Bài 37. Các đặc trưng cơ bản của quần thể sinh vật

A- KHỞI ĐỘNG
CÁC ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN THỂ SINH VẬT
Bài 37
B- HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Tỉ lệ giới tính.
Nhóm tuổi.
Sự phân bố cá thể của quần thể.
Mật độ cá thể của quần thể.
Kích thước của quần thể sinh vật:
Tăng trưởng của QTSV
Là tỉ lệ giữa số lượng cá thể đực và cái trong quần thể.


I. TỈ LỆ GIỚI TÍNH.
B- HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Cơ chế nào làm tỉ lệ giới tính ở hầu hết các loài ≈1/1?
- Tỉ lệ giới tính thường 1/1.
Làm việc theo nhóm, hoàn thành bảng 37.1 – SGK 161
Từ đó cho biết tỷ lệ giới tính của quần thể chịu ảnh hưởng của những nhân tố nào?
Thời gian 2 phút
Tỉ lệ giới tính thay đổi theo điều kiện môi trường sống (ở đây là nhiệt độ môi trường sống).
Do đặc điểm sinh sản và tập tính đa thê ở động vật
Do khác nhau về đặc điểm sinh lí và tập tính giữa con đực và con cái.
Chất dinh dưỡng có trong cơ thể
Tỉ lệ giới tính có ý nghĩa sinh thái đối với QT như thế nào?
B- HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
- Giúp điều khiển tỉ lệ đực/cái trong chăn nuôi để mang lại hiệu quả kinh tế.
- Đảm bảo hiệu quả sinh sản của quần thể trong điều kiện môi trường thay đổi.
I. TỈ LỆ GIỚI TÍNH.
Việc nghiên cứu tỉ lệ giới tính của các QT có ý nghĩa gì?
II. NHÓM TUỔI
A: Tháp phát triển.
B: Tháp ổn định.
C: Tháp suy giảm.
B- HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Em có biết?
Trong tự nhiện có QT nào không có độ tuổi sau sinh sản không?
Nhóm tuổi trước sinh sản
Nhóm tuổi sinh sản
Nhóm tuổi sau sinh sản
II. NHÓM TUỔI
Nhóm tuổi của quần thể có thay đổi không và tùy thuộc vào yếu tố nào?
Điều kiện sống của môi trường.
B- HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Trâu chết vì rét đậm, rét hại ở các tỉnh miền núi


II. NHÓM TUỔI
B- HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hình . Cấu trúc tuổi của quần thể cá
ở 3 mức độ đánh bắt khác nhau.
II. NHÓM TUỔI
A: quần thể bị đánh bắt ít

B: QT bị đánh bắt vừa phải

C: QT bị đánh bắt quá mức
Cho biết mức độ đánh bắt cá ở ba quần thể A,B,C ?
B- HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
II. NHÓM TUỔI
Nhiều mẻ lưới đều có tỉ lệ cá lớn chiếm ưu thế, cá bé rất ít
Chưa khai thác hết tiềm năng cho phép
Nhiều mẻ lưới chủ yếu chỉ có cá con, cá lớn rất ít
Tình trạng khai thác quá mức.
- Nghiên cứu nhóm tuổi giúp bảo vệ và khai thác tài nguyên sinh vật có hiệu quả hơn.
B- HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Ý nghĩa của việc nghiên cứu nhóm tuổi?
Phân bố theo nhóm Phân bố đồng đều Phân bố ngẫu nhiên

III. SỰ PHÂN BỐ CÁ THỂ CỦA QUẦN THỂ
B- HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
- Phân bố theo nhóm: Điều kiện sống không đồng đều→ Các cá thể hỗ trợ nhau chống lại điều kiện bất lợi của môi trường
- Phân bố đồng đều: Điều kiện sống đồng đều, các cá thể cạnh tranh gay gắt→Giảm mức cạnh tranh giữa các cá thể
- Phân bố ngẫu nhiên: Điều kiện sống đồng đều, không có sự cạnh tranh gay gắt→ Sinh vật tận dụng nguồn sống trong môi trường
III. SỰ PHÂN BỐ CÁ THỂ CỦA QUẦN THỂ
Ý nghĩa của việc nghiên cứu sự phân bố cá thể trong quần thể ?
=> Sự phân bố các thể trong không gian tạo thuận lợi cho các cá thể khai thác tối ưu nguồn sống
IV. MẬT ĐỘ CỦA CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ
+ Mật độ dân số của nước ta( 2013): 271 người/ km2
+ Mật độ cá mè nuôi trong ao là: 2-3con/m3 nước
+ Mật độ cây thông : 1000 cây/ha
Mật độ cá thể của quần thể là số lượng cá thể trên một
đơn vị diện tích hay thể tích của quần thể.
Tại sao nói: Mật độ cá thể là một trong những đặc
trưng cơ bản của quần thể?
Mật độ cá thể ảnh hưởng đến mức độ sử dụng nguồn sống
trong môi trường, cũng như khả năng sinh sản và tử vong
cá thể
B- HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Điều gì sẽ xảy ra với quần thể cá lóc nuôi trong ao khi mật độ cá thể tăng quá cao?
- Cạnh tranh nhau thức ăn chậm lớn và có thể bị chết.
Số lượng giảm Quần thể điều chỉnh mật độ cá thểcân bằng
Điều chỉnh mật độ cá thể trong quần thể hợp lý giúp đảm bảo khai thác hiệu quả tối ưu nhất.
Những cánh rừng bạch đàn gần 2 năm tuổi tại Quảng Sơn, Hải Hà

Mật độ 625 cây / ha
IV. MẬT ĐỘ CỦA CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ
Nghiên cứu mật độ giúp điều chỉnh mật độ cá thể trong quần thể hợp lý → đảm bảo khai thác hiệu quả tối ưu nhất.
Ý nghĩa của việc nghiên cứu mật độ quần thể ?
Mật độ cá thể thay đổi theo:
mùa
năm
tùy theo điều kiện của môi trường sống.
C- LUYỆN TẬP

CÂU 1: Để đàn gà nuôi phát triển ổn định, đỡ lãng phí, thì tỉ lệ trống : mái hợp lí nhất là:
1:1
2:1
2:3
1:4
C- LUYỆN TẬP

Khi đánh bắt được nhiều con non thì nên:
Tiếp tục, vì quần thể ở trạng thái trẻ.
Dừng ngay, nếu không sẽ bị cạn kiệt.
Hạn chế, vì quần thể sẽ bị suy thoái.
Tăng cường đánh, vì quần thể đang ổn định.
C- LUYỆN TẬP

Sự phân bố của một loài trong quần thể thường phụ thuộc chủ yếu vào yếu tố :
diện tích của quần xã
thay đổi do hoạt động của con người
thay đổi do các quá trình tự nhiên
nhu cầu về nguồn sống của loài đó

C- LUYỆN TẬP

Để xác định mật độ của một quần thể, người ta cần biết số lượng cá thể trong quần thể và:
A. Tỉ lệ sinh sản và tỉ lệ tử vong của quần thể
B. Kiểu phân bố của các cá thể trong quần thể
C. Diện tích hoặc thể tích khu vực phân bố của chúng
D. Các yếu tố giới hạn sự tăng trưởng của quần thế

D- VẬN DỤNG
Trong một mẻ lưới đánh bắt cá, người ta thống kê được tỷ lệ cá ở các nhóm tuổi khác nhau như sau:
- nhóm tuổi trước sinh sản: 300 con.
Nhóm tuổi sinh sản: 150 con.
Nhóm tuổi sau sinh sản: 50 con.
Hãy vẽ biểu đồ biểu diễn tháp tuổi của quần thể cá nói trên.
Có nên tiếp tục đánh bắt loại cá này với cường độ như trước đây không? Vì sao?
Mật độ dân số có ảnh hưởng như thế nào đến kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường đến những khu vực đông dân cư?
Những khu vực đông dân thường kéo theo hệ quả đó là sự phát triển về mọi mặt: kinh tế, văn hóa, xã hội,…..bên cạnh đó, một vấn đề đáng lo ngại đặt ra đó là vấn đề xử lí môi trường đang bị ô nhiễm trầm trọng ở các khu vực có mật độ dân số cao.
E- TÌM TÒI- MỞ RỘNG