Bài 4. Đột biến gen

9/23/2013
1
BÀI 4: ĐỘT BIẾN GEN- kinh nghiệm
- Gọi 18 hs lên xếp 2 hàng 3 bộ 3 để mô tả về các dạng đột biến.
- Viết bảng song song: từ nguyên nhân suy ra cơ chế của nguyên nhân đó:
+ nguyên nhân bên trong: làm gãy chân của G-> G* chỉ còn 2 chân-> lắp nhầm....



9/23/2013
2
BÀI 4: ĐỘT BIẾN GEN

I. KHÁI NIỆM VÀ CÁC DẠNG ĐỘT BIẾN GEN

Đột biến gen?
Đột biến điểm?
Gen?
Thể đột biến?
Tần số (khả năng) đột biến của 1 gen ?
Loại tế bào có thể xảy ra đột biến?
1. Khái niệm
9/23/2013
4
AUG GAA UUU
Met- Glu - Phe
Đảo vị trí 1 cặp nu
TTX
XTT
AAG
GAA
Liz
Glu
9/23/2013
6
Xác định thể đột biến AA, Aa, aa?
9/23/2013
7
2. Các dạng đột biến gen
Gợi ý: mARN bị thay đổi mấy bộ 3?
Protein bị thay đổi mấy aa?

I. KHÁI NIỆM VÀ CÁC DẠNG ĐỘT BIẾN GEN

2. Các dạng đột biến gen
a. Đột biến thay thế một cặp nu
9/23/2013
11
Protein
mARN
….GAG.....XTX
Gen HbA
…GAG…
….Glu….
….GTG
….XAX
…GUG
Gen HbS
Protein
….Val….
mARN
9/23/2013
13
b. Đột biến mất một cặp nu
Mất
9/23/2013
14
b. Đột biến thêm một cặp nu
Thêm
AUG GAA UUU
Met- Glu - Phe
Đảo vị trí 1 cặp nu
TTX
XTT
AAG
GAA
Liz
Glu


II. NGUYÊN NHÂN VÀ CƠ CHẾ PHÁT SINH ĐỘT BIẾN GEN


1. Nguyên nhân:
9/23/2013
16
Tác nhân đột biến?
9/23/2013
9/23/2013
18
Những biến đổi bên trong cơ thể


II. NGUYÊN NHÂN VÀ CƠ CHẾ PHÁT SINH ĐỘT BIẾN GEN


2. Cơ chế phát sinh đột biến gen:
Sự kết cặp không đúng trong nhân đôi ADN:
Các bơzơ nitơ thường tồn tại hai dạng cấu trúc:
Dạng thường
Dạng hiếm ( hỗ biến)
9/23/2013
20


II. NGUYÊN NHÂN VÀ CƠ CHẾ PHÁT SINH ĐỘT BIẾN GEN


2. Cơ chế phát sinh đột biến gen:
Sự kết cặp không đúng trong nhân đôi ADN:


9/23/2013
21


II. NGUYÊN NHÂN VÀ CƠ CHẾ PHÁT SINH ĐỘT BIẾN GEN


2. Cơ chế phát sinh đột biến gen:
Sự kết cặp không đúng trong nhân đôi ADN:
Cơ chế: bazơ nitơ thuộc dạng hiếm, có những vị trí liên kết hiđrô bị thay đổi khiến chúng kết cặp không đúng trong quá trình nhân đôi dẫn đến phát sinh đột biến gen.
9/23/2013
22


II. NGUYÊN NHÂN VÀ CƠ CHẾ PHÁT SINH ĐỘT BIẾN GEN


2. Cơ chế phát sinh đột biến gen:
b. Tác động của các tác nhân gây đột biến:
Tác nhân vật lí (tia tử ngoại): có thể làm cho hai bazơ timin trên cùng một mạch ADN liên kết với nhau →phát sinh đột biến gen.
9/23/2013
23


II. NGUYÊN NHÂN VÀ CƠ CHẾ PHÁT SINH ĐỘT BIẾN GEN


2. Cơ chế phát sinh đột biến gen:
Sự kết cặp không đúng trong nhân đôi ADN:
Tác nhân hoá học:
Ví dụ: 5-brôm uraxin (5BU) là chất đồng đẳng của timin gây thay thế A-T bằng G-X.
9/23/2013
24
9/23/2013
25
Đột biến A –T thành G-X do tác động của 5BU


II. NGUYÊN NHÂN VÀ CƠ CHẾ PHÁT SINH ĐỘT BIẾN GEN


2. Cơ chế phát sinh đột biến gen:
Sự kết cặp không đúng trong nhân đôi ADN:
Tác nhân sinh học: do một số virus cũng gây đột biến gen như virut viêm gan B, virut hecpet…
9/23/2013
26
virut viêm gan B

III. HẬU QUẢ VÀ Ý NGHĨA CỦA ĐỘT BIẾN GEN

9/23/2013
27
Đột biến gen luôn có hại?
Em bé bị bạch tạng
Nạn nhân chất độc Điôxin
Vai trò của đột biến gen với tiến hóa?
Vai trò của đột biến gen với chọn giống?

III. HẬU QUẢ VÀ Ý NGHĨA CỦA ĐỘT BIẾN GEN

1. Hậu quả của đột biến gen:
Đa số có hại, giảm sức sống, gen đột biến làm rối loạn quá trình sinh tổng hợp prôtêin.
Một số có lợi hoặc trung tính.
9/23/2013
28

III. HẬU QUẢ VÀ Ý NGHĨA CỦA ĐỘT BIẾN GEN

9/23/2013
29
1. Hậu quả của đột biến gen
Em bé bị bạch tạng
Nạn nhân chất độc Điôxin
III. HẬU QUẢ VÀ Ý NGHĨA CỦA ĐỘT BIẾN GEN
2. Vai trò và ý nghĩa của đột biến gen:
a. Đối với tiến hóa:
Làm xuất hiện alen mới.
Cung cấp nguyên liệu di truyền cho tiến hoá.
b. Đối với thực tiễn:
Cung cấp nguyên liệu cho quá trình chọn giống, tạo ra các giống mới.
9/23/2013
30
III. HẬU QUẢ VÀ Ý NGHĨA CỦA ĐỘT BIẾN GEN
9/23/2013
31
III. HẬU QUẢ VÀ Ý NGHĨA CỦA ĐỘT BIẾN GEN
9/23/2013
32

2. Vai trò và ý nghĩa của đột biến gen:
GIỐNG LÚA  TN 128 (TN 100)
Được chọn tạo bằng phương pháp đột biến gen Tài Nguyên mùa nhờ chiếu xạ Côban 60
Củng cố
Câu 1: Đột biến gen là gì?
A. Rối loạn quá trình tự sao của một gen hoặc một số gen.
B. Phát sinh một hoặc số alen mới từ một gen.
C. Biến đổi ở một cặp nuclêôtit của ADN.
D. Biến đổi ở một hoặc vài cặp tính trạng của cơ thể.
9/23/2013
33
Củng cố
Câu 2 : Đột biến gen phát sinh do các nguyên nhân sau:
A. Tia tử ngoại, tia phóng xạ.
B. Sốc nhiệt, hoá chất.
C. Rối loạn quá trình sinh lý, sinh hoá trong tế bào, cơ thể.
D. Cả 3 câu A. B và C.
9/23/2013
34
Củng cố
Câu 3: Dạng đột biến nào sau đây làm biến đổi cấu trúc của prôtêin tương ứng nhiều nhất?
A. Mất một nuclêôtit sau mã mở đầu.
B. Thêm một nuclêôtit ở bộ ba trước mã kết thúc.
C. Thay thế 2 nuclêôtit không làm xuất hiện mã kết thúc.
D. Thay một nuclêôtit ở vị trí thứ ba trong một bộ ba ở giữa gen.
9/23/2013
35
The end

I. KHÁI NIỆM VÀ CÁC DẠNG ĐỘT BIẾN GEN

1. Đột biến gen:
a. Khái niệm:
Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc gen liên quan đến 1 cặp nuclêôtit trong gen. (đột biến điểm)
9/23/2013
37

I. KHÁI NIỆM VÀ CÁC DẠNG ĐỘT BIẾN GEN

2. Các dạng đột biến gen:
Hãy kể tên các dạng đột biến điểm.
9/23/2013
38

I. KHÁI NIỆM VÀ CÁC DẠNG ĐỘT BIẾN GEN

2. Các dạng đột biến gen:
a. Đột biến thay thế một cặp nu:
Khái niệm: là đột biến làm thay thế một cặp nuclêôtit này thành cặp nuclêôtit khác trong gen.
9/23/2013
39

I. KHÁI NIỆM VÀ CÁC DẠNG ĐỘT BIẾN GEN

2. Các dạng đột biến gen:
a. Đột biến thay thế một cặp nu:
Ví dụ: Bệnh hồng cầu hình lưỡi liềm gây thiếu máu do đột biến gen thay thế cặp A –T thành T – A.
9/23/2013
40

I. KHÁI NIỆM VÀ CÁC DẠNG ĐỘT BIẾN GEN

2. Các dạng đột biến gen:
a. Đột biến thay thế một cặp nu:
Hậu quả: làm thay đổi trình tự axit amin trong prôtêin => thay đổi chức năng của prôtêin.


9/23/2013
41
b. Đột biến thêm hoặc mất một cặp nu
Mất

I. KHÁI NIỆM VÀ CÁC DẠNG ĐỘT BIẾN GEN
2. Các dạng đột biến gen:


9/23/2013
42

I. KHÁI NIỆM VÀ CÁC DẠNG ĐỘT BIẾN GEN
2. Các dạng đột biến gen:


b. Đột biến thêm hoặc mất một cặp nu
Thêm
9/23/2013
43

I. KHÁI NIỆM VÀ CÁC DẠNG ĐỘT BIẾN GEN

2. Các dạng đột biến gen:
b. Đột biến thêm hoặc mất một cặp nu:
Khái niệm: là đột biến làm thêm hoặc mất một cặp nuclêôtit trong gen.
9/23/2013
44

I. KHÁI NIỆM VÀ CÁC DẠNG ĐỘT BIẾN GEN

2. Các dạng đột biến gen:
b. Đột biến thêm hoặc mất một cặp nu:
Hậu quả: mã di truyền bị đọc sai kể từ vị trí xảy ra đột biến dẫn đến làm thay đổi trình tự axit amin trong chuỗi pôlipeptit và làm thay đổi chức năng của prôtêin.
9/23/2013
45