Bài 38. Các nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN
SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT
Bài 38-39
SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN
DI TRUYỀN
GIỚI TÍNH
HOOCMÔN
THỨC ĂN
CÁC NHÂN TỐ MÔI
TRƯỜNG KHÁC
Nhân tố bên trong
Nhân tố bên ngoài
Quá trình sinh trưởng và phát triển ở động vật chịu ảnh hưởng của những nhân tố nào?
NHÂN TỐ BÊN TRONG: HOOCMÔN

Các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật có xương sống.

Các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật không xương sống.
NỘI DUNG
I. NHÂN TỐ BÊN TRONG
- Hoocmôn là nhân tố bên trong ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật.
1. Các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật có xương sống.
Hoocmôn
Sinh trưởng
Tirôxin
Ơstrôgen
(Ở nữ)
Testostêrôn
(Ở nam)
Các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát
triển của động vật.

Tên các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật có xương sống.

Các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật có xương sống là:
- Hoocmôn sinh trưởng (GH).
Hoocmôn Tiroxin.
Hoocmôn Ơstrogen và Testosteron.

Các hooc môn đó do các tuyến nội tiết nào tiết ra?

=> - Hoocmôn sinh trưởng (GH) do tuyến yên tiết ra.
Hoocmôn Tiroxin do tuyến giáp tiết ra.
Hoocmôn Ơstrogen do buồng trứng tiết ra và testosteron do tinh hoàn tiết ra.
- Thừa ở giai đoạn trẻ em
 người khổng lồ
- Thiếu ở giai đọan trẻ em
 người bé nhỏ.
- Thiếu:
+ Ở trẻ: chậm lớn, chịu lạnh kém, trí tuệ thấp.
+ Gây bệnh bướu cổ
- Thừa: gây bệnh bướu bazơđô.
Kích thích phân chia tế bào và tăng kích thước của tế bào qua tăng tổng hợp prôtêin.
Kích thích phát triển xương (xương dài ra và to lên).
- Kích thích chuyển hoá ở tế bào.
- Kích thích quá trình sinh trưởng và phát triển bình thường của cơ thể.
Hoocmôn sinh trưởng (GH)
Tiroxin
Tuyến
yên
Tuyến giáp
Tên hoocmôn
Nơi
Sản
xuất
Tác dụng sinh lí
Hậu quả do
rối loạn hoocmôn
- Riêng đối với lưỡng cư, tirôxin gây biến thái từ nòng nọc thành ếch. Thiếu tirôxin, nòng nọc không biến thành ếch được.
Có tirôxin
Không có Tirôxin
Công thức cấu tạo của Tirôxin
- Kích thích sinh trưởng và phát triển mạnh ở giai đoạn dậy thì nhờ:
+ Tăng phát triển xương.
+ Kích thích phân hoá tế bào để hình thành các đặc điểm sinh dục phụ thứ cấp.
- Riêng testosteron còn làm tăng mạnh tổng hợp prôtêin, phát triển cơ bắp.

Ơstrogen
Testosteron
Buồng
trứng
Tinh
hoàn
- Nếu cắt buồng trứng hoặc tinh hoàn của con cái hoặc con đực  Các tính trạng sinh dục biểu hiện không bình thường và mất bản năng sinh dục.
Nơi
Sản
xuất
Tên hoocmôn
Tác dụng sinh lí
Hậu quả do
rối loạn hoocmôn
<> Minh họa 3 người:
Người bình thường, người bé nhỏ và người khổng lồ.

(Với chiều cao 2,57m, Leonid Stadnik người Ukraine hiện là người đàn ông cao nhất TG)
(Và đây là cậu bé người Nepal 14 tuổi Khagendra Thapa Magar đã được ghi vào sách kỉ lục Guinness là người lùn nhất thế giới, với chiều cao chỉ 50,8 cm.)
(Jyoti Amge được mệnh danh là thiếu nữ nhỏ nhất TG theo sách kỉ lục của Ấn Độ. 15 tuổi nhưng chỉ cao 58cm, em thậm chí còn thấp hơn đứa trẻ 13 tháng tuổi của nhà hàng xóm.)
(Cũng với chiều cao không thua kém, He PingPing 19 tuổi, chỉ cao 73cm, đang nộp đơn xin ghi tên vào sách kỉ lục Guinness với danh hiệu người thấp nhất thế giới.)


Các trường hợp do tuyến yên sản xuất ra quá ít hoặc nhiều hoocmôn sinh trưởng vào giai đoạn trẻ em?
Người bình thường: Do tuyến yên tiết ra lượng hoocmôn sinh trưởng vừa phải vào giai đoạn trẻ em.

Người bé nhỏ: Do tuyến yên tiết ra lượng hoocmôn sinh trưởng quá ít vào giai đoạn trẻ em.

- Người khổng lồ: Do tuyến yên tiết ra lượng hoocmôn sinh trưởng quá nhiều vào giai đoạn trẻ em.
Giải pháp cho người khổng lồ
Bệnh khổng lồ được điều trị bằng cách kiểm soát lượng hormone, khiến cho chúng càng gần với mức độ bình thường càng tốt. Một số phương pháp điều trị bệnh khổng lồ bao gồm:
Thuốc. Bác sĩ sẽ kê đơn thuốc để kiểm soát lượng hormone tăng trưởng. Những loại thuốc này có thể kích thích các loại hormone khác trong cơ thể và giảm thiểu sản xuất lượng hormone tăng trưởng. Thuốc có thể dưới dạng viên hoặc tiêm như: octreotide, lanreotide, bromocriptine, cabergoline, pegvisomant;
Phẫu thuật. Nếu bệnh khổng lồ gây ra do khối u, bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật để loại bỏ khối u đó;
Liệu pháp phóng xạ. Quá trình này sẽ từ từ làm giảm kích thước khối u bằng cách sử dụng tia phóng xạ mà không làm tổn hại đến các tế bào khác.;
+Sử dụng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ để kiểm soát lượng Hoocmôn
+Nếu do khối u có thể theo chỉ định của bác sĩ để cắt bỏ khối u.
+Liệu phóng xạ dần làm giảm kích thước khối u.
+Có thể tiêm GH để khắc phục bệnh lùn trước khi dậy thì (giai đoạn trẻ em).
Giải pháp cho người bé nhỏ


Nguyên nhân tuyến yên sản xuất ra quá ít hoặc quá nhiều hoocmôn sinh trưởng lại gây ra hậu quả như vậy

- Hoocmôn sinh trưởng quá nhiều  tăng cường phân chia, số lượng và kích thước tế bào, xương phát triển mạnh  Người khổng lồ.

- Hoocmôn sinh trưởng quá ít  phân chia, giảm số lượng và kích thước tế bào, xương kém phát triển  Trẻ em chậm lớn



Trong thức ăn và nước uống thiếu iôt thì trẻ em sẽ chậm lớn (hoặc ngừng lớn), chịu lạnh kém, não ít nếp nhăn, trí tuệ thấp.
=> Iôt là 1 trong 2 thành phần cấu tạo nên Tirôxin nên thiếu Iôt -> thiếu Tirôxin. Thiếu Tirôxin làm giảm quá trình chuyển hoá và giảm sinh nhiệt ở tế bào nên động vật và người chịu lạnh kém. Thiếu tirôxin còn làm giảm quá trình phân chia và lớn lên của tế bào, hậu quả là trẻ em và động vật non chậm lớn hoặc ngừng lớn, não ít nếp nhăn, số lượng tế bào não giảm, dẫn đến trí tuệ thấp.

Gà trống con sau khi bị cất bỏ tinh hoàn thì phát triển không hình thường: mào nhỏ, không có cựa, không biết gáy và mất bản năng sinh dục,...?
=> Hoocmôn testostêrôn do tinh hoàn tiết ra kích thích quá trình sinh trưởng và hình thành các đặc điểm sinh dục thứ cấp (phát triển mào, cựa, thanh quản…) ở động vật. Vì vậy, thiếu hoocmôn testrostêrôn (sau khi cắt bỏ tinh hoàn) sẽ gây ra hậu quẳ gà trống con phát triển không hình thường.
I. NHÂN TỐ BÊN TRONG
- Hai hooc môn chủ yếu ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của côn trùng là ecdison và juvenin.
2. Các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật không xương sống.
+ Gây lột xác ở sâu bướm.
+ Kích thích sâu biến thành nhộng và bướm.

+ Phối hợp với ecđisơn gây lột xác ở sâu bướm.
+ Ức chế quá trình biến đổi sâu thành nhộng và bướm.
Ecđisơn
Juvenin
Tuyến trước ngực
Thể allata
Tên hoocmôn
Nơi
sản xuất
Tác dụng sinh lí
Hình 38.3: Sơ đồ ảnh hưởng của hooc môn đến biến thái ở bướm.
Về tác dụng sinh lí của Ecđisơn và juvenin, nguyên nhân lột xác ở sâu bướm và nguyên nhân sâu bướm biến thành nhộng và bướm

Sâu bướm có thể lột xác nhiều lần là do tác dụng của ecđixơn, nhưng không thể biến đổi thành nhộng và bướm được là do tác dụng ức chế của juvenin. Khi nồng độ juvenin giảm (thể hiện bằng vạch đen mảnh dần ở trên hình 38.3) đến mức không còn gây tác dụng ức chế nữa, thì ecđixơn biến sâu thành nhộng và nhộng thành bướm.



III- Một số biện pháp điều khiển sinh trưởng và phát triển ở động vật và người
3. Cải thiện chất lượng dân số
Chất lượng dân số là vấn đề sức khỏe thể chất ( chiều cao, cân nặng, không mắc dị tật...) của người dân.
Cải thiện chất lượng dân số là cải thiện hình dáng cơ thể, sức khỏe, trí tuệ... của người dân
Nâng cao đời sống, cải thiện chế độ dinh dưỡng, luyện tập thể dục thể thao, tư vấn di truyền, phát hiện sớm các đột biến trong phát triển phôi thai, giảm ô nhiễm môi trường, chống sử dụng các chất ma túy, thuốc lá, rượu bia…
CẢM ƠN CÔ VÀ CÁC BẠN
ĐÃ LẮNG NGHE