Bài 4. Các quốc gia cổ đại phương Tây - Hi Lạp và Rô-ma

VĂN HÓA CỔ ĐẠI HI LẠP VÀ RÔ-MA
- Cuộc sống lao d?ng sản xuất v?i cỏc cụng c? b?ng sắt , vi?c di l?i - buôn bán trên biển.
- D?a trờn s? ti?p thu nh?ng th�nh tựu văn hoá Phương Đông cổ đại .
1. Co s?
2.Thành tựu
a. Lịch và chữ viết
* Lịch:
- Người Hy Lạp có hiểu biết chính xác hơn về trái đất và hệ mặt trời, người Rô ma tính một năm là 365 và ¼ nên họ định ra một tháng lần lượt có 30 và 31 ngày, riêng tháng hai có 28 ngày, rất gần với hiểu biết ngày nay.
Giá trị : Là cơ sở để tính lịch hiện nay.
III. VĂN HOÁ HI LẠP – RÔ MA CỔ ĐẠI
* Chữ viết
- Sáng tạo ra chữ viết gồm các ký hiệu đơn giản, có khả năng ghép chữ rất linh hoạt thành từ để thể hiện ý nghĩ của con người.
Hệ thống chữ cái Rô-ma tức là hệ A, B, C …. ra đời, ban đầu gồm 20 chữ, sau thêm 6 chữ.

Hệ chữ số dùng để đánh số các đề mục lớn gọi là “ Số La Mã”

Ý nghĩa :Đây là một phát minh và cống hiến lớn lao cho nhân loại.
Bảng chữ tượng hình Ai Cập
Chữ tượng hỡnh Phương Đông
Chữ Rụma
* Chữ viết
Bảng chữ c?
Hi L?p
b. Sự ra đời của khoa học
* Toán học:
 - Euclides, người đưa ra các tiên đề hình học và đặt cơ sở cho môn hình học sơ cấp
- Pythagoras, người đã chứng minh định lí mang tên ông và ngay từ thế kỉ thứ 5 TCN đã đưa ra giả thuyết Trái Đất hình cầu
- Thales, người đã đưa ra định lí Thales
- Những hiểu biết khoa học đến đây mới thực sự trở thành khoa học.
Thales (642-527 TCN)
Pythagoras (580-500 TCN)
Euclides (330-275 TCN)
* Những nhà toán học nổi tiếng:
* Vật lí:
- Archimedes, người đã đề ra nguyên lí đòn bẩy, chế ra gương cầu lõm, máy bắn đá và phát hiện ra lực đẩy tác động lên một vật nếu vật đó trong lòng chất lỏng (lực đẩy Archimedes).
Archimedes (284 - 212 TCN) 
Ác si mét là một nhà toán học, nhà vật lý, kỹ sư, nhà phát minh, và một nhà thiên văn học người Hy Lạp. Ông được coi là một trong những nhà khoa học hàng đầu của thời kỳ cổ đại. Trong số các cải tiến vật lý của ông có các nền tảng của thuỷ tĩnh, tĩnh học và một sự giải thích nguyên lý đòn bẩy.
* Câu chuyện về Ác si mét và một số phát minh của ông
Giai thoại được biết đến nhiều nhất về Ác si mét tường thuật cách ông phát minh ra phương pháp xác định thể tích của một vật thể với hình dạng không bình thường.
Ác si mét được yêu cầu xác định vương miện với hình dáng một vòng nguyệt quế của Vua Hiero II liệu có phải được sử dụng vàng thuần túy, hay đã được cho thêm bạc bởi một người thợ bất lương
* Câu chuyện về Ác si mét và một số phát minh của ông
Chiếc tàu với kích cỡ cực kì lớn có thể sẽ bị rò rỉ một lượng nước lớn qua vỏ, đinh ốc Archimedes đã được chế tạo để loại bỏ nước ở đáy tàu. Cỗ máy của Ác si mét là một thiết bị với những lá hình đinh ốc xoay bên trong một hình trụ.
Nó hoạt động bằng tay, và cũng có thể được dùng để chuyển nước từ nơi thấp tới các kênh thuỷ lợi. Đinh ốc Archimedes ngày nay vẫn được sử dụng để bơm chất lỏng và chất rắn nhỏ như than và ngũ cốc. Đinh ốc Archimedes đã được miêu tả ở thời La Mã cổ đại bởi Vitruvius có thể là một sự cải tiến của bơm đinh ốc từng được dùng để tưới tiêu cho Vườn treo Babylon
c. Văn học
- Ở Hy lạp, sau bản anh hùng ca nổi tiếng của Homer là Iliad và Odyssey đã xuất hiện những nhà văn có tên tuổi như Etxin, Sôphốc, Bripít.

- Người Rôma tự nhận là học trò và người thừa kế của văn học - nghệ thuật. Hy lạp, nhà thơ nổi tiếng như Lucrexơ, Viếcgin..
* Thần thoại Hy Lạp: Chiếm vị trí quan trọng trong văn học Hy Lạp cổ đại.
Từ khối hỗn mang (gọi là Chaos), xuất hiện nữ thần đất Gaia rồi thần ái tình Eros, nhờ đó Chaos và Gaia lấy nhau sinh ra đêm tối, sao trời, biển cả, núi non, sông ngòi, sấm chớp, etc. Bàn tay khéo léo của Prometheus đã nặn ra loài người từ đất sét và lấy trộm lửa cho loài người. Dưới sự điều khiển của thần Zeus, vị thần tối cao của các vị thần ngự trên đỉnh Olympus quanh năm tuyết phủ đã can thiệp vào mọi lĩnh vực đời sống của con người Thần thánh vừa thể hiện sức mạnh của trần gian vừa thể hiện sự lao động sáng tạo của con người như: thần trồng nho Dionysus, nữ thần nông nghiệp Demeter, thần thợ rèn Hephaistos, nữ thần anh hùng Calios, nữ thần múa Ternexiso...
Vergilius (15/10/70-21/9/19 TCN)
* Một số nhà văn, nhà thơ nổi tiếng của Hy Lạp và Rôma
Homer (850 năm TCN)
*Kịch
- Hy Lạp nổi tiếng với các tác phẩm kịch sân khấu và các trường ca bất hủ
- Kịch Hy Lạp bắt nguồn từ các hình thức ca múa, hóa trang vào các ngày lễ hội, đặc biệt là lễ hội thần rượu nho Điônixốt.
- Kịch Hy Lạp bao gồm hai loại: bi kịch và hài kịch.
Sophocles
(497-406 TCN)
Eschyle
(525-426 TCN )
d. Nghệ thuật
- Hy lạp để lại nhiều tượng và đền đài  đạt trình độ tuyệt mỹ, khiến đời sau khâm phục: người lực sĩ ném đĩa, tượng nữ thần Atêna đội mũ chiến binh, thần Vệ nữ Milô…
- Kiến trúc: đền Páctênông ở Aten (Hi Lạp), đấu trường Côlidê ở Rôma.
Lực sĩ ném đĩa
Tượng nữ thần Athena
* Một số công trình kiến trúc của Rôma - Hy Lạp.

Khải hoàn môn La Mã được xây dựng làm biểu tượng vinh quang cho công lao đặc biệt xuất sắc của một tướng tài (ở đây là của hoàng đế Xê-da). Xê da đã chiến thắng Giéc man, Đa Xi a, Đại tư tế, Hộ dân 18 kỳ, Tổng chỉ huy 7 trận, Chấp chính 6 kỳ, Quốc phụ, Nguyên thủ anh dũng nhất. Được Thượng viện và dân chúng Rôma tặng Khải hoàn môn Trai an ở Nam I ta li a.
Đền Parthenon
Đấu trường La Mã
Công trình của Rôma oai nghiêm, đồ sộ, hoành tráng nhưng không tươi tắn, mềm mại, gần gũi như của Hy Lạp.
* Một số công trình kiến trúc của Rôma - Hy Lạp.
Ngh? thu?t Phuong Tõy thanh thoát, nhẹ nhàng, duyên dáng
* Một số công trình kiến trúc của Rôma - Hy Lạp.
Nhận xét: Văn hoá Hy lap - Rụ ma cổ đại:
- K? t?c phỏt tri?n van hoỏ Phuong Dụng
- Đạt nhiều thành tựu rực rỡ
- L� co s? v� di s?n c?a van hoỏ nhõn lo?i
“NẾU KHÔNG CÓ HI LẠP – RÔMA CỔ ĐẠI THÌ KHÔNG CÓ CHÂU ÂU HIỆN ĐẠI”.
(Ăng ghen)
Chúc các bạn học tập tốt
Xin trân trọng cảm ơn !