Bài 4. Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO VÀ TẤT CẢ CÁC EM!
Hóa 11 cơ bản
BÀI 4
Phản ứng trao đổi ion trong
dung dịch chất điện ly
Điều kiện để xảy ra
phản ứng giữa
các dd điện li là:
1.Phản ứng tạo thành
chất kết tủa.
2. Phản ứng tạo thành
chất điện li yếu.
3. Phản ứng tạo thành
chất khí.
1.Phản ứng tạo thành
chất kết tủa.
2. Phản ứng tạo thành
chất điện li yếu.
3. Phản ứng tạo thành
chất khí.
Thí nghiệm 1: Cho dd Na2SO4 vào dd BaCl2
Hiện tượng:
PTPƯ:
Na2SO4 + BaCl2 → BaSO4 + 2NaCl
( trắng )
1. Phản ứng tạo thành chất kết tủa
TN 1
thấy kết tủa trắng xuất hiện.
→ phương trình ion rút gọn
Phương trình ion đầy đủ:
2Na+ + SO42- + Ba2+ + 2Cl- → BaSO4 + 2Na+ + 2Cl-
Bản chất phản ứng: Là sự kết hợp giữa dd chứa ion Ba2+ và dd chứa ion SO42-
Ví dụ: Viết phương trình phân tử và ion rút gọn
AgNO3 + NaCl
AgCl + NaNO3
Pt ion đầy đủ:
Ag+ + NO3-+ Na+ + Cl- AgCl + Na+ + NO3 -
Pt ion rút gọn:
Ag+ + Cl- AgCl
a) Phản ứng tạo thành nước:
Thí nghiệm2: Chuẩn bị một cốc đựng dd NaOH 0,1M, nhỏ thêm vài giọt phenolphtalein
Cho từ từ dd HCl 0,1M vào cốc
Hiện tượng:
→ dd có màu hồng.
→ dd mất màu dần.

NaOH + HCl → NaCl + H2O
TN 2
2. Phản ứng tạo thành chất điện li yếu
PTPƯ:
Phương trình ion đầy đủ:
Bản chất phản ứng: Là sự kết hợp giữa dd chứa ion H+ (axit) và dd chứa ion OH- (bazơ) gọi là phản ứng trung hòa
Na+ + OH- + H+ + Cl- Na+ + Cl- + H2O
→
Phương trình ion rút gọn:
H+ + OH- H2O
→
Lưu ý: Bazơ không tan + Axit Muối + H2O
Mg(OH)2 + 2H+ Mg2+ + H2O
VD: Viết pt phân tử và ion rút gọn của phản ứng sau:
Pt phân tử: Mg(OH)2 + 2HCl
Pt ion đầy đủ:
MgCl2 + H2O
Mg(OH)2 + 2H+ + 2Cl- Mg2+ + Cl- + H2O
Pt ion rút gọn:
b) Phản ứng tạo thành axit yếu:
Thí nghiệm 3: Cho dd HCl vào cốc đựng dd CH3COONa
Hiện tượng: Thấy có mùi giấm chua.

PTPƯ:
CH3COONa + HCl → CH3COOH + NaCl
Pt ion đầy đủ:
Na+ + CH3COO- + H+ + Cl-→ CH3COOH + NaCl
Pt ion thu gọn:
CH3COO- + H+ → CH3COOH
→ pư tạo CH3COOH – là chất điện li yếu.
Thí nghiệm 4: Chuẩn bị 2 ống nghiệm đựng dd Na2CO3 và dd HCl.
Hiện tượng:
CO32- + 2H+ → CO2 + H2O
3. Phản ứng tạo thành chất khí
TN3
Pt phân tử:
Có sủi bọt khí không màu.
PT ion thu gọn:
PT ion đầy đủ:
2Na+ + CO32- + 2H++ 2Cl- → 2Na+ + 2Cl- + CO2 + H2O
Phản ứng xảy ra trong dung dịch các chất điện li là phản ứng giữa các ion.
Phản ứng trong dung dịch các chất điện li chỉ có thể xảy ra khi có ít nhất một trong các điều kiện sau:
1. Tạo thành chất kết tủa:VD: BaSO4, AgCl, CaCO3..
2. Tạo thành chất điện li yếu: H2O, CH3COOH, HF ...
3. Tạo thành chất khí: CO2, SO2, H2S...
Kết luận:
BÀI TẬP CỦNG CỐ
Sự tồn tại các ion cùng 1 dung dịch
Các ion không phản ứng với nhau
Các ion phản ứng với nhau tạo thành: Chất kết tủa; chất điện li yếu hay chất khí.
Nhận xét:
Bài tập 1:

Phương trình ion rút gọn của phản ứng cho biết:
A. Những ion nào tồn tại trong dung dịch
B. Không tồn tại các phân tử trong dung dịch các chất điện li
C. Bản chất của phản ứng trong dung dịch các chất điện li
D. Nồng độ những ion nào trong dung dịch lớn nhất
Đáp án: C
Bài tập 2
Phương trình phản ứng nào sau đây không phải là phản ứng trao đổi ion?
A. BaCl2 + K2SO4 →BaSO4 + 2KCl
B. NaOH + HCl → NaCl + H2O
C. Na2CO3 + H2SO4 → Na2SO4 + CO2 + H2O
D. Mg + 2HCl → MgCl2 + H2
Đáp án: D
Bài tập 3:
Phương trình phản ứng nào sau đây là phản ứng trao đổi ion
A. CaCO3 (rắn) CaO + CO2
B. 3NaOH + FeCl3 → Fe(OH)3 + 3NaCl
C. 2Na + Cl2 2NaCl
D. CuO + H2 Cu + H2O
Đáp án: B
Chúc cả lớp thành công!