Bài 38. Các nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật

Bài 38
Mục tiêu
Kiến thức:
Liệt kê và giải thích cơ chế tác động của hoocmôn sinh trưởng (tuyến yên) và tirôxin (tuyển giáp) đối với sự sinh trưởng.
Liệt kê các nhóm hoocmôn và vai trò của chúng trong sự điều hòa biến thái ở sâu bọ, ếch nhái; điều hòa sự tạo thành tính trạng sinh dục thứ sinh; điều hòa chu kì sinh sản.
Giải thích được sơ đồ các hiện tượng trong chu kì kinh nguyệt.
Thái độ:
Nâng cao ý thức và hiểu biết về các biện pháp bảo vệ sức khỏe sinh sản.
1,6 kg
4,5 kg
Nêu rõ sự sai khác giữa sinh trưởng và phát triển của 2 giống gà trên? Nguyên nhân của sự sai khác đó ?
 Ngoài yếu tố di truyền, sự sinh trưởng và phát triển của động vật còn phụ thuộc vào những nhân tố nào nữa?
Bài 38
Các nhân tố ảnh hưởng
Nhân tố bên trong
Nhân tố bên ngoài
Giới tính
Hoóc môn sinh trưởng và phát triển
Thức ăn
Môi trường khác
I/ Ảnh hưởng của các nhân tố bên trong:
1.Giới tính:
*Ví dụ:
 Giới tính có ảnh hưởng tới như thế nào tới sự ST và PT của động vật?
I/ Ảnh hưởng của các nhân tố bên trong:
1.Giới tính:
- Trong cùng một loài, sự sinh trưởng của con đực và con cái có thể khác nhau. Thường con cái có tốc độ lớn nhanh và sống lâu hơn.
- Ví dụ: mối chúa dài và nặng hơn mối thợ
 Tại sao vẫn có những người khổng lồ cao gần 3m?
 Sự sinh trưởng và phát triển còn phụ thuộc vào hoocmôn
3. Các hoocmôn sinh trưởng và phát triển
a.Hoocmôn điều hòa sinh trưởng:
Sự sinh trưởng ở động vật được điều hoà bởi hoocmôn sinh trưởng (GH) và hoocmôn tirôxin.
Sự sinh trưởng ở động vật được điều hoà bởi hoocmôn nào?
Cho biết nguồn gốc và vai trò của hoocmôn GH ?
Ở trẻ em, thừa GH sẽ dẫn đến bệnh gì?
Khi thiếu GH thì ở trẻ em gây ra bệnh gì?
Người lớn tăng tiết GH sẽ gây ra bệnh gì?

Tirôxin
Hoocmôn sinh trưởng (GH):

Nguồn gốc: được tiết ra từ thùy trước tuyến yên.
Vai trò: Tăng cường tổng hợp protein trong tb, mô, cơ quan tăng cường quá trình sinh trưởng của tế bào.
Hiệu quả sinh trưởng tùy thuộc vào từng loại mô và giai đoạn phát triển của chúng.
Nguồn gốc của tirôxin?
Tác dụng của tirôxin?
Trẻ em thiếu tirôxin sẽ gây ra bệnh gì?
Hoocmôn tirôxin:

Tirôxin
Hoocmôn tirôxin:

Nguồn gốc: được tiết ra từ tuyến giáp.
Vai trò: Tăng cường tốc độ chuyển hóa cơ bản tăng cường sinh trưởng

Hãy giải thích vì sao ở giai đoạn trẻ em:
Nếu thừa GH sẽ dẫn đến bệnh khổng lồ
Nếu thiếu GH lại gây ra bệnh lùn.
Nếu muốn chữa bệnh lùn thì cần tiêm GH ở giai đoạn nào? Tại sao?
 Tại sao trong thức ăn và nước uống thiếu iốt thì trẻ em sẽ chậm lớn (hoặc ngừng lớn), chịu lạnh kém, não ít nếp nhăn, trí tuệ thấp?
Iốt là thành phần cấu tạo nên tirôxin. Thiếu iốt  thiếu tirôxin
Điều hòa sự biến thái
Điều hòa sự tạo thành các tính trạng sinh dục thứ sinh.
Điều hòa chu kỳ kinh nguyệt
b.Hoocmôn điều hoà sự phát triển
b.Hoocmôn điều hoà sự phát triển
b1 Điều hòa sự biến thái
Hoocmôn juvenin, ecđixơn được tiết ra từ tuyến ngực  lột xác của sâu bọ
Cho biết châu chấu con biến đổi thành châu chấu trưởng thành bằng cách nào? nhờ hoạt động của hoocmôn nào? Nguồn gốc loại hoocmôn đó?
b.Hoocmôn điều hoà sự phát triển
b1 Điều hòa sự biến thái
 Biến thái ở ếch nhái được điều hòa bởi hoocmôn nào?
Tirôxin (tuyến giáp của nồng nọc) : biến đổi nòng nọc  ếch
b1 Điều hòa sự biến thái
Sự phát triển biến thái được điều hòa bởi hoocmôn biến thái và lột xác ecđixơn và juvenin (sâu bọ), hoocmôn tirôxin (ếch nhái).

b2 Điều hòa sự tạo thành các tính trạng sinh dục thứ sinh
 Thế nào là tính trạng sinh dục thứ sinh? Cho ví dụ?
b2 Điều hòa sự tạo thành các tính trạng sinh dục thứ sinh
Hươu cái
Hươu đực
Ở động vật, trong giai đoạn trưởng thành sinh dục, con đực và con cái khác nhau không chỉ về cơ quan sinh dục mà còn khác nhau về đặc điểm hình thái, sinh lý được gọi là tính trạng sinh dục thứ sinh.
b2 Điều hòa sự tạo thành các tính trạng sinh dục thứ sinh
 Tại sao gà trống con sau khi cắt bỏ tinh hoàn thì phát triển không bình thường: mào nhỏ, không có cựa, không biết gáy và mất bản năng sinh dục?
b2 Điều hòa sự tạo thành các tính trạng sinh dục thứ sinh
 Các tính trạng sinh dục thứ sinh được điều hòa bởi hoocmôn nào?
Các tính trạng sinh dục thứ sinh được điều hòa bởi 2 loại hoocmôn sinh dục: ơstrôgen (hoocmôn sinh dục cái), testostêrôn (hoocmôn sinh dục đực)
b3 Điều hòa chu kì kinh nguyệt
 Tuổi dậy thì có những đặc điểm gì và do tác động của những hoocmôn nào?
 Hãy quan sát hình 38.2 và cho nhận xét về:
- Độ dài của chu kì kinh nguyệt, thời gian rụng trứng,
- Thay đổi trong buồng trứng và dạ con
- Thời gian có kinh?
* Điều hòa chu kì kinh nguyệt
Chu kì động dục ở động vật, chu kì kinh nguyệt ở người được điều hoà bởi nhiều loại hoocmôn như FSH, LH, ơstrôgen, prôgestêron, HCG. Chúng phối hợp tác động theo mối liên hệ ngược, bảo đảm cho chu kì kinh nguyệt cũng như chức năng sinh sản diễn ra bình thường.

1. Sự biến thái của sâu bọ được điều hoà bởi những hoocmôn nào?

A. Tirôxin
B. Ơstrôgen
C. Testostêrôn
D. Ecđixơn và juvenin
D
 Ghép các ý ở cột 1 và cột 2 và ghi kết quả vào cột 3 .
Cột 1
Cột 2
Cột 3
3. Hoocmôn sinh dục testostêron và ơstrôgen
C.Do tuyến giáp tiết ra. Kích thích quá trình sinh trưởng và phát triển bình thường của cơ thể
4. Hoocmôn sinh dục testostêron
D. Do tuyến yên tiết ra. Kích thích phân chia tế bào và tăng kích thước tế bào. Kích thích xương phát triển
3. A
4. B
A.Do tinh hoàn và buồng trứng tiết ra. Kích thích sinh trưởng và phát triển ở giai đoạn dậy thì nhờ: tăng phát triển xương, kích thích phân hóa tế bào để hình thành các đặc tính sinh dục phụ thứ cấp
B. Do tinh hoàn tiết ra. Làm tăng mạnh tổng hợp prôtêin, phát triển cơ bắp
Hoocmôn sinh trưởng (GH)
2. Hoocmôn tirôxin
1. D
2. C