Bài 38. Các nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật

KIỂM TRA: 15 PHÚT
ĐỀ 1
Câu 1:Cho biết sự khác nhau giữa phát triển qua bến thái và không qua biến thái
Câu 2: Hãy nêu sự khác nhau giữa sinh trưởng và phát triển?
ĐỀ 2
Câu 1:Cho biết sự khác nhau giữa phát triển qua bến thái hoàn toànvà không hoàn toàn
Câu 2: Hãy nêu sự khác nhau giữa sinh trưởng và phát triển?
Ngày 16/07/2007, tại vùng Nội Mông, Trung Quốc đã diễn ra một cuộc gặp gỡ kì lạ!
Nhân vật chính là người cao nhất thế giới - Bao Xishun (56 tuổi, cao 2.36m) và ứng cử viên của kỉ lục người thấp nhất thế giới - Ping Ping (19 tuổi, cao 73cm).
Đây được coi là cuộc hội ngộ giữa “người khổng lồ” và “tí hon” thời hiện đại, một phiên bản “kì khôi” của chuyện cổ tích!
“Người khổng lồ” hội ngộ “tí hon”.
Tại sao lại có những hiện tượng …lạ lùng như thế? Tại sao có người khổng lồ như Bao Xishun, lại có người lùn như Ping Ping ?
Bài học hôm nay sẽ giúp chúng ta tìm ra lời giải đáp!
CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN
SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT
BÀI 38
Theo em, những yếu tố nào có ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật?


Giới tính, hoocmon…  nhân tố bên trong cơ thể
Thức ăn, khí hậu, nơi ở…  nhân tố môi trường

Bài hôm nay chỉ nghiên cứu về ảnh hưởng của các nhân tố bên trong đến sinh trưởng, phát triển ở động vật (Mà cụ thể la hoocmôn).
Nội dung còn lại chúng ta sẽ nghiên cứu ở tiết sau.
Giới động vật được chia làm mấy ngành?

Thân lỗ, ruột khoang, giun dẹp, giun tròn, thân mềm, chân khớp, gia gai, giun tròn
→ Động vật không xương sống
Động vật có xương sống
I: NHÂN TỐ BÊN TRONG
I: NHÂN TỐ BÊN TRONG
1
2
3
4
1. CÁC HM ẢNH HƯỞNG ĐẾN ST VÀ PT Ở ĐV CÓ XƯƠNG SỐNG
Quan sát hình sau, cho biết:
- Các số trên tương ứng với HM nào?
- Các HM đó do tuyến nội tiết nào tiết ra?
HM ST (GH)
Tirôxin
Ơstrôgen
Testostêrôn
I: NHÂN TỐ BÊN TRONG
1. CÁC HM ẢNH HƯỞNG ĐẾN ST VÀ PT Ở ĐV CÓ XƯƠNG SỐNG
HM ST (GH)
Tirôxin
Ơstrôgen
Testostêrôn
- HM GH do tuyến yên tiết ra
HM Tirôxin do tuến giáp tiết ra
HM Ơstrôgen do buồng trứng tiết ra
HM testostêrôn do tinh hoàn tiết ra
Hãy cho biết tác dụng sinh lí của các hoocmôn trên?
I: NHÂN TỐ BÊN TRONG
1. CÁC HM ẢNH HƯỞNG ĐẾN ST VÀ PT Ở ĐV CÓ XƯƠNG SỐNG
HM ST (GH)
Tirôxin
Ơstrôgen
Testostêrôn
HM GH
- Kích thích phân chia tế bào và tăng kích thước của tế bào qua tăng tổng hợp prôtêin.
Kích tích phát truển xương (Xương dài ra và to lên)
HM TIRÔXIN
- Kích thích chuyển hoá ở tế bào.
- Kích thích quá trình sinh trưởng và phát triển bình thường của cơ thể
I: NHÂN TỐ BÊN TRONG
1. CÁC HM ẢNH HƯỞNG ĐẾN ST VÀ PT Ở ĐV CÓ XƯƠNG SỐNG
HM ST (GH)
Tirôxin
Ơstrôgen
Testostêrôn
HM ơstrôgen và testostêrôn
Kích thích sinh trưởng và phát triển mạnh ở giai đoạn dậy thì nhờ:
+ Tăng phát triển xương
+ Kích thích phân hoá tế bào để hình thành các đặc điểm sinh dục thứ cấp.
- Riêng testostêrôn còn làm tăng mạnh tổng hợp prôtêin, phát triển mạnh cơ bắp.
PT ở nòng nọc là PT qua biến thái hoàn toàn hay không hoàn toàn?

→ Nòng nọc → Ếch trưởng thành
HM tirôxin
- Các đặc điểm sinh dục thứ cấp.
Vân dụng kiến thức về HM, thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi sau:
H 38.2 minh hoạ 3 loại người: người bình thường, bé nhỏ và khổng lồ.
Trường hợp nào là do tuyến yên tiết ra quá ít hoắc quá nhiêu HM GH vào giai đoạn trẻ em?
Tại sao tyến yên tiết ra quá ít hay quá nhiều GH lại gây ra hậu quả trên?
Người bé nhỏ là do GH tiết ra quá ít con người khổng lồ là do GH tiết ra quá nhiều vào giai đoạn trẻ em.
+ Nêu GH tiết ra ít hơn bình thườngở g/đoạn trẻ em → giảm phân chia TB, giảm số lượng và kích thước TB → Trẻ em chậm lớn hoặc ngừng lớn.
+ Nếu GH tiết ra quá nhiều vào giai đoạn trẻ em→ tăng cường qua 1trình phân chia TB, tăng số lượng và kích thước TB → cơ thể phát triển quá mức và trở thành người khổng lồ
Thừa GH gây khổng lồ (có thể cao tới 2,4m)
Người lùn nhất hành tinh - Cậu bé người Nepal, 14 tuổi. Cao 50cm, nặng 4,5kg.
Thiếu GH dẫn đến lùn (chỉ cao tối đa 0,7 – 1m khi trưởng thành)
Vân dụng kiến thức về HM, thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi sau:
Tại sao trong thức ăn và nước uống thiếu iốt thì trẻ em sẽ chậm lớn, chịu lạnh kém trí tuệ thấp?
→ Iốt là thành phần cấu tạo nên tirôxin. Thiếu iốt → thiếu tirôxin. Thiếu tirôxin làm giảm quá trình chuyển hoá và sinh nhiệt ở TB → động vật và người chịu lạnh kém.

Vân dụng kiến thức về HM, thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi sau:
Tại sao trong thức ăn và nước uống thiếu iốt thì trẻ em sẽ chậm lớn, chịu lạnh kém trí tuệ thấp?
→ Thiếu iốt còn làm giảm quá trình phân chia và lớn lên bình thườngcủa TB, hậu quả là trẻ em và động vật non chậm hoặc ngừng lớn. Số lượng TB nảo giảm nên trí tuệ thấp.

Muốn chữa lùn, cần tiêm GH ở giai đoạn trẻ em
GH làm cho xương trẻ em dài ra, nhưng không có tác dụng với xương người lớn.
Vân dụng kiến thức về HM, thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi sau:
Tại sao gà trống sau khi bị cắt bỏ tinh hoàn thì phát triển không bình thường: mào nhỏ, không có cựa, không biết gáy…?
→ HM testostêrôn do tinh hoàn tiết ra kích thích quá trình sinh trưởng va hình thành các đặc tính sinh dục thứ cấp. Cắt bỏ tih hoàn → không tạo ra testostêrôn → gà trống phát triển không bình thường.
Thiếu tiroxin gây đần độn ở trẻ em.
Thiếu tiroxin gây bứu cổ.
 Hãy thực hiện tốt khẩu hiệu: “toàn dân dùng muối iốt” của Bộ y tế
I: NHÂN TỐ BÊN TRONG
2. CÁC HM ẢNH HƯỞNG ĐẾN ST VÀ PT Ở ĐV CÓ XƯƠNG SỐNG
Quá trình sinh trưởng và phát triển ở động vật không
xương sống chịu ảnh hưởng của những HM nào?
Thảo luận nhóm hoàn thành PHT sau:
I: NHÂN TỐ BÊN TRONG
2. CÁC HM ẢNH HƯỞNG ĐẾN ST VÀ PT Ở ĐV CÓ XƯƠNG SỐNG
Gây lột xác ở bướm, kích thích sâu biến thành nhộng và bướm
- Phối hợp với ecđixơn gây lột xác ở bướm
- Ức chế quá trình biến đổi sâu thành nhộng và bướm
HM Juvenin
HM Ecđixon
Biến thái không hoàn toàn ở châu chấu
Cắt bỏ tuyến giáp: nòng nọc không biến đổi thành ếch
Thêm Tirôxin vào nước: nòng nọc nhanh chóng biến đổi thành ếch
Tirôxin gây biến đổi nòng nọc thành ếch
Sơ đồ ảnh hưởng của hoocmon đến biến thái của bướm
N/cứu H 38.3 về tác dụng sinh lí của ecđixơn và juvenin, giải thích nguyên nhân lột xác ở sâu bướm và nguyên nhân sâu bướm biến thành nhộng và bướm?
Ecđixon:
Gây lột xác ở sâu bướm
Kích thích sâu biến thành nhộng và bướm
Juvenin:
Phối hợp với ecđixon gây lột xác ở sâu bướm
Ức chế quá trình sâu biến đổi thành nhộng và bướm
I: NHÂN TỐ BÊN TRONG
2. CÁC HM ẢNH HƯỞNG ĐẾN ST VÀ PT Ở ĐV CÓ XƯƠNG SỐNG
Đối với động vật bậc cao và con người, khi đến tuổi trưởng thành sinh dục, khả năng sinh sản thường được biểu hiện bằng chu kì sinh sản.
Chu kì sinh sản ở động vật được gọi là chu kì động dục, ở người gọi là chu kì kinh nguyệt.
Ở chó, một năm có 2 chu kì
Đối với con người, chu kì diễn ra liên tục, kéo dài trung bình 28 ngày…
Điều hòa chu kì kinh nguyệt
Cho biết:
Tuổi dậy thì? Đặc điểm của tuổi dậy thì?
Vì sao không nên làm bố mẹ khi còn ở tuổi dậy thì?

Tuổi dậy thì
Là giai đoạn phát triển, trong đó trẻ em đã phát triển thành người lớn có khả năng sinh sản.
- Đối với nữ: khoảng 13 – 14 tuổi
- Đối với nam: khoảng 14 – 15 tuổi
Đặc điểm:


Tuổi dậy thì
Hoocmon
Điều hòa chu kì kinh nguyệt
Biến đổi ở nam và nữ trong tuổi dậy thì

Không nên làm bố mẹ ở tuổi dậy thì vì:
Chưa chín muồi về mặt sinh dục
Chưa ổn định về tâm sinh lí
Chưa đủ hiểu biết để làm bố, mẹ.
Ở lứa tuổi này, chỉ nên dừng lại ở mức độ tình bạn, tình yêu trong sáng.
Tập trung vào học tập, đồng thời trang bị cho mình những kiến thức về bảo vệ sức khỏe sinh sản để có một tương lai tốt đẹp.
Sơ đồ các hiện tượng trong chu kì kinh nguyệt
Kích thích phát triển
nang trứng
Gây rụng trứng
Ức chế tiết FSH và LH
Phát triển dạ con, chuẩn bị
cho sự làm tổ của phôi
Duy trì thể vàng tiết
Progesteron
Nhau thai
Thể vàng
Tuyến yên
Tuyến yên
Thời kì có kinh và lượng máu xuất ra (từ thành dạ con) tùy thuộc từng cá nhân, nhưng thường gây các biến đổi về tâm sinh lí như rối loạn cảm xúc, mệt mỏi…
Nên xây dựng cho mình một chế độ ăn uống hợp lí, lối sống lành mạnh, thường xuyên tập luyện thể dục thể thao.
Chế độ ăn uống, lối sống, tình trạng sức khỏe gây chu kì kinh nguyệt không đều hoặc tắt kinh, do đó có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và chức năng sinh sản.
Củng cố
Câu1: Sự biến thái của sâu bọ được điều hòa bởi những hoocmon nào?

A. Tirôxin
B. Ơstrogen
C. Testostêron
D. Ecđixơn và Juvenin
E. Củng cố
Câu 2: Chú thích tên tuyến nội tiết và hoocmon tương ứng cho hình sau.


Trong đó:
Chữ số là tên tuyến nội tiết
Chữ cái là tên hoocmon.
1
2
4
3
A
B
C
D
Tuyến yên
Tuyến giáp
Tuyến sinh dục cái
Tuyến sinh dục đực
GH
Tiroxin
Ơstrogen
testosteron
Dặn dò

Học bài.
Trả lời câu hỏi 1, 2, 5 (trang 148, SGK)
Chuẩn bị bài 39:
Sưu tầm tài liệu, tranh ảnh, ví dụ minh họa… về khả năng điều khiển sinh trưởng và phát triển ở người và động vật:
Tổ 1: cải tạo giống vật nuôi
Tổ 2: cải tạo môi trường thích ứng với vật nuôi
Tổ 3: cải thiện dân số
Tổ 4: kế hoạch hóa gia đình
Tìm hiểu về các biện pháp tránh thai và hoàn thành bảng sau:
Cảm ơn quý thầy cô và các em !