Bài 36. Sự nở vì nhiệt của vật rắn

BÀI 52: SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT RẮN

Sự nở dài
Sự nở thể tích (hay sự nở khối)
Hiện tượng nở vì nhiệt trong kĩ thuật
Sự nở vì nhiệt: Khi nhiệt độ của vật rắn tăng lên thì nói chung kích thước của vật tăng lên. Đó là vì nhiệt.
Sự nở vì nhiệt được phân thành 2 loại: sự nở dài và sự nở thể tích.
I. Sự nở dài
Sự nở dài là sự tăng kích thước của vật rắn theo một phương đã chọn.
Xét sự nở dài của một thanh kim loại:
to (ºC) chiều dài thanh là ℓo
t (ºC) chiều dài thanh tăng thêm lượng Δℓ
ℓ = ℓ0 +۪ ℓ (1)
Kết quả của thí nghiệm cho biết Δℓ=αℓ0(t-t0) (2).
Thế (2) vào (1), ta được: ℓ= ℓ0[1+ α(t-t0)]
Trong đó α là hệ số tỉ lệ, có đơn vị là K-1 (hoặc độ-1)
Hệ số nở dài α phụ thuộc vào bản chất của chất làm thanh.
II. Sự nở thể tích (sự nở khối)
Khi nhiệt độ tăng thì kích thước của vật rắn theo các phương đều tăng lên theo định luật của sự nở dài, nên thể tích của vật tăng lên. Đó là sự nở thể tích hay sự nở khối.
Gọi V0 là thể tích của vật ở nhiệt độ t0.
Khi nhiệt độ của vật tăng lên đến nhiệt độ t thì thể tích của vật là: V = V0 [1 + β ( t – t0 )]
Với β là hệ số nở thể tích hay hệ số nở khối, có đơn vị là K-1 (hoặc độ-1). Thực nghiệm cho thấy hệ số nở khối của một chất xấp xỉ bằng 3 lần hệ số nở dài của chính chất ấy, tức là: β =3α.
III. Hiện tượng nở vì nhiệt trong kĩ thuật
Vật rắn khi nở ra hay co lại đều tạo nên một lực khá lớn tác dụng lên vật khác tiếp xúc với nó. Do đó người ta phải chú ý đến sự nở vì nhiệt trong kĩ thuật.
Ứng dụng sự nở vì nhiệt: tạo ra băng kép dùng làm rơle điều nhiệt trong bàn là, bếp điện…
III. Hiện tượng nở vì nhiệt trong kĩ thuật
Đề phòng tác hại của sự nở vì nhiệt:
Ta phải chọn các vật liệu có hệ số nở dài như nhau khi hàn ghép các vật liệu khác nhau, chẳng hạn như chế tạo đuôi bóng đèn điện.
Ta phải để khoảng hở giữa hai vật nối liền nhau như chỗ nối hai đầu thanh ray đường sắt, chỗ đầu chân cầu…
Ta phải tạo vòng uốn trên các ống dẫn dài như ở đường ống dẫn khí hay dẫn chất lỏng.
Cho biết câu nào đúng, câu nào sai:
1/ Chất rắn nở ra khi nóng lên, co lại khi lạnh đi
2/ Các chất rắn khác nhau nở vì nhiệt giống nhau
3/ Các chất rắn khác nhau nở vì nhiệt khác nhau
4/ Quả cầu nóng lên, thể tích quả cầu giảm
5/ Quả cầu lạnh đi, thể tích quả cầu giảm
6/ Quả cầu nóng lên, khối lượng của quả cầu không thay đổi
Đ
S
S
Đ
Đ
Đ
CỦNG CỐ
Một lọ thuỷ tinh được đậy bằng nút thuỷ tinh. Nút bị kẹt. Hỏi phải mở nút bằng cách nào trong các cách sau đây?
A. Hơ nóng nút.
B. Hơ nóng cổ lọ.
C. Hơ nóng cả nút và cổ lọ.
D. Hơ nóng đáy lọ.

 Câu 1
 Câu 2:
Hiện tượng nào sau đây sẽ xảy ra khi nung nóng một vật rắn?
A. Khối lượng của vật tăng.
B. Khối lượng của vật giảm.
C. Khối lượng riêng của vật tăng.
D. Khối lượng riêng của vật giảm.
