Bài 40. Dòng điện Fu-cô

KIỂM TRA BÀI CŨ
*Nêu quy tắc bàn tay phải.

*Công thức tính suất điện động cảm ứng trong đoạn dây dẫn chuyển động trong từ trường?
*Một thanh kim loại AB chuyển động trong từ trường đều theo chiều như hình vẽ , khí đó hai đầu A,B xuất hiện UAB< 0. Xác định hướng của vectơ cảm ứng từ .
| eC|= Bvlsinθ
Hiện tượng cám ứng điện từ khi một vật dẫn chuyển động trong từ trường , hoặc đặt trong từ trường biến thiên được ứng dụng nhiều trong kỹ thuật
BÀI 40
ĐÒNG ĐIỆN FU-CÔ
NỘI DUNG BÀI HỌC
1. Dòng điện Fu –cô
2. Tác dụng của dòng điện Fu-cô
a.Thí Nghiệm
b. Giải thích
c. Dòng điện Fu- cô
d.Tính chất
Tại sao?
1.Dòng điện Fu-cô
a.Thí nghiệm
b. Giải thích:
Khi tấm kim loại dao động, nó cắt các đường sức từ của nam châm, do đó trong kim loại sinh ra dòng điện cảm ứng.
Theo định luật Len-xơ, dòng điện cảm ứng trong tấm kim loại có tác dụng ngăn cản sự chuyển động của chính tấm kim loại đó. Do đó tấm kim loại nhanh chóng dừng lại.
Nhận xét: Dòng điện trong trường hợp vừa rồi gọi là dòng điện Fu- cô.
Các em hãy định nghĩa dòng điện Fu-cô?
Dòng điện cảm ứng được sinh ra ở trong khối vật dẫn khi vật dẫn chuyển động trong từ trường hay được đặt trong từ trường biến đổi theo thời gian là dòng Fu- cô.
Định nghĩa :
Từ trường biến thiên
c. Tính chất:
Đặc tính chung của dòng điện Fu-cô là tính chất xoáy. Các đường dòng của dòng Fu- cô là các đường cong kín trong khối vật dẫn.
Thay tấm kim loại trong thí nghiệm trên bằng tấm kim loại có xẻ rãnh.
Tấm kim loại nào dao động lâu hơn? Vì sao?
Điện trở của tấm kim loại bị xẻ rãnh tăng lên , làm dòng Fu cô giảm
-Trong trường hợp tấm kim loại đặt trong từ trường biến thiên cũng xảy ra như trên.
XEM LẠI
2. Tác dụng của dòng điện Fu-cô:
Trường hợp có lợi:

Tác dụng hãm của dòng Fu- cô dùng trong chế tạo các dụng cụ điện năng như công tơ điện, phanh điện từ… để hãm chuyển động.

Tác dụng nhiệt của dòng Fu- cô được ứng dụng trong các lò luyện kim để nấu chảy kim loại…
Muốn khắc phục tình trạng đó bằng cách nào? Vì sao?
Muốn khắc phục tình trạng đó, đặt kim dao động giữa hai cực của một nam châm. Vì dòng điện Fu-cô chống lại dao động đó nên dao động của kim sẽ tắt khá nhanh.
Công tơ điện
Công tơ điện
Khi đĩa kim loại quay trong từ trường sẽ sinh ra dòng điện Fu-cô và gây ra momen cản tác dụng lên đĩa. Khi mômen cản bằng momen quay thì đĩa quay đều.
Khi ngắt điện đĩa vẫn quay do quán tính. Khi đó dòng Fu-cô tác dụng cản làm cho đĩa ngừng quay một cách nhanh chóng.
Khi dòng điện qua cuộn dây của công tơ sẽ sinh ra momen làm cho đĩa kim loại quay. Đĩa kim loại quay trong từ trường sẽ sinh ra hiện tượng gì?
Khi ngắt dòng điện thì đĩa kim loại vẫn tiếp tục quay do quán tính. Khi đó dòng Fu- cô có tác dụng gì?
nồi đun nấu dùng bếp này là nồi kim loại.
Khi cho dòng điện xoay chiều qua bếp thì phần kim loại của nồi sẽ xuất hiện dòng Fu- cô làm nồi nóng và thức ăn trong nồi nóng theo.
Bếp điện từ:
Khi cho dòng điện xoay chiều qua bếp thì phần kim loại của nồi sẽ xuất hiện HIỆN TƯỢNG GÌ ?
Trong một số trường hợp dòng điện Fu-cô có ích, trong một số trường hợp dòng điện Fu- cô có hại.
Trường hợp dòng Fu –cô có hại: trong những thiết bị điện như động cơ điện, máy biến áp.
Sự xuất hiện của dòng Fu-cô trong trường hợp này vì sao lại có hại?
Dòng Fu-cô toả nhiệt làm cho thỏi sắt nóng lên có thể làm hỏng máy. Mặt khác dòng Fu-cô chống lại nguyên nhân sinh ra nó. Đối với động cơ điện nó chống lại sự quay của động cơ, làm giảm công suất của máy.
Lõi sắt được làm bằng những lá thép mỏng ghép sát nhau , cách điện
Để giảm tác dụng có hại của dòng Fu cô
Dòng Fu- cô làm nóng các lõi sắt trong máy biến thế, các động cơ điện,…làm hao phí điện năng.
Máy bơm nước
Để giảm tác hại của dòng Fu-cô, người ta khắc phục như thế nào?
L
Từ trường biến thiên
Trong hình 2: những lá thép mỏng được ghép cách điện đặt song song với đường sức từ, làm cho điện trở của lõi sắt sẽ tăng lên nên dòng Fu- cô sẽ yếu hơn.
Hình 1
Hình 2
=>Cách khắc phục dòng Fu-cô
Các lõi sắt được làm bằng nhiều lá tôn Si lic ghép cách điện với nhau, những lá thép mỏng này được đặt song song với đường sức từ. Lúc đó dòng điện Fu- cô chạy trong từng lá mỏng điện trở lớn nên có cường độ nhỏ làm giảm hao phí điện năng và lõi sắt ít bị nóng.
Củng cố bài giảng:
1. Dòng điện Fu –cô
2. Tác dụng của dòng điện Fu-cô
Dòng điện cảm ứng được sinh ra ở trong khối vật dẫn khi vật dẫn chuyển động trong từ trường hay được đặt trong từ trường biến đổi theo thời gian là dòng Fu- cô.
Dòng điện Fu-cô vừa có ích vừa có hại. Nó được sử dụng trong nhiều lĩnh vực : công tơ điện, bếp điện từ…
Chọn phát biểu sai:
Một tấm kim loại dao động giữa hai cực của một nam châm thì trong tấm kim loại xuất hiện dòng điện Fu- cô.
Hiện tượng xuất hiện dòng điện Fu- cô thực chất là hiện tượng cảm ứng điện từ.
Một tấm kim loại nối với hai cực của một nguồn điện thì trong tấm kim loại xuất hiện dòng điện Fu- cô.
Dòng điện Fu- cô trong lõi sắt của máy biến thế là dòng điện có hại.
Chào tạm biệt!
* Có hại : chia nhỏ
* Có lợi :
Thay tấm kim loại bằng tấm kim loại có xẻ rãnh.
Tấm kim loại nào dao động lâu hơn? Vì sao?
Dòng điện Fu –cô
Thí nghiệm:
Khi dao động trong từ trường của nam châm thì tấm kim loại dừng nhanh hơn. Nếu dao động nhiều lần liên tiếp thì tấm kim loại hơi ấm lên một chút.
Tại sao?