Bài 4. Vai trò của các nguyên tố khoáng

TRAO ĐỔI KHOÁNG VÀ NITƠ Ở THỰC VẬT
I- Các nguyên tố khoáng
II- Sự hấp thụ
III- Vai trò của các nguyên tố khoáng
I- Các nguyên tố khoáng

- Nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu là :
+ Nguyên tố mà thiếu nó cây không hoàn thành được chu trình sống.
+ Không thể thay thế được bởi bất kì nguyên tố nào khác.
+ Phải trực tiếp tham gia vào quá trình chuyển hóa vật chất trong cơ thể.
Các nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu gồm :C, H, O, N, O, P, K, Mg, Ca, Fe, Cu, Mn, Zn, B…


I- Các nguyên tố khoáng
•Vai trò :
- Tham gia cấu tạo chất sống.
- Điều tiết quá trình trao đổi chất, các hoạt động sinh lý trong cây:
+ Thay đổi đặc tính lý hóa của keo nguyên sinh chất.
+ Hoạt hóa enzim, làm tăng hoạt động trao đổi chất.
+ Điều chỉnh quá trình sinh trưởng của cây.
- Tăng tính chống chịu của cây trồng
I- Các nguyên tố khoáng
Triệu chứng khi thiếu:
Nitơ: Cây còi cọc, lá có màu vàng.
Kali: Lá vàng nhạt, mép lá có màu đỏ và nhiều chấm đỏ ở mặt lá.
Photpho: Lá nhỏ màu lục đậm, màu thân không bình thường, sinh trưởng rễ bị tiêu giảm.
Lưu huỳnh: Lá mới có màu vàng, sinh trưởng rễ bị tiêu giảm.
Canxi: Lá nhỏ, mềm, mầm đỉnh bị chết.
Magiê: Lá có màu vàng.
Clo: Lá nhỏ có màu vàng.
Đồng: Lá nôn có màu lục đậm không bình thường.
Sắt: Gân lá có màu vàng và sau đó cả lá có màu vàng.
II-Sự hấp thụ các nguyên tố khoáng
-Các nguyên tố khoáng chủ yếu được hấp thụ vào cây dưới dạng ion qua hệ thống rễ. 
-Có 2 cách hấp thụ các ion khoáng ở rễ: thụ động, chủ động.
1. Hấp thụ chủ động
-Các ion khoáng hút bám trên bề mặt các keo đất và trên bề mặt rễ trao đổi với nhau khi có sự tiếp xúc giữa rễ và dung dịch đất(Hút bám trao đổi).
-Các ion khoáng khuếch tán theo sự chênh lệch nồng độ từ cao đến thấp.
-Các ion khoáng hòa tan trong nước và vào rễ theo dòng nước.
III-
II-Sự hấp thụ các nguyên tố khoáng
2. Hấp thụ chủ động
Phần lớn các chất khoáng được hấp thụ vào cây theo cách chủ động.
Tính chủ động thể hiện ở chổ:
+ Màng sinh chất có tính thấm chọn lọc
+ Các chất khoáng cần thiết cho cây được vận chuyển trái với quy luật khuếch tán ( tức vận chuyển từ nơi có nồng độ thấp ở đất đến nơi có nồng độ cao ở rễ)
- Sự vận chuyển này cần sự tham gia của ATP và một chất trung gian (gọi là chất mang) - được cung cấp từ quá trình chuyển hóa vật chất (chủ yếu là từ quá trình hô hấp).
III-Vai trò của các nguyên tố khoáng
Có 3 nhóm nguyên tố khoáng chính là :
Nguyên tố đại lượng
Nguyên tố vi lượng
Nguyên tố siêu vi lượng

Câu hỏi vận dụng
Câu 4/sgk T.21
Vì: Vai trò chính của các nguyên tố vi lượng là tham gia cấu tạo, hoạt hoá các enzim, các hoocmon, … mà các thành phần này trong cơ thể thực vật chiếm một tỷ lệ rất nhỏ về khối lượng ( hầu hết các nguyên tố vi lượng chỉ chiếm tỷ lệ <= 0,01% khối lượng khô của cơ thể ), vì vậy cơ thể thực vật chỉ cần một lượng rất nhỏ các nguyên tố vi lượng nhưng không thể thiếu.


Câu hỏi vận dụng
Câu 5/sgk T.21
Vì : Quá trình hô hấp của rễ tạo ra nhiều năng lượng và phân giải các chất làm tăng nồng độ chất tan trong không bào của rễ lên rất nhiều.
Hấp thụ nước phụ thuộc nhiều vào ấp suất thẩm thấu của rễ cây do đó nếu rễ cây tạo được áp suất thẩm thấu lớn sẽ thuận lợi cho việc hấp thụ nước
các chất khoáng tan trong nước sẽ theo dòng nước vào trong
ngoài ra để hấp thụ các chất khoáng ngược gradien nồng độ cần phải có năng lượng do đó việc hô hấp là một quá trình quan trọng để hấp thụ nước và chất khoáng