐIỂM
MỐI QUAN HỆ
A
B
+
+
A
B
+
+
A
B
+
O
A
B
-
-
A
B
+
-
A
B
-
O
A
B
+
-
III - QUAN HỆ GIỮA CÁC LOÀI TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
A
B
A
B
B
A
1. CÁC MỐI QUAN HỆ SINH THÁI:
III - QUAN HỆ GIỮA CÁC LOÀI TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
1. CÁC MỐI QUAN HỆ SINH THÁI:
III - QUAN HỆ GIỮA CÁC LOÀI TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
2. HIỆN TƯỢNG KHỐNG CHẾ SINH HỌC:
- Khống chế sinh học: Là hiện tượng số lượng cá thể của một loài bị khống chế ở một mức nhất định, không tăng quá cao hoặc giảm quá thấp do tác động của các mối quan hệ hỗ trợ hoặc đối kháng giữa các loài trong quần xã .
- Ứng dụng: sử dụng thiên địch để phòng trừ sinh vật gây hại trong nông - lâm nghiệp.
III - QUAN HỆ GIỮA CÁC LOÀI TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
CỦNG CỐ:
Quan sát và cho biết các mối quan hệ sau?
CỘNG SINH GIỮA KIẾN VÀ CÂY
VẬT ĂN THỊT….
KÍ SINH
CỦNG CỐ:
Cộng sinh giữa vi khuẩn lam và nấm (Địa y)
Cộng sinh của vi khuẩn trosomonas trong nốt sần rễ cây họ đậu
Hợp tác giữa cá hề và hải quỳ
Hợp tác giữa chim mỏ đỏ và linh dương
Cạnh tranh thức ăn giữa các loài chim
Kí sinh giữa cây tơ hồng trên cây khác
Cây tầm gửi trên cây dâu
Quan hệ ức chế - cảm nhiễm
Xạ khuẩn sinh kháng sinh ức chế vi khuẩn
Cây gọng vó
Cây Amorphophallus titanum
Cây nắp ấm bắt một số côn trùng
Thảm họa "thủy triều đỏ" ở Bình Thuận trung tuần tháng 7/2002
Thảm họa "thủy triều đỏ" ở Bình Thuận trung tuần tháng 7/2002
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN!