Bài 4. Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li

Các em hãy cho biết một số phản ứng mà các em đã được học từ trước đến nay ?
Phaûn öùng theá
Phaûn öùng phaân huûy
Phaûn öùng hoùa hôïp
Phaûn öùng trao ñoåi….
PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI
GV:Trần Thị Phương Thảo
Các em hãy quan sát bạn làm thí nghiệm sau, từ đó nêu hiện tượng và viết phương trình phản ứng
1.PHAÛN ÖÙNG TAÏO CHAÁT KEÁT TUÛA
* Dung dịch BaCl2 tác dụng với dung dịch Na2SO4
Hiện tượng: kết tủa trắng
Phương trình phản ứng:
Pt phân tử: BaCl2 + Na2SO4? BaSO4 + 2 NaCl
Pt ion: Ba2+ + 2Cl- +2Na+ + SO42- ? BaSO4 + 2Na+ + 2Cl-
Pt ion thu gọn: Ba2+ + SO42- ? BaSO4
2.PHAÛN ÖÙNG TAÏO CHAÁT ÑIEÄN LI YEÁU
Phản ứng tạo nước:
*Dd NaOH tác dụng với dd HCl
Hiện tượng ?


Dung dịch NaOH và dung dịch HCl đều không màu, làm sao biết phản ứng có xảy ra hay không? Nêu cách làm?
Các em tiếp tục quan sát thí nghiệm bạn làm, nêu hiện tượng, giải thích và viết phương trình phản ứng
2.PHAÛN ÖÙNG TAÏO CHAÁT ÑIEÄN LI YEÁUa. Phaûn öùng taïo nöôùc
*Dd NaOH tác dụng với dd HCl ( có PP )
Hiện tượng:
Ptpt: NaOH + HCl ? NaCl + H2O
Pt ion: Na++OH-+H+ + Cl-?Na+ + Cl- + H2O
Pt ion thu gọn: H+ + OH- ? H2O


Các em tiếp tục quan sát thí nghiệm sau, từ đó cho biết hiện tượng ?
2. PHẢN ỨNG TẠO CHẤT ĐIỆN LI YẾU
Phản ứng tạo phức
*Dung dịch NH3 tác dụng với AgCl
Hiện tượng: kết tủa tan
Ptpư: NH3 + AgCl ? Ag(NH3)2Cl
(phức tan)

*Ag(NH3)2Cl gồm các ion: Ag(NH3)2+ + Cl-




2.PHẢN ỨNG TẠO CHẤT ĐIỆN LI YẾU
Phản ứng tạo axit yếu
Ptpư: HCl + CH3COONa? CH3COOH + NaCl
Pt ion thu gọn:
H+ + CH3COO- ? CH3COOH

Các em tiếp tục quan sát thí nghiệm bạn làm và cho biết hiện tượng, viết ptpư dạng phân tử và ion.
3.PHẢN ỨNG TẠO THÀNH CHẤT KHÍ
*CaCO3 + dung dịch HCl
Hiện tượng: CaCO3 tan ra tạo dung dịch trong suốt.
Ptpt: CaCO3 + HCl ? CaCl2 + CO2 + H2O
Pt ion thu gọn:
CaCO3 + 2H+ ? Ca2+ + CO2 + H2O
NX: tạo H2O là chất điện li yếu
khí CO2 tách khỏi môi trường phản ứng
Các em quan sát thí nghiệm dd NaCl cho tác dụng với dd Ba(NO3)2. Viết phản ứng dưới dạng phân tử và ion
*Dd NaCl + dd Ba(NO3)2
2Na+ + 2Cl- +Ba2+ 2NO3-?2Na+ +2NO3- + Ba 2+ + 2Cl-
=> phản ứng không xảy ra
KẾT LUẬN
Phản ứng xảy ra trong dung dịch các chất điện li là phản ứng giữa các ion.
I. ĐIỀU KIỆN ĐỂ PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI XẢY RA
Phản ứng xảy ra trong dung dịch các chất điện li xảy ra khi có ít nhất một trong các điều kiện sau:
Tạo thành kết tủa
Tạo thành chất khí
Tạo thành chất điện li yếu
Viết ptpư dưới dạng phân tử và ion thu gọn. Nêu hiện tượng.1. Mg(OH)2 + HCl2. Dd NH3 + CuCl2 3. FeS + HCl
Viết pt phân tử của phản ứng có pt ion rút gọn sau:
CuO + 2H+ ? Cu2+ + H2O
Al3+ + 3NH3 + 3H2O ? Al(OH)3 +3 NH4+
Pb2+ + SO42- ? PbSO4
S2- + 2H+ ? H2S






Viết ptpt và ion thu gọn của các phản ứng theo sơ đồ cho sau đây:
CaCl2 + ? ? CaCO3 + ?
FeS + ? ? FeSO4 + ?
BaCO3 + ? ? Ba(NO3)2 + ?