Bài 40. Ancol

Chào mừng các bạn đến với buổi thuyết trình của nhóm chúng tôi
?....?!
ANCOL


I . Định nghĩa , phân loại
Định nghĩa
Ancol là những hợp chất hữu cơ trong phân tử có nhóm hiđroxyl -OH (đgl nhóm -OH ancol ) liên kết trực tiếp với nguyên tử cacbon no
Vd: ancol etylic C2H5OH
CTCT : CH3-CH2 -OH

2.Phaân loaïi
Ancol được phân loại theo cấu tạo gốc hiđrocacbon và theo số lượng nhóm hiđroxyl trong phân tử .
Ancol coøn ñöôïc phaân loaïi theo baäc ancol.Baäc ancol ñöôïc tính baèng baäc cuûa nguyeân töû cacbon lieân keát vôùi nhoùm -OH

II.Đồng phân, danh pháp
Đồng phân

Đồng phân mạch cacbon

Đồng phânvị trí nhóm chức

Đồng phân nhóm chức

Vd:C4H10O
CH3 -CH2 -CH2 -CH2 -OH CH3 -CH -CH2 -OH
CH3
CH3
CH3 -CH2 -CH -OH CH3 -C -OH
CH3 CH3
2. Danh pháp
a) Tên thông thường
Cấu tạo :
Ancol + tên gốc ankyl + ic
b) Tên thay thế
Cấu tạo :
Tên hiđrocacbon tương ứng với mạch chính+số chỉ vị trí nhóm OH + ol
Mạch chính là mạch dài nhất lk với nhóm -OH
Đánh số từ phía gần nhóm -OH hơn. Vd : C5H12O
CH3 -CH2 -CH -CH2 -OH 2 - metylbutan -1 - ol
CH3



Iii. Tính chất vật lí
1. Tính chất vật lí của ancol

Ở điều kiện thường,các ancol từ CH3OH đến khoảng C12H25OH là chất lỏng, từ khoảng C13H27OH trở lên là chất rắn.

Các ancol có từ 1 đến 3 nguyên tử C trong phân tử tan vô hạn trong nước.Khi số các nguyên tử C tăng lên thì độ tan giảm dần.

Các poliol như etylen glycol,glixerol thường sánh,nặng hơn nước và có vị ngọt.

Các ancol trong dãy đồng đẳng của ancol etylic đều là những chất không màu.


2. Liên kết hiđro
a) Khái niệm
- Lk hiđro là một loại lk yếu có bản chất tĩnh điện
- Lk hiđro giữa các ptử ancol được tạo ra giữa ngtử H của nhóm OH này với ngtử O của nhóm OH khác

2.Liên kết hiđro
Khái niệm về liên kết hiđro
O?- O?-
C H?+ H?+ H?+
Sự phân cực ở nhóm C-O-H ancol và ở phân tử nước
?+
Nguyên tử H mang 1 phần điện tích dương(?+) của nhóm -OH này khi ở gần nguyên tử O mang 1 phần điện tích âm (?-) của nhóm -OH kia thì tạo thành 1 liên kết yếu gọi là liên kết hiđro, biểu diễn bằng dấu .
1050
104,50
VD:

Liên kết hiđro giữa các phân tử nước:
.O - H .O - H .O - H .
H H H

Liên kết hiđro giữa các phân tử ancol:
.O - H .O - H .O - H .
R R R



Liên kết hiđro giữa các phân tử ancol với các phân tử nước:
.O - H .O - H .O - H .
R H R


ảnh hưởng của liên kết hiđro đến tính chất vật lí.
Khi có liên kết hiđro giữa các phân tử thì:
Làm tăng nhiệt độ sôi và nhiệt độ nóng chảy.
Làm tăng khả năng hoà tan trong nước.
IV. Tính chất hoá học
Mô hình phân tử etanol
dạng đặc và dạng rỗng
Phản ứng thế H của nhóm OH
a) Tính chất chung của ancol
Tác dụng với kim loại kiềm
Hiện tượng : Na phản ứng với etanol giải phóng khí hiđro
2C2H5 -OH + 2Na 2C2H5 -ONa + H2
Natri etylat
Đốt khí thoát ra, ngọn lửa màu xanh mờ cho thấy có khí hiđro thoát ra
2H2 + O2 2H2O


b) Tính chất đặc trưng của glixerol
Thí nghiệm : cho 3 - 4 giọt CuSO4 2% vào 2 - 3 ml dd NaOH 10% ở 2 ống nghiệm , đều xuất hiện kết tủa xanh
CuSO4 + NaOH Cu(OH)2 + Na2SO4
Cho tiếp 3 - 4 giọt etanol vào ống (1) , 3 - 4 giọt glixerol vào ống (2)
O�ng (1) kết tủa không tan
O�ng (2) kết tủa tan tạo dd màu xanh
2C2H5(OH)3 + Cu(OH)2 [C3H5(OH)2O]2Cu + H2O
đồng(II)glixerat
Phản ứng này dùng để nphân biệt ancol đơn chức với ancol đa chức có các -OH cạnh nhau trong phân tử

2.Phản ứng thế với nhóm OH
a) Phản ứng với axit vô cơ
Đun nóng hỗn hợp etanol & axit bromhiđric , thu được chất lỏng không màu nặng hơn nước, không tan trong nước là etyl bromua
C2H5 -OH + H -Br C2H5 -Br + H2O
Phản ứng này chứng tỏ ptử ancol có nhóm -OH
b) Phản ứng với ancol
Đun cẩn thận hỗn hợp etanol khan, xúc tác H2SO4, sau đó đưa ra xa ngon lửa cho vài giọt etanol dọc theo thành bình , thấy có mùi đặc trưng của ete etylic
C2H5 -OH + H -OC2H5 C2H5 -O -C2H5 + H2O

3. Phản ứng tách nước

CH2 -CH2 CH2 = CH2 + H2O
H OH
Tính chất này dùng để điều chế etilen trong phòng thí nghiệm
Trong điều kiện tương tự, các ancol no, đơn chức, mạch hở (trừ metanol) có thể bị tách nước tạo thành anken :
CnH2n+1OH CnH2n + H2O


4. Phản ứng oxi hoá

CH3-CH + Cu O CH3 - C + Cu + H2O


Các ancol bậc I tạo thành anđehit khi bị oxi hoá không hoàn toàn
Trong điều kiện như trên, ancol bậc II bị oxi hoá thành xeton. VD :
CH3 -CH -CH3 + CuO CH3 -C -CH3 + Cu +H2O
OH O
Trong điều kiện như trên, ancol bậc III không phản ứng
t0
O
H
H
b) Phản ứng oxi hoá hoàn toàn
Khi bị đốt, các ancol cháy, toả nhiều nhiệt
C2H5 -OH + 3O2 2CO2 + 3H2O
Tính chất này được dùng trong việc sát trùng dung cụ y tế, làm nhiên liệu,.
V. Điều chế
1.Phương pháp tổng hợp
a) Tổng hợp etanol từ etilen bằng phản ứng hợp nước có xúc tác H2SO4 hoặc H3PO4 ở nhiệt độ cao :
H2SO4,
C2H4 + H2O C2H5 -OH
* Có thể tổng hợp ancol bằng cách thuỷ phân halogen trong dd kiềm
b) Glixerol được tổng hợp từ propilen theo sơ đồ :
Cl2 Cl2+H2O
CH2=CHCH3 CH2=CH -CH2 CH2 -CH -CH
450 C Cl Cl OH Cl
NaOH
CH2 -CH -CH2
OH OH OH
2. Phương pháp sinh hoá
Từ tinh bột, đường bằng phương pháp lên men người ta thu được etanol
Quá trình sản xuất ancol etylic được tóm tắt như sau :
+H2O enzim
(C6H10O5)n C6H12O6 C2H5OH
t , xt
VI. Ứng dụng
Quy trình nấu rượu
Đầu tiên người ta nấu chín nguyên liệu (gạo nếp/tẻ; sắn; ngô) bằng một cái nồi to,có thể nấu đc tới 7 đấu gạo (đơn vị đo lường địa phương, tương đương 2 kg gạo) Xong xởi tung cơm lên, rắc men rượu theo một tỉ lệ thích hợp. Men rượu đc làm từ quế, hồi và một cơ số thứ khác. Ủ cơm men cho ngấu, mất chừng hai ngày. Nấu rượu nếp tết diệt sâu bọ thì dừng lại ở công đoạn này.
Bước kế tiếp người chuyển cơm rượu sang một cái nồi đồng, đổ nước vào, đun bếp lò và trưng cất. Nồi đồng để trưng cất rượu chỉ có một lỗ mở duy nhất vào hệ thống ống dẫn hơi. Rượu là sản phẩm của quá trình lên men yếm khí glucose Hơi rượu sau khi vượt qua một hệ thống ống ,đc làm lạnh ở một cái bình chứa (tiếng địa phương gọi là ba ba), ngâm trong một bể nước lạnh. Rượu đầu và rượu cuối chênh lệch nồng độ lớn nên phải đc hòa trộn vào nhau.Vậy là đã hoàn thành một quy trình công nghệ sản xuất thứ nước mà uống vào thấy hay hay rồi. Giá bán tại lò đâu 7-8.000đ/1 lít. Rượu tại cơ sở sản xuất bao giờ cũng là rượu tinh khiết nhất, chất lượng nhất.
Nấu rượu bằng phương pháp thủ công
Lò nấu rượu ở
Bản Phố & Bắc Hà
Một lò rượu ở Bàu Đá
Thỏ nấu rượu vang
Cám ơn đã lắng nghe buổi thuyết trình