Bài 4. Sự tích Hồ Gươm

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ ĐÃ VỀ DỤ GIỜ
Môn: Ngữ văn
Giáo viên: Tô Trần Luân
Kiểm tra bài cũ:
Câu: Em hãy nêu ý nghĩa của truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh?
Trả lời: Sơn Tinh, Thủy Tinh là câu chuyện tưởng tượng kì ảo, giải thích hiện tượng lũ lụt và thể hiện sức mạnh, ước mong của người Việt cổ muốn chế ngự thiên tai, đồng thời suy tôn, ca ngợi công lao dựng nước của các vua Hùng.
Tiết 13: Sự tích Hồ Gươm
(Truyền thuyết)
- Theo Nguyễn Đổng Chi-
Văn bản:
Văn bản:
Tiết 13: Sự tích Hồ Gươm
(Truyền thuyết)
- Theo Nguyễn Đổng Chi-
I. Đọc và giải thích từ khó:
1. Đọc:
2. Tóm tắt:
3. Giải thích từ khó:
II. Tìm hiểu văn bản:
*Bố cục:
2 phần
Phần 1: Từ đầu đến “đất nước”:
(Long Quân cho mượn gươm thần. )
Phần 2: Còn lại:
(Long Quân đòi gươm thần).
Sự tích Hồ Gươm là truyền thuyết thời nào?
Trả lời: Hậu Lê
Văn bản:
Tiết 13: Sự tích Hồ Gươm
(Truyền thuyết)
- Theo Nguyễn Đổng Chi-
I. Đọc và giải thích từ khó:
II. Tìm hiểu văn bản:
1. Mượn gươm thần:
a) Lí do cho mượn:
- Giặc Minh đô hộ, làm nhiều điều ác đối với nhân dân , dân căm giận.
- Nghĩa quân Lam Sơn nhiều lần thất bại.
Nghĩa quân nhiều lần thất bại
Văn bản:
Tiết 13: Sự tích Hồ Gươm
(Truyền thuyết)
- Theo Nguyễn Đổng Chi-
- Lê Thuận đi đánh cá ba lần vớt được luỡi gươm.
1. Mượn gươm thần:
a) Lí do cho mượn:
II. Tìm hiểu văn bản:
I. Đọc và giải thích từ khó:
- Chủ tướng Lê Lợi trên đường bị giặc đuổi đã nhặt được chuôi gươm.
- Đem tra vào gươm của Lê Thuận thì vừa, sang lên 2 chữ“Thuận thiên”.
-> Ý trời là phải giết giặc Minh. Thể hiện trời, dân trên dưới một lòng.
b) Lê Lợi nhận gươm thần:
Cuộc khởi nghiã được ai giúp đỡ?
Trả lời: Thần linh giúp đỡ.
Lê Lợi đến nhà Lê Thận
Lê Thận đi đánh cá nhặt được lưỡi gươm
Văn bản:
Tiết 13: Sự tích Hồ Gươm
(Truyền thuyết)
- Theo Nguyễn Đổng Chi-
I. Đọc và giải thích từ khó:
b) Lê Lợi nhận gươm thần:
a) Lí do cho mượn:
1. Mượn gươm thần:
II. Tìm hiểu văn bản:
c) Sức mạnh gươm thần:
- Sức mạnh của nghiã quân được nhân lên gấp bội.
- Là vũ khí thần diệu để đi đến thắng lợi hoàn toàn.
Khơi nghĩa hoàn toàn thắng lợi
Văn bản:
Tiết 13: Sự tích Hồ Gươm
(Truyền thuyết)
- Theo Nguyễn Đổng Chi-
I. Đọc và giải thích từ khó:
b) Lê Lợi nhận gươm thần:
a) Lí do cho mượn:
1. Mượn gươm thần:
II. Tìm hiểu văn bản:
c) Sức mạnh gươm thần:
d) Ý nghĩa của việc mượn gươm:
- Lưỡi gươm dưới nước, chuôi gươm trên rừng -> Sức mình cứu nước có ở khắp nơi.
- Các bộ phận thanh gươm khép lại vừa như in -> nguyện vọng của dân tộc là nhất trí trên dưới một lòng, quyết tâm đánh giặc.
- Lê Thận dâng lưỡi gươm cho Lê Lợi là đề cao vai trò chủ tướng của Lê Lợi, trọng trách gánh vác giang sơn.
=> Gươm thần làm cho nhuệ khí của nghiã quân tăng lên gấp bội, đánh thắng giặc.
Văn bản:
Tiết 13: Sự tích Hồ Gươm
(Truyền thuyết)
- Theo Nguyễn Đổng Chi-
I. Đọc và giải thích từ khó:
1. Mượn gươm thần:
II. Tìm hiểu văn bản:
2. Long Quân đòi lại gươm:
a. Hoàn cảnh :
- Nhân dân đánh tan giặc Minh, đất nước thanh bình.
-Lê Lợi lên ngôi và dời đô về Thăng Long.
Văn bản:
Tiết 13: Sự tích Hồ Gươm
(Truyền thuyết)
- Theo Nguyễn Đổng Chi-
I. Đọc và giải thích từ khó:
1. Mượn gươm thần:
II. Tìm hiểu văn bản:
2. Long Quân đòi lại gươm:
a. Hoàn cảnh :
b. Cảnh đòi và trả gươm
Lê Lợi ngự thuyền chơi trên hồ Tả Vọng, Rùa Vàng nhô lên đòi gươm, Lê Lợi trả gươm, Rùa Vàng đớp lấy , lặn xuống nước.
-> Đất nước trong cảnh thanh bình.
Lê Lợi hoàn gươm
Văn bản:
Tiết 13: Sự tích Hồ Gươm
(Truyền thuyết)
- Theo Nguyễn Đổng Chi-
I. Đọc và giải thích từ khó:
1. Mượn gươm thần:
II. Tìm hiểu văn bản:
2. Long Quân đòi lại gươm:
3. Ý nghĩa của truyện:
- Ca ngợi tính nhân dân,chính nghĩa của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
- Đề cao , suy tôn Lê Lợi.
- Giải thích tên gọi hồ Hoàn Kiếm.
- Thể hiện khát vọng hoà bình của dân tộc.
- Rùa Vàng tượng trưng cho tổ tiên, khí thiên sông núi, tình cảm nhân dân.
Ngoài truyện này ra em còn bắt gặp hình ảnh Rùa vàng trong những truyện nào nữa? Theo em, hình tượng Rùa vàng trong truyền thuyết Việt Nam tượng trưng cho ai và cho cái gì?
Trả lời: Mị Châu, Trọng Thủy… Hình ảnh Rùa vàng trong các truyện truyền thuyết Việt Nam tượng trưng cho tổ tiên, khí thiêng sông núi, cho trí tuệ và tình cảm của nhân dân
Ghi nhớ:
Bằng những chi tiết tưởng tươngj kì ảo, giàu ý nghĩa (như Rùa Vàng, gươm thần), truyện Sự tích Hồ Gươm ca ngợi tính chất chính nghĩa, tính chất nhân dân và chiến thắng vẻ vang của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn chống giặc Minh xâm lược do Lê Lợi lãnh đạo ở đầu thế kỉ XV. Truyện cũng nhằm giải thích tên gọi Hồ Hoàn Kiễm, đồng thời thể hiện khát vọng hòa bình của dân tộc.
Văn bản:
Tiết 13: Sự tích Hồ Gươm
(Truyền thuyết)
- Theo Nguyễn Đổng Chi-
I. Đọc và giải thích từ khó:
II. Tìm hiểu văn bản:
III. Luyện tập:
1. Hãy đọc phần đọc thêm để thấy rõ hơn tính lặp lại và ý nghĩa của chi tiết trao gươm thần trong các truyền thuyết Việt Nam. (Đọc SGK)
2. Vì sao tác giả dân gian không để Lê Lợi được trực tiếp nhận cả chuôi gươm và lưỡi gươm cùng một lúc?
Trả lời: - Như thế sẽ làm giảm đi sự hấp dẫn của câu chuyện, giảm bớt yếu tố kì ảo, vốn là một đặc điểm của truyền thuyết (chuôi ở trên cây, lưỡi ở dưới nước, nhưng khi lắp vào thì vừa như in.
Như thế chúng ta cũng không thấy được tính chất toàn dân của cuộc khởi nghĩa.
Thanh gươm mà Lê Lợi nhận được là thanh gươm của sự hội tụ thống nhất trí tuệ , tình cảm và sức mạnh của toàn dân trên mọi miền đất nước.
Văn bản:
Tiết 13: Sự tích Hồ Gươm
(Truyền thuyết)
- Theo Nguyễn Đổng Chi-
I. Đọc và giải thích từ khó:
II. Tìm hiểu văn bản:
III. Luyện tập:
3*. Lê Lợi nhận gươm ở Thanh Hóa nhưng lại trả gươm ở Hồ Gươm- Thăng Long. Nếu Lê Lợi trả gươm ở Thanh Hóa thì ý nghĩa của truyền thuyết sẽ khác đi nư thế nào?
Trả lời: Lê Lợi nhận kiếm ở Thanh Hóa nhưng trả kiếm ở Hồ Gươm chứng tỏ rằng đất nước ta cũng thật rộng lớn và ta đã thống nhất được giang sơn nên đâu cũng là non nước Việt Nam. Hơn nữa, lúc này nhà vua đã định đô ở Thăng Long (Hà Nội) mở đường cho một thời đại yên bình, thịnh trị thì việc trả gươm ở hồ Hoàn Kiếm nằm giữa kinh đô càng nổi bật lên như một sự kiện lịch sử cực kì quan trọng của dân tộc ta, đất nước ta.
Nếu Lê Lợi trả kiếm ở Thanh Hóa thì câu chuyện bị thu hẹp lại trong phạm vi một địa phương và bị giảm đi cái ý nghĩa tượng trưng tiêu biểu liên quan đến vận mệnh của đất nước.
Dặn dò
Học ghi nhớ, nắm cốt truyện, nhân vật, sự việc.
TIẾT HỌC ĐẾN ĐÂY LÀ KẾT THÚC
CHÚC QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH LUÔN MẠNH KHỎE