Bài 35. Từ trường Trái Đất

CHÀO MỪNG THẦY CÔ VÀ CÁC BẠN

Đến với phần thuyết trình của nhóm 1 – lớp 11S3
?
Acqui
K
Khi một kim nam châm nhỏ ở gần một thanh nam châm hay một dòng điện, thì có lực từ tác dụng lên kim nam châm đó. Ta nói, xung quanh thanh nam châm hay xung quanh dòng điện có từ trường !
Tương tự, khi ta đặt la bàn tại một vị trí xác định xa các nam châm khác và các dòng điện , kim nam châm của la bàn luôn luôn nằm theo hướng xác định không đổi -> Xung quanhTrái Đất cũng có từ trường!!

Trái Đất là một khối nam châm khổng lồ !
Bài 35: TỪ TRƯỜNG TRÁI ĐẤT
Nội dung bài học
Các lực từ của Trái Đất
I/Độ từ thiên-độ từ khuynh:
1) Độ từ thiên:
- Kinh tuyến từ là các đường sức từ của từ trường Trái Đất nằm trên mặt đất.
- Kinh tuyến địa lí là một nửa đường tròn trên bề mặt Trái Đất, nối liền hai Địa cực, có độ dài khoảng 20.000 km, chỉ hướng bắc-nam và cắt thẳng góc với đường xích đạo.

Bài 35:TỪ TRƯỜNG TRÁI ĐẤT
Kinh tuyến địa lý
Kinh tuyến từ
- Góc lệch giữa kinh tuyến từ và
kinh tuyến địa lí gọi là độ từ
thiên (hay góc từ thiên), kí hiệu
là D (declination)
- Quy ước:
+D>0 kim la bàn lệch sang hướng Đông.
+D <0 kim la bàn lệch sang hướng tây.

Bài 35:TỪ TRƯỜNG TRÁI ĐẤT
Đặt la bàn sao cho phương Bắc Nam của la bàn trùng với phương Bắc Nam địa lý. Khi đó kim nam châm sẽ bị lệch khỏi phương Bắc Nam của la bàn. Góc tạo bởi kim nam châm và phương Bắc Nam của la bàn là độ từ thiên.
Cách xác định độ từ thiên:
=> Công dụng: Độ từ thiên thay đổi tùy theo không gian ta đứng. Nếu ta biết độ từ thiên nơi ta đứng, ta có thể xác định Bắc Nam địa lý một cách chính xác. Ví dụ: ở nước ta, độ từ thiên không quá 10o nên Bắc la bàn xem như gần trùng với Bắc địa lý.
2) Độ từ khuynh
- Định nghĩa : là góc hợp bởi kim nam châm của la bàn từ khuynh và mặt phẳng nằm ngang. Kí hiệu: I
- Quy ước
+I > 0 : cực Bắc kim nam châm nằm ở dưới mặt phẳng nằm ngang.
+I < 0 : cực Bắc kim nam châm nằm ở trên mặt phẳng nằm ngang.
Bài 35:TỪ TRƯỜNG TRÁI ĐẤT
La bàn từ khuynh
Bài 35:TỪ TRƯỜNG TRÁI ĐẤT
II/Các từ cực của trái đất
* Từ cực Bắc có toạ độ 78005’ vĩ bắc và 69001’ kinh tây, cách cực Nam địa lý 800 km.
* Từ cực Nam có toạ độ 78005’ vĩ nam và 110009’ Kinh Đông ở vùng Nam cực, cách cực Nam địa lý 1000 km
Theo quan điểm khoa học
Bài 35:TỪ TRƯỜNG TRÁI ĐẤT
Theo thói quen từ xưa đến nay
Bài 35:TỪ TRƯỜNG TRÁI ĐẤT
Bài 35:TỪ TRƯỜNG TRÁI ĐẤT
III/ Bão từ:
1.Định nghĩa: là những biến đổi của các yếu tố từ trường Trái Đất xảy ra hầu như cùng một lúc trên quy mô toàn cầu .
- Những khi có bão từ, kim la bàn sẽ dao động mạnh
2.Phân loại: có hai loại bão từ:
+ Bão từ mạnh: thường diễn ra trong thời gian dài, thường chỉ xảy ra khi bão mặt trời hoạt động.
+ Bão từ yếu:thường diễn ra trong thời gian ngắn.
3.Nguyên nhân gây ra bão từ
Mặt trời hoạt động phát ra chùm hạt tích điện gọi là chùm plasma. Bão từ được gây ra do các chùm plasma khổng lồ trung hòa về điện của các hạt tích điện phát ra từ các vụ bùng nổ của sắc cầu mặt trời.Các chùm này trên đường đi tới Trái Đất sẽ bao trùm lên Trái Đất, tác động đến từ quyển Trái Đất, tạo ra hệ dòng điện tròn xung quanh Trái Đất.
4.Quá trình tạo bão từ
- Các dòng hạt mang điện phóng ra từ Mặt Trời sinh ra một từ trường, có độ lớn vào khoảng 6.10-9 tesla.
- Từ trường này ép lên từ trường Trái Đất làm cho từ trường nơi bị ép tăng lên.
- Dòng điện cảm ứng này có thể đạt cường độ hàng triệu Ampe có hướng vòng quanh Trái Đất và gây ra một từ trường rất lớn tác dụng lên từ trường Trái Đất.
- Hiện tượng này tiếp diễn làm cho từ trường Trái Đất liên tục biến thiên .
Bài 35:TỪ TRƯỜNG TRÁI ĐẤT
5. Tác hại của bão từ:
Đối với sức khỏe
Đối với kinh tế
Đối với khoa học vũ trụ
Đối với sinh vật
Đối với điện lực
ĐỐI VỚI SỨC KHỎE CON NGƯỜI
Khoa học đã chứng minh rằng các tế bào động vật có dư điện tích âm bên trong màng tế bào và có dư điện tích dương ở bên ngoài màng. Điện áp giữa 2 mặt của màng tế báo là 90 mV. Khi tế bào bị kích thích hoạt động, có sự dịch chuyển của các điện tích qua màng tế bào, tạo ra một xung điện thế hoạt động. Các xung điện thế này đặc biệt mạnh ở cơ tim. Vì thế, khi bão từ xuất hiện, nó tác động đến các tế bào trong tim và não nên ảnh hưởng đến người huyết áp cao, bệnh nhân tim mạch và thần kinh,gây mất ngủ, đau đầu ,gãy xương
Ở các nước phương Tây, trong cùng một điều kiện chăm sóc ổn định, sau nhiều năm, nhiều nhà khoa học đã có những nghiên cứu chứng minh bão từ làm giảm năng suất một số loại cây trồng như: Nho, lúa mì, ngô… rất rõ rệt và gây ra nhiều đột biến gen cho cây trồng.
ĐỐI VỚI KINH TẾ
ĐỐI VỚI KINH TẾ

Hàng không: gây nhiễu sóng vô tuyến làm cho máy không thể xác định được phương hướng và liên lạc với mặt đất nên tai nạn hàng không tăng lên
Dầu khí: vì đây là ống dẫn kim loại nên khi có bão từ, chắc chắn xuất hiện một dòng điện cảm ứng mạnh trong đường ống dẫn dầu ,dẫn khí làm cho ống bị ăn mòn và có thể thủng
Đối với một số loài động vật thì từ trường rất quan trọng vì chúng sử dụng từ trường để định hướng. Kiến, chim di cư, rùa và cá mập… do đó bão từ cũng sẽ ảnh hưởng lớn đến sự sinh sống của các loài này.
ĐỐI VỚI SINH VẬT
Làm cho vệ tinh truyền thông bị hư hại, tín hiệu truyền từ vệ tinh đến mặt đất sẽ bị nhiễu loạn liên tục khiến thông tin mất một lúc hoặc làm sai lạc các dữ liệu. Khi bão mạnh, tín hiệu có thể mất trong vài ba ngày .


ĐỐI VỚI KHOA HỌC VŨ TRỤ
ĐỐI VỚI ĐIỆN LỰC
Khi bão từ xuất hiện sẽ tạo ra dòng điện tròn xung quanh Trái Đất. Dòng điện này tạo ra từ trường bổ sung vào từ trường Trái Đất, làm biến đổi rất mạnh từ trường này. Khi từ trường Trái Đất tăng lên, từ thông sẽ biến thiên và sinh ra dòng điện cảm ứng hàng triệu ampe đối nghịch với dòng điện trên mặt đất, gây tê liệt hệ thống điện.
IV/ Ứng dụng của các vật sắt từ
Trong cuộc sống hằng ngày ta gặp rất nhiều sự từ hóa của các vật sắt từ như: