Bài 34. Sự phát sinh loài người

Bài 34:
SỰ PHÁT SINH LOÀI NGƯỜI
GVHD: Lê Phan Quốc
HVTH: Lê Thị Phương Dung
1. CẤU TRÚC LOGIC
I. QUÁ TRÌNH PHÁT SINH LOÀI NGƯỜI HIỆN ĐẠI
1. Bằng chứng về nguồn gốc động vật của loài người
2. Các dạng vượn người hóa thạch và qúa trình hình thành loài người
II. NGƯỜI HIỆN ĐẠI VÀ SỰ TIẾN HÓA VĂN HÓA.
QUÁ TRÌNH PHÁT SINH LOÀI NGƯỜI HIỆN ĐẠI
1. Bằng chứng về nguồn gốc động vật của loài người
- Bằng chứng về giải phẩu học so sánh: Cấu tạo chung đều chia làm 3 phần: đầu, mình, tứ chi. Các cơ quan bên trong và sự sắp xếp của người và động vật tương tự: có lông mao, đẻ và nuôi con bằng sữa, bộ răng phân hóa.
- Bằng chứng về các cơ quan thoái hóa ở người: là các cơ quan chính ở động vật.
- Bằng chứng về phôi sinh học: các giai đoạn phát triển của phôi người lặp lại một cách ngắn gọn sự phát triển của phôi động vật từ thấp đến cao.
- Bằng chứng về hiện tượng lại giống (Lại tổ)
- Bằng chứng về di truyền học: giống DNA và Protein.
 Người có quan hệ nguồn gốc với ĐV và quan hệ thân thuộc gần gũi với Linh Trưởng, thể hiện ở cây phát sinh.
I. QUÁ TRÌNH PHÁT SINH LOÀI NGƯỜI HIỆN ĐẠI
2. Các dạng vượn người hóa thạch và qúa trình hình thành loài người
Các dạng vượn người hóa thạch.
Homo Habilis (Người khéo léo)
Homo erectus (Người đứng thẳng)
Homo sapiens (Người hiện đại)
I. QUÁ TRÌNH PHÁT SINH LOÀI NGƯỜI HIỆN ĐẠI
2. Các dạng vượn người hóa thạch và qúa trình hình thành loài người
b. Quá trình hình thành loài người.
Người và vượn người ngày nay mới tách ra từ tổ tiên chung khoảng 5 – 7 triệu năm.
Nhánh vượn người cổ phân hóa hình thành chi Homo.
Loài xuất hiện đầu tiên là Homo habilis  Homo erectus  Homo sapiens.
Địa điểm phát sinh loài người từ Châu Phi rồi phát tán sang châu lục khác.
I. QUÁ TRÌNH PHÁT SINH LOÀI NGƯỜI HIỆN ĐẠI
II. NGƯỜI HIỆN ĐẠI VÀ SỰ TẾN HÓA VĂN HÓA.
Loài người hiện đại có bộ não phát triển, bàn tay linh hoạt, có tiếng nói và chữ viết… và hình thành ý thức, tư duy. Nhờ có trí khôn, tổ tiên loài người đã phát triển vượt lên tất cả các động vật khác.
Bàn tay trở thành cơ quan chế tạo công cụ lao động và là sản phẩm hoàn thiện do lao động.
- Sự hình thành đời sống văn hoá làm cho loài người thoát khỏi đời sống bầy đàn chuyển sang đời sống xã hội.
- Con người ngày nay ít phụ thuộc vào tự nhiên, kích thước cơ thể lớn, tuổi thọ cao.
2. TRỌNG TÂM CỦA BÀI
Quá trình tiến hóa dẫn đến hình thành loài người hiện đại và vai trò của quá trình tiến hóa văn hóa từ sau khi loài người hiện đại được hình thành.
3. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
4. PHÂN TÍCH BẢNG, HÌNH ẢNH

PP: SGK + Hỏi đáp.
(?) Quá trình tiến hóa của loài người chia thành mấy giai đoạn?

 Chia thành 2 giai đoạn:
+ Giai đoạn tiến hóa hình thành nên loài người hiện đại.
+ Giai đoạn tiến hóa của loài người từ khi hình thành đến ngày nay.
PP: TQ + SGK + HỎI ĐÁP
- GV: Xác định mức độ họ hàng giữa các loài dựa trên các mức độ tương đồng về một số đặc điểm.
- HS dựa vào kiến thức cũ và bảng 34 trả lời câu hỏi:
(?) Hãy tìm điểm giống nhau giữa người và động vật?
- Các cơ quan và sự sắp xếp các cơ quan trong cơ thể; cơ quan tương đồng.
- Sự phát triển của phôi.
- Một số cơ quan thoái hóa.
I. QUÁ TRÌNH PHÁT SINH LOÀI NGƯỜI HIỆN ĐẠI
1. Bằng chứng nguồn gốc động vật của loài người
(?) Hãy tìm điểm giống nhau giữa người và các loài linh trưởng?


- Thể thức cấu tạo chung đều chia làm 3 phần. Các cơ quan bên trong và sự sắp xếp của người và động vật tương tự động vật, có lông mao, đẻ và nuôi con bằng sữa, bộ răng phân hóa.
Các cơ quan thoái hóa ở người là các cơ quan chính ở động vật.
Các giai đoạn phát triển của phôi người lặp lại một cách ngắn gọn sự phát triển của phôi động vật từ thấp đến cao.
Có hiện tượng lại giống
Giống nhau về DNA và prorêin (Tinh tinh có 97,6% DNA giống người, axit amin giống hoàn toàn)
…
Bảng 34: Mức độ giống nhau về ADN và protein…
(?) Sự giống nhau giữa người và động vật, giữa người và linh trưởng nói lên điều gì?

 Chứng minh quan hệ nguồn gốc giữa người và động vật, đặc biệt quan hệ họ hàng gần gũi giữa người và linh trưởng. Được thể hiện rõ trên cây chủng loại phát sinh của bộ linh trưởng.
Vậy làm thế nào để biết DNA và protein giữa người và các loài linh trưởng giống nhau?
Dùng phương pháp lai phân tử (DNA-DNA; DNA-RNA) giữa người và các loài linh trưởng.

Tách DNA người và DNA linh trưởng cần so sánh  biến tính chúng thành các sợi đơn  trộn DNA đơn của người với DNA đơn của linh trưởng  phân tử DNA lai  xử lí nhiệt độ làm biến tính thành 2 mạch nếu trình tự Nu của 2 loài càng giống nhau thì càng có nhiều đoạn bắt đôi bổ sung 2 mạch của 2 loài, do vậy nhiệt độ làm biến tính phân tử lai càng lớn.
(?) Tại sao 2 loài càng có quan hệ họ hàng gần gũi thì sự sai khác về trình tự axit amin hay trình tự các Nu giữa chúng càng ít?

 Vì từ 1 gen ban đầu phân hóa thành các gen khác nhau cần phải có các đột biến gen. Thời gian phân hóa càng dài thì càng nhiều đột biến gen xảy ra nên khác biệt về trình tự các Nu và axit amin càng lớn.
(?) Nêu điểm khác nhau giữa người và linh trưởng? Giải thích những đặc điểm thích nghi đặc trưng cho loài người đem lại ưu thế gì?
(?) Sự khác nhau giữa người và linh trưởng nói lên điều gì?

 Người và linh trưởng là 2 nhánh phát sinh từ 1 gốc chung và đã tiến hóa theo 2 hướng khác nhau.
(?) Bằng chứng nào chứng minh nguồn gốc động vật của con người?

Bằng chứng về giải phẩu học so sánh.
- Bằng chứng về các cơ quan thoái hóa ở người.
- Bằng chứng về phôi sinh học.
- Bằng chứng về hiện tượng lai giống (Lại tổ)
Bằng chứng về di truyền học.
2. Các dạng vượn người hóa thạch và quá trình hình thành loài người
PP: TQ + SGK + Hỏi đáp.
a. Các dạng vượn người hóa thạch.
(?) Mô tả quá trình phát sinh các loài trong chi Homo?
(?) Nêu các dạng vượn người hóa thạch? Và đặc điểm của chúng?
(?) Vị trí và sự phát triển của nhánh người hiện đại?
2. Các dạng vượn người hóa thạch và quá trình hình thành loài người
a. Các dạng vượn người hóa thạch.
b. Quá trình hình thành loài người.
(?) Loài người hiện đại tiến hóa qua các dạng trung gian nào?
(?) Mô tả quá trình hình thành loài người? (H34.2)
(?) Loài người phát sinh từ địa điểm nào trên Trái đất?
(?) Bằng chứng nào chứng minh được nơi phát sinh loài người? (hóa thạch của người H.sapiens, nghiên cứu DNA ti thể và NST)
II. NGƯỜI HIỆN ĐẠI VÀ SỰ TẾN HÓA VĂN HÓA
PP: TQ + SGK + HĐ
(?) Tiến hóa sinh học là gì? Nó mang lại kết quả như thế nào trên cơ thể con người?

 Tiến hóa sinh học: gen qui định các đặc điểm thích nghi luôn được CLTN giữ lại và nhân rộng làm xuất hiện các quần thể thích nghi với môi trường.
- Tiến hóa sinh học mang lại cho con người 1 số đặc điểm thích nghi như: Bộ não phát triển, dáng đứng thẳng, tay được giải phóng, có tiếng nói và ngôn ngữ hình thành văn hóa.
(?) Tiến hóa văn hóa là gì? Tiến hóa văn hóa mang lại kết quả như thế nào? Đặc điểm thích nghi nào giúp con người có khả năng tiến hóa văn hóa? Ý nghĩa của tiếng hóa văn hóa?

 Tiến hóa văn hóa là khả năng tiến hóa mới.
- Kết quả: Từ tiến hóa sinh học con người có tiếng nói và chữ viết
- Đặc điểm thích nghi là dáng đứng thẳng, bộ não phát triển
- Ý nghĩa:
+ Truyền đạt kinh nghiệm sống cho nhau.
+ Cải tiến công cụ, làm chủ KHKT, ít phụ thuộc vào tự nhiên…

BỘ NÃO QUA CÁC GIAI ĐOẠN TIẾN HÓA
Công cụ ở các giai đoạn tiến hóa
(?) Ngày nay sự phát triển của xã hội loài người còn chịu ảnh hưởng của tiến hóa sinh học không? Vì sao?
 Có. Vì con người cũng là sinh vật
(?) Loài người sẽ không biến đổi thành loài nào khác, vì sao?
 Vì loài người ít phụ thuộc vào tự nhiên.
(?) Giải thích tại sao loài người hiện đại là 1 nhân tố quan trọng quyết định đến sự tiến hóa của các loài khác?
 Vì con người tăng nhanh chóng về số và chất lượng, chính hoạt động của con người dẫn đến sự diệt vong của các loài sinh vật khác.
5. XÂY DỰNG BÀI TẬP GV
6. KĨ NĂNG RÈN QUA BÀI
Kĩ năng hoạt động nhóm
Kĩ năng liên hệ thực tế giải quyết vấn đề
Kĩ năng phân tích hình, thông tin
Kĩ năng làm việc với SGK
Kĩ năng quan sát
7. TÀI LIỆU THAM KHẢO
SGK sinh 12
Sách giáo viên sinh 12
Trang web
8. HỆ THỐNG KHÁI NIỆM
Thế nào là tiến hóa sinh học?
Thế nào là tiến hóa văn hóa?
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN