Bài 4. Sự tích Hồ Gươm

I, Tìm hiểu chung
1. Thể loại:
Truyền thuyết địa danh
Truyền thuyết địa danh là loại truyền thuyết giải thích nguồn gốc trực tiếp những tên núi, sông, hồ…, nguồn gốc hình thành những vùng đất, địa bàn cư dân nào đó, thiêng hóa những địa danh,không gian được kể.
-“Sự tích Hồ Gươm” thuộc chuỗi truyền thuyết về người anh hùng Lê Lợi
Hồ Gươm xưa (thế kỉ XIX)
Em biết gì về cuộc khởi nghĩa Lam Sơn và người anh hùng dân tộc Lê Lợi?
Cuộc khởi nghĩa lam Sơn chống quân Minh là cuộc khởi nghĩa lớn đầu thế kỉ XV. Cuộc khởi nghĩa kéo dài trong mười năm “nếm mật nằm gai”, bắt đầu từ lúc Lê Lợi dấy binh ở Lam Sơn, Thanh Hóa, kết thúc bằng sự kiện nghĩa quân Lam Sơn đại thắng quân Minh Lê Lợi lên ngôi vua, dời đô về Thăng Long (Hà Nội).
Truyền thuyết này cũng như toàn bộ hệ thống
truyền thuyết về khởi nghĩa Lam Sơn, nhân vật
Lê Lợi, người thủ lĩnh tài ba của cuộc khởi nghĩa
luôn là trung tâm, được tôn vinh, ngợi ca. Mặt
khác truyện còn đề cao tinh thần chính nghĩa
của nghĩa quân trong công cuộc chống lại quân
Minh tàn bạo.
Rùa nổi ở Hồ Gươm
Tháp Rùa - Hồ Gươm
2. Bố cục:
I, Tìm hiểu chung
1. Thể loại:
I. Tìm hiểu chung
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Long Quân cho nghĩa quân mượn gươm thần
- Giặc Minh xâm lược.
-Nghĩa quân còn yếu.
-> Cuộc khởi nghĩa được tổ tiên, thần linh giúp đỡ.
a, Nguyên nhân:
b, Lê Lợi nhận gươm thần:
- Lê Thận đánh cá bắt được lưỡi gươm.
- Lê Lợi thấy chuôi gươm trên rừng.
- Tra gươm vào chuôi thì vừa như in.
c,Ý nghĩa cách Long Quân cho mượn gươm:
- Lưỡi gươm được thấy dưới nước, chuôi gươm trên rừng -> Khả năng cứu nước có ở khắp mọi nơi.
c,Ý nghĩa cách Long Quân cho mượn gươm:
- Các bộ phận của thanh gươm rời nhau nhưng khi khớp lại thì “vừa như in” -> sự đồng tâm nhất trí của cả dân tộc, một lòng đánh giặc.
c,Ý nghĩa cách Long Quân cho mượn gươm:
- Gươm sáng ngời hai chữ “Thuận thiên” -> Đề cao vai trò của chủ tướng Lê Lợi, khẳng định sự nghiệp kháng Minh hợp lòng dân, ý trời.
2. Long Quân đòi lại gươm
I. Tìm hiểu chung
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Long Quân cho nghĩa quân mượn gươm thần.
a. Hoàn cảnh
- Đất nước đã hết giặc.
- Lê Lợi đã lên ngôi và dời đô về Thăng Long.
b.Cảnh đòi gươm và trao lại gươm
- Lê Lợi ngự thuyền rồng dạo chơi trên hồ Tả Vọng.
- Rùa Vàng nhô lên đòi gươm, vua trả gươm, rùa đớp lấy rồi lặn xuống hồ.
- Việc Long Quân cho Rùa Vàng đòi lại gươm và vua Lê trả gươm là chi tiết thần kì, rất đặc trưng của truyền thuyết.
Hồ Tả Vọng còn có tên hồ Gươm, hồ Hoàn Kiếm là do có chuyện trả gươm này. Ngoài ra hồ còn có tên dân gian là hồ Lục Thủy do nước trong hồ rất trong xanh.

Thần Kim Quy trong truyền thuyết Việt Nam tượng trưng cho tổ tiên, khí thiêng sông núi, tư tưởng, tình cảm và trí tuệ của nhân dân. Trong truyền thuyết “Mị Châu, Trọng Thủy”, hình ảnh thần Kim Quy giúp vua xây thành, chế nỏ thần và chỉ cho vua thấy “giặc ở sau lưng”.

I. Tìm hiểu chung
II. Đọc – hiểu văn bản
III. Tổng kết:
Ghi nhớ sgk
3. Những ý nghĩa của truyện
Tên hồ và ánh sáng le lói
Của thanh gươm dưới
Mặt hồ xanh kết tụ,
Tỏa sáng cả ba
ý nghĩa trên.