Bài 35. Hoocmôn thực vật

Bài 35
Hoocmôn
Thực Vật
Nguyen Ngoc Huong Lan
2

Hoocmụn th?c v?t (phitohoocmon) l� cỏc ch?t h?u co do co th? th?c v?t ti?t ra cú tỏc d?ng di?u ti?t ho?t d?ng s?ng c?a cõy.

D?c di?m chung:
+ Du?c t?o ra ? m?t noi nhung gõy ra ph?n ?ng ? m?t noi khỏc trong cõy.
+ V?i n?ng d? r?t th?p nhung gõy ra nh?ng bi?n d?i m?nh trong co th?.
+ Tớnh chuyờn hoỏ th?p hon nhi?u so v?i hoocmụn ? d?ng v?t b?c cao.
I. KHÁI NIỆM
Nguyen Ngoc Huong Lan
3
Trong cây, hoocmôn được vận chuyển theo mạch gỗ và mạch rây:
Nguyen Ngoc Huong Lan
4
II. HOOCMÔN KÍCH THÍCH
Nguyen Ngoc Huong Lan
5
- Auxin phổ biến trong hầu hết các loại cây là axit inđôl axêtic (AIA).
- Auxin chủ yếu được sinh ra ở đỉnh của thân và cành.
- Auxin có nhiều trong chồi, hạt đang nảy mầm, lá đang sinh trưởng, trong tầng phân sinh bên đang hoạt động, trong nh? hoa
1. AUXIN (AIA)
Nơi tạo thành
Nguyen Ngoc Huong Lan
6
H?t l� ngu?n cung c?p AIA cho qu? phỏt tri?n
Quả được tạo ra do thụ tinh bình thường
Quả bị loại bỏ hạt và xử lí AIA.
Quả bị loại bỏ hạt và không xử lí AIA
- ở mức tế bào, AIA kích thích quá trình nguyên phân và sinh trưởng dãn dài của tế bào.
Tác động sinh lý của AIA
Nguyen Ngoc Huong Lan
7
? mức cơ thể, AIA tham gia vào nhiều hoạt động sống của cây như hướng động, ứng động, kích thích hạt nảy mầm, của chồi, kích thích ra rễ phụ, thể hiện tính ưu thế đỉnh (chồi đỉnh ức chế sự sinh trưởng của các chồi bên).

Tác động sinh lý của AIA
Nguyen Ngoc Huong Lan
8
phá bỏ ưu thế ngọn  kích thích cành giâm ra rễ phụ; cây đâm cành
sử dụng auxin kích thích sự hình thành etilen  kích thích cây ra hoa
auxin ức chế sự rụng lá và hoa
Ứng dụng của AIA
Nguyen Ngoc Huong Lan
9
- Trong cây, gibêrelin được sinh ra chủ yếu ở lá và rễ.
- GA có nhiều trong lá, hạt, củ, chồi đang nảy mầm, trong hạt và quả đang hình thành, trong các lóng thân, cành đang sinh trưởng.
2. GIBÊRELIN (GA)
Nơi tạo thành
Nguyen Ngoc Huong Lan
10
Kích thích sự sinh trưởng kéo dài của thân (được xác định do vai trò của GA)
Sinh trưởng các đột biến lùn (thiếu gene chịu trách nhiệm tổng hợp enzyme trong con đường tổng hợp GA)
Tác động sinh lý
Nguyen Ngoc Huong Lan
11
Kích thích sự nảy mầm của hạt, củ
Kích thích sự vươn dài của các gióng cây họ lúa
Ứng dụng của GA
Nguyen Ngoc Huong Lan
12
Ứng dụng của GA
Phun GA, kích thích sự sinh trưởng của cây mía
Tăng kích thước quả và tạo quả không hạt: GA kích thích cuống nho sinh trưởng, tạo không gian cho quả phát triển
Nguyen Ngoc Huong Lan
13
Ứng dụng của GA
Cam không hạt
Dưa hấu không hạt
GA giúp tạo quả không hạt
Nguyen Ngoc Huong Lan
14
3. XITÔKININ

- Xitôkinin là một nhóm các chất tự nhiên (ví dụ, zeatin) và nhân tạo (ví dụ, kinetin) có tác dụng gây ra sự phân chia tế bào.

Tỏc d?ng sinh lý c?a Xitụkinin
+ ? mức tế bào, xitôkinin kích thích sự phân chia tế bào, làm chậm quá trình già của tế bào.


Bên trái: Cây được xử lí với xitôkinin.
Bên phải: Cây đối chứng.
Nguyen Ngoc Huong Lan
15


Xicôtin cao: Kích thích ra rễ.
Xicôtin thấp: Kích thích nảy chồi.
Ứng dụng của Xicôtin
Nguyen Ngoc Huong Lan
16
III/ HOOCMÔN ỨC CHẾ
- Khí êtilen được sản ra trong hầu hết các phần khác nhau của thực vật.
- Tốc độ hình thành êtilen phụ thuộc vào loại mô (mô phân sinh, mấu, mắt, nốt, quả.) và giai đoạn phát triển của cơ thể.
- Êtilen cũng được sản ra nhiều trong thời gian rụng lá, khi hoa già, khi mô bị tổn thương hoặc bị tác động của điều kiện bất lợi (ngập úng, rét, hạn, nóng và bị bệnh). Quả đang chín sản ra nhiều êtilen.
1. Êtylen
Nguyen Ngoc Huong Lan
17
Trong sự rụng lá, hoa, quả: hình thành tầng rời ở cuống lá
Bên trái: cây được phun 50ppm ethylene trong 3 ngày
Bên phải: cây đối chứng
Ứng dụng của Êtylen

Nguyen Ngoc Huong Lan
18
Ứng dụng của Êtylen

Trong sự chín quả
Nguyen Ngoc Huong Lan
19
2. Axit abxixic (AAB)

- Axit abxixic là chất ức chế sinh trưởng tự nhiên.
- AAB liên quan đến sự chín và ngủ của hạt, sự đóng mở khí khổng và loại bỏ hiện tượng sinh con.
- AAB có ở trong mô của thực vật có mạch.
- ở thực vật có hoa, AAB được sinh ra ở trong lá (lục lạp), chóp rễ ho?c cỏc co quan dang ho`a gia`.�
- AAB được tích luỹ ở cơ quan đang già hoá.

Nguyen Ngoc Huong Lan
20

VI. TƯƠNG QUAN HOOCMÔN THỰC VẬT
+ Tương quan giữa hoocmôn kích thích và ức chế sinh trưởng:
VD: Tương quan giữa chất kích thích và chất ức chế là GA/AAB: điều tiết trạng thái sinh lí của hạt.
Trong hạt khô: GA rất thấp, AAB đạt trị số cực đại.
Trong hạt nảy mầm, GA tăng nhanh và đạt trị số cực đại, còn AAB giảm xuống rất mạnh.
+ Tương quan giữa các hoocmôn kích thích với nhau.
VD: Tương quan giữa auxin và xicôkinin: điều tiết sừ phát triển của mô callus. Khi ưu thế nghiêng về auxin, mô callus ra rễ. Khi ưu thế nghiêng về xicôkinin, chồi xuất hiện.
Tương quan giữa hoocmôn điều tiết sinh trưởng và hoocmôn điều tiết phat triển
của thực vật gồm: