Bài 35. Hoocmôn thực vật

Bài 35: HOOCMÔN THỰC VẬT
I. Khái niệm
- Khái niệm:
Hoocmôn thực vật là các chất hữu cơ do cơ thể thực vật tiết ra có tác dụng điều tiết hoạt động sống của cây.
- Đặc điểm chung:
+ Được tạo ra ở một nơi nhưng gây ra phản ứng ở một nơi khác trong cây.
+ Với nồng độ rất thấp nhưng gây ra những biến đổi mạnh trong cơ thể.
+ Tính chuyên hoá thấp hơn nhiều so với hoocmôn ở động vật bậc cao.
Hình 10: Vị trí hình thành và phương hướng vận chuyển của các phytohoocmon trong cây
II. Các loại hoocmôn
Hạt là nguồn cung cấp AIA cho quả phát triển
Quả được tạo ra do thụ tinh bình thường
Quả bị loại bỏ hạt và xử lí AIA.
Quả bị loại bỏ hạt và không xử lí AIA
1. Hooc môn kich thích sinh trưởng
a) Auxin:
Kích thích ra rễ phụ ở cây
Người ta tạo các loại quả không hạt như nho, dâu tây, cam, dưa hấu, hồng,...
b)Gibberellin
Sinh trưởng các đột biến lùn (thiếu gene chịu trách nhiệm tổng hợp enzyme trong con đường tổng hợp GA)
Kích thích sự sinh trưởng kéo dài của thân (được xác định do vai trò của GA1)
Kích thích sự nảy mầm của hạt, củ
Kích thích sự vươn dài của các gióng cây họ lúa
Tăng kích thước quả và tạo quả không hạt: GA kích thích cuống nho sinh trưởng, tạo không gian cho quả phát triển
Kích thích sự sinh trưởng của cây: phun GA
Bên trái: cây được xử lí cytokinin với Bên phải: cây đối chứng
c) cytokinin
Trong sự chín quả
2. Hooc môn ức chế
a) etylen
Bên trái: cây được phun 50ppm ethylene trong 3 ngày
Bên phải: cây đối chứng
Đỉnh của thân và cành non

Kích thích quá trình phân bào nguyên nhiễm và sinh trưởng kéo dài của TB
Ở lá và rễ
Tham gia vào quá trình sống của cây như hướng động, ứng động, kích thích nảy mầm của hạt, chồi; kích thích ra rễ phụ, .v.v.

Tăng số lần nguyên phân và tăng sinh trưởng kéo dài của mọi tế bào
Kích thích nảy mầm cho hạt, chồi, củ; kích thích sinh trưởng chiều cao cây; tạo quả không hạt; tăng tốc độ phân giải tinh bột.
Kích thích ra rễ ở cành giâm, cành chiết, tăng tỉ lệ thụ quả (cà chua), tạo quả không hạt, nuôi cấy mô ở tế bào thực vật, diệt cỏ
Kích thích nảy mầm cho khoai tây; kích thích chiều cao sinh trưởng của cây lấy sợi; tạo quả nho không hạt; tăng tốc độ phân giải tinh bột để sản xuất mạch nha và sử dụng trong công nghiệp sản xuất đồ uống

Ở rễ


Kích thích sự phân chia TB làm chậm quá trình già của TB
Hoạt hoá sự phân hoá, phát sinh chồi thân trong nuôi cấy mô callus
Sử dụng phổ biến trong công nghệ nuôi cấy mô và tế bào thực vật (giúp tạo rễ hoặc kích thích các chồi khi có mặt của Auxin); sử dụng bảo tồn giống cây quý
Lá già, hoa già, quả chín
Ức chế phân chia tế bào, làm tăng quá trình già của tế bào.
Ức chế sinh trưởng chiều dài nhưng lại tăng sinh trưởng bề ngang của thân cây.
Cảm ứng ra hoa ở cây họ Dứa và gây sự ứng động ở lá cà chua, thúc quả chín, tạo quả trái vụ
Trong lá, chóp rễ hoặc các cơ quan đang hoá già
Kích thích sự rụng lá, sự ngủ của hạt (rụng quả), chồi cây, (rụng cành).
Tương quan AAB/ GA điều tiết trạng thái ngủ và hoạt động của hạt, chồi.
Đỉnh của thân và cành non

Kích thích quá trình phân bào nguyên nhiễm và sinh trưởng kéo dài của TB
Tham gia vào quá trình sống của cây như hướng động, ứng động, kích thích nảy mầm của hạt, chồi; kích thích ra rễ phụ, .v.v.
Kích thích ra rễ ở cành giâm, cành chiết, tăng tỉ lệ thụ quả (cà chua), tạo quả không hạt, nuôi cấy mô ở tế bào thực vật, diệt cỏ
Đỉnh của thân và cành non

Kích thích quá trình phân bào nguyên nhiễm và sinh trưởng kéo dài của TB
Tham gia vào quá trình sống của cây như hướng động, ứng động, kích thích nảy mầm của hạt, chồi; kích thích ra rễ phụ, .v.v.
Kích thích ra rễ ở cành giâm, cành chiết, tăng tỉ lệ thụ quả (cà chua), tạo quả không hạt, nuôi cấy mô ở tế bào thực vật, diệt cỏ
Đỉnh của thân và cành non

Kích thích quá trình phân bào nguyên nhiễm và sinh trưởng kéo dài của TB
Tham gia vào quá trình sống của cây như hướng động, ứng động, kích thích nảy mầm của hạt, chồi; kích thích ra rễ phụ, .v.v.
Kích thích ra rễ ở cành giâm, cành chiết, tăng tỉ lệ thụ quả (cà chua), tạo quả không hạt, nuôi cấy mô ở tế bào thực vật, diệt cỏ
Đỉnh của thân và cành non

Kích thích quá trình phân bào nguyên nhiễm và sinh trưởng kéo dài của TB
Ở lá và rễ

Tăng số lần nguyên phân và tăng sinh trưởng kéo dài của mọi tế bào
Kích thích nảy mầm cho hạt, chồi, củ; kích thích sinh trưởng chiều cao cây; tạo quả không hạt; tăng tốc độ phân giải tinh bột.
Ở lá và rễ

Tăng số lần nguyên phân và tăng sinh trưởng kéo dài của mọi tế bào
Kích thích nảy mầm cho khoai tây; kích thích chiều cao sinh trưởng của cây lấy sợi; tạo quả nho không hạt; tăng tốc độ phân giải tinh bột để sản xuất mạch nha và sử dụng trong công nghiệp sản xuất đồ uống
Kích thích nảy mầm cho hạt, chồi, củ; kích thích sinh trưởng chiều cao cây; tạo quả không hạt; tăng tốc độ phân giải tinh bột.
Ở lá và rễ

Tăng số lần nguyên phân và tăng sinh trưởng kéo dài của mọi tế bào
Kích thích nảy mầm cho khoai tây; kích thích chiều cao sinh trưởng của cây lấy sợi; tạo quả nho không hạt; tăng tốc độ phân giải tinh bột để sản xuất mạch nha và sử dụng trong công nghiệp sản xuất đồ uống
Kích thích nảy mầm cho hạt, chồi, củ; kích thích sinh trưởng chiều cao cây; tạo quả không hạt; tăng tốc độ phân giải tinh bột.

Tăng số lần nguyên phân và tăng sinh trưởng kéo dài của mọi tế bào
Ở lá và rễ
Kích thích nảy mầm cho khoai tây; kích thích chiều cao sinh trưởng của cây lấy sợi; tạo quả nho không hạt; tăng tốc độ phân giải tinh bột để sản xuất mạch nha và sử dụng trong công nghiệp sản xuất đồ uống
Kích thích nảy mầm cho hạt, chồi, củ; kích thích sinh trưởng chiều cao cây; tạo quả không hạt; tăng tốc độ phân giải tinh bột.

Tăng số lần nguyên phân và tăng sinh trưởng kéo dài của mọi tế bào


Kích thích sự phân chia TB làm chậm quá trình già của TB
Hoạt hoá sự phân hoá, phát sinh chồi thân trong nuôi cấy mô callus
Sử dụng phổ biến trong công nghệ nuôi cấy mô và tế bào thực vật (giúp tạo rễ hoặc kích thích các chồi khi có mặt của Auxin); sử dụng bảo tồn giống cây quý


Kích thích sự phân chia TB làm chậm quá trình già của TB

Ở rễ
Hoạt hoá sự phân hoá, phát sinh chồi thân trong nuôi cấy mô callus
Sử dụng phổ biến trong công nghệ nuôi cấy mô và tế bào thực vật (giúp tạo rễ hoặc kích thích các chồi khi có mặt của Auxin); sử dụng bảo tồn giống cây quý


Kích thích sự phân chia TB làm chậm quá trình già của TB
Lá già, hoa già, quả chín
Ức chế sinh trưởng chiều dài nhưng lại tăng sinh trưởng bề ngang của thân cây.
Cảm ứng ra hoa ở cây họ Dứa và gây sự ứng động ở lá cà chua, thúc quả chín, tạo quả trái vụ
Ức chế phân chia tế bào, làm tăng quá trình già của tế bào.
Lá già, hoa già, quả chín
Ức chế sinh trưởng chiều dài nhưng lại tăng sinh trưởng bề ngang của thân cây.
Cảm ứng ra hoa ở cây họ Dứa và gây sự ứng động ở lá cà chua, thúc quả chín, tạo quả trái vụ
Ức chế phân chia tế bào, làm tăng quá trình già của tế bào.
Lá già, hoa già, quả chín
Ức chế sinh trưởng chiều dài nhưng lại tăng sinh trưởng bề ngang của thân cây.
Cảm ứng ra hoa ở cây họ Dứa và gây sự ứng động ở lá cà chua, thúc quả chín, tạo quả trái vụ
*. Chất làm chậm sinh trưởng và chất diệt cỏ
IV. Tương quan Hoocmôn thực vật
Là các chất điều hòa sinh trưởng được tổng hợp nhân tạo phục vụ mục đích của con người trong trồng trọt.
Auxin/cytokinin cao  kích thích ra rễ
Auxin/cytokinin thấp  kích thích nảy chồi
- Mọi hoạt động sinh trưởng đều được điều chỉnh bởi hoạt động của các hooc môn thực vật.
- Trạng thái cân bằng hoocmôn thực vật sẽ tạo điều kiện cho sự sinh trưởng thích hợp
Củng cố: Ghép tên Hoocmôn với ứng dụng của nó.
Bài tập về nhà:

- Học bài và trả lời câu hỏi SGK.
- Trong sản xuất nông nghiệp, người nông dân cần phải sử dụng hoocmôn thực vật như thế nào để đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm?
- Tại sao cây lúa nước sâu (lúa ngoi) có thể luôn ngoi lên trên mặt nước khi nước lũ tràn về (25cm/ngày)?