Bài 34. Sinh trưởng ở thực vật

BÀI 34
SINH TRƯỞNG Ở THỰC VẬT
CHƯƠNG III
A. SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở THỰC VẬT
SINH TRƯỞNG Ở THỰC VẬT
GV: NGÔ THỊ HIÊN
THPT: ĐOÀN KẾT – HBT – HÀ NỘI
ChươngIII: SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN
I. KHÁI NIỆM
Quan sát hình ảnh và nhận xét về gì về sự thay đổi kích thước của cây?
Kích thước của cây tăng dần
Sinh trưởng của thực vật là gì?
- KN: ST là quá trình tăng về kích thước (chiều dài, bề mặt, thể tích) của cơ thể do tăng số lượng và kích thước tế bào.
1. Định nghĩa sinh trưởng và phát triển
a. Sinh trưởng ( ST)
- VD: Cây con cây trưởng thành
A. Sinh trưởng và phát triển ở thực vật
ChươngIII: SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN
I. KHÁI NIỆM
Có mấy giai đoạn chính từ hạt cây trưởng thành? . Ở từng giai đoạn có những đặc điểm gì?
- KN: PT là những biến đổi diễn ra trong chu trình sống của 1 cá thế . Gồm 3 quá trình liên quan:
+ Sinh trưởng
+ Sự phân hóa TB, mô
+ Quá trình phát sinh hình thái tạo các cơ quan
Phát triển là gì?
1. Định nghĩa sinh trưởng và phát triển
a. Sinh trưởng( ST)
b. Phát triển( PT)
- VD: ra lá , hoa..
Có 3 giai đoạn chính : Hạt->cây con->cây trưởng thành.
Hạt nảy mầm thành cây con. Cây con phát triển thành cây trưởng thành ( lá, thân lớn hơn, có thêm các bộ phận như hoa , quả….)
ChươngIII: SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN
I. KHÁI NIỆM
2. Mối liên hệ giữa sinh trưởng và phát triển.
Sinh trưởng và phát triển có mối liên hệ như thế nào?
ChươngIII: SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN
I. KHÁI NIỆM
2. Mối liên hệ giữa ST và PT.
- ST gắn với PT , PT là dựa trên cơ sở của ST
- ST và PT là 2 quá trình liên quan nhau ( 2 mặt của 1 chu trình sống của cây.
1 chu kỳ sống của cây gồm 2 pha
+ pha STPT sinh dưỡng: tạo các cơ quan sinh dưỡng như rễ, thân, lá là chủ yếu
+ pha STPT sinh sản: tạo các cơ quan sinh sản như hoa, quả, hạt là chủ yếu.
ChươngIII: SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN
I. KHÁI NIỆM
2. Mối liên hệ giữa sinh trưởng và phát triển.
Ví dụ: Khi trồng rau bí lấy ngọn, để thu được nhiều rau , người ta thường bón nhiều phân đạm để kéo dài sinh trưởng.
Liên hệ : Điều khiển ST và PT ở TV theo mục đích sx
Chú ý : Một cơ quan hay bộ phận của cây có thể:

ST nhanh nhưng PT chậm và ngược lai
ST và PT cùng nhanh
ST và PT cùng chậm
ChươngIII: SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN
I. KHÁI NIỆM
3. Chu kì sinh trưởng và phát triển.


Ở TV có hạt 1 năm: Chu kỳ ST và PT có sự kế tiếp của 2 pha:
+ Pha sinh dưỡng( hạt-> ra hoa)
+ Pha sinh sản ( ra hoa hạt mới)
Liên hệ : Tùy theo mục đích kinh tế , mục đích sử dụng mà quyết định kết thúc ở giai đoạn nào của chu kỳ ST cho phù hợp với mục đích:
ChươngIII: SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN
II. SINH TRƯỞNG SƠ CẤP VÀ SINH TRƯỞNG THỨ CẤP Ở THỰC VẬT
*Khái niệm mô phân sinh
- Khái niệm:
Mô phân sinh là nhóm các tế bào chưa phân hóa, duy trì được khả năng nguyên phân trong suốt đời sống của cây.

Chồi chứa MPS đỉnh
Ở cây gỗ MPS bên làm dày thân, rễ
Tầng sinh bần
Tầng sinh mạch
MPS
bên
MPS đỉnh rễ.
Lông hút
Chóp rễ.
MPS đỉnh trở thành cành hoa
Tầng phát sinh lóng (MPS lóng)
Lá
non
lóng
Mắt
Quan sát hình em hãy cho biết có những loại mô phân sinh nào?
Vị
trí
Chức
năng
Đối
tượng
ChươngIII: SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN
II. SINH TRƯỞNG SƠ CẤP VÀ SINH TRƯỞNG THỨ CẤP Ở THỰC VẬT
*Khái niệm mô phân sinh
- Khái niệm:
Mô phân sinh là nhóm các tế bào chưa phân hóa, duy trì được khả năng nguyên phân trong suốt đời sống của cây.

Phân loại
+Mô phân sinh đỉnh (chồi đỉnh, chồi nách , đỉnh rễ)
+Mô phân sinh bên ( chỉ có ở cây 2 lá mầm)
+Mô phân sinh lóng (cây 1 lá mầm)
II. SINH TRƯỞNG SƠ CẤP VÀ SINH TRƯỞNG THỨ CẤP Ở THỰC VẬT
1. Sinh trưởng sơ cấp
A.Miền chồi đỉnh ( mặt cắt dọc)
B.Quá trình sinh trưởng sơ cấp ở thân
Vị trí của ST sơ cấp?
Có nhân xét gì về kết quả sinh trưởng sơ cấp của thân?
Hình: Sinh trưởng sơ cấp của thân
-Vị trí: Mô phân sinh đỉnh( chồi hoặc rễ)
-Kết quả: Làm cây cao , to đến một mức độ nhất định
II. SINH TRƯỞNG SƠ CẤP VÀ SINH TRƯỞNG THỨ CẤP Ở THỰC VẬT
1. Sinh trưởng sơ cấp
Sinh trưởng sơ cấp là gì?
ST sơ cấp là hình thức ST làm cho cây lớn và cao lên do sự phân chia tế bào mô phân sinh đỉnh.
- Xảy ra ở đa số cây một lá mầm và phần thân non của cây hai lá mầm.
Sinh trưởng sơ cấp xảy ra ở loại thực vật nào?
1 .Sinh trưởng sơ cấp
II. SINH TRƯỞNG SƠ CẤP VÀ SINH TRƯỞNG THỨ CẤP Ở THỰC VẬT
2. Sinh trưởng thứ cấp
Quan sát hình ảnh và cho biết sinh trưởng thứ cấp tạo ra những thành phần nào mới so với sinh trưởng sơ cấp
- ST thứ cấp đã tạo ra mạch rây thứ cấp, mạch gỗ thứ cấp và bần.
Sinh trưởng thứ cấp nhờ hoạt động của loại mô phân sinh nào?
- ST thứ cấp là do hoạt động nguyên phân của mô phân sinh bên
Kết quả: cây lớn lên về chiều ngang , thân to và sống lâu năm
ST thứ cấp là hình thức ST làm cho thân cây to ra do sự phân chia tế bào của mô phân sinh bên.
2. Sinh trưởng thứ cấp
Sinh trưởng thứ cấp là gì?
Sinh trưởng thứ cấp xảy ra ở loại thực vật nào?
Đại diện: đa số cây 2 lá mầm
Đỉnh thân, đỉnh rễ
Do hoạt động của mô phân sinh đỉnh.
Thân, rễ dài ra.
Có ở cây 2 lá mầm, cây 1 lá mầm.
Miền xa đỉnh ngọn.
Do hoạt động của mô phân sinh bên.
Thân, rễ to theo bề ngang.
Thường có ở cây 2 lá mầm sống nhiều năm
So sánh sinh trưởng sơ cấp và sinh trưởng thứ cấp:
2. Sinh trưởng thứ cấp
- Tầng sinh vỏ làm cho vỏ dày lên
- Tầng sinh mạch làm cho gỗ lớn lên
Sự tăng bề ngang của cây nhờ hoạt động của tầng nào?
Hình : Mặt cắt ngang thân
Vòng năm là gì?Vai trò của vòng năm trong lâm nghiệp và mặt hàng gỗ?
+Các vòng đồng tâm với màu sáng và tối xen kẽ là vòng năm.
Dựa vào vòng năm xác định tuổi cây, chất lượng gỗ tốt hay xấu, già hay trẻ.
+Mỗi năm cây cho 1 vòng gỗ màu sáng (ST vào mùa mưa) và 1 vòng màu sẫm (ST vào mùa khô)
Dựa vào vòng gỗ xác định tuổi cây như thế nào?
Ứng dụng : Nhận biết ST thứ cấp qua vòng gỗ hàng năm của cây
2. Sinh trưởng thứ cấp
Nhân tố bên trong
III. Nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng
Sự sinh trưởngcủa
cây chịu tác động bởi những nhân tố nào?
Nhân tố bên ngoài
III. Nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng
HS đọc SGK hoàn thành bảng theo gợi ý ( TĐ –TL nhóm)
Ảnh hưởng đến sự tạo lá, rễ, hình thành chồi, hoa, sự rụng lá
Quyết định đặc điểm, thời gian sinh trưởng
Thiếu Nitơ cây sinh trưởng yếu.
III. Nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng
-Kích thích sinh trưởng
-Kìm hãm sự sinh trưởng
-Auxin,giberelin

-Axit abxixic, phenol
Cây tre sinh trưởng nhanh, cây lim sinh trưởng chậm
Quyết định đặc điểm, thời gian sinh trưởng
III. Nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng
Tác động lên hầu hết các giai đoạn sinh trưởng
Nguyên liệu TĐC của cây


Hàm lượng nước thấp thì hạt không này mầm, cây chịu hạn, cây ưa ẩm
Là điều kiện sống rất quan trọng, quyết định sự nảy mầm của hạt, chồi
Cây lúa sinh trưởng tốt ở nhiệt độ 25 → 30 độ C, chậm dưới nhiệt độ 14 độ C
Ảnh hưởng đến sự tạo lá, rễ, hình thành chồi, hoa, sự rụng lá
Là nguồn cung cấp nguyên liệu cho cấu trúc tế bào và các quá trình sinh lí trong cây
Thiếu ánh sáng cây mọc vóng lên và sinh trưởng yếu.
Thiếu Nitơ cây sinh trưởng yếu.
Sự hiểu biết về ảnh hưởng của các nhân tố bên ngoài đến sinh trưởng của thực vật được vận dụng như thế nào trong trồng trọt?


- Trồng cây đúng mùa vụ, nhập nội giống, luân canh xen canh, làm cỏ, tưới nước, bón phân thích hợp…


Liên hệ - Vận dụng
- Sử dụng chất kích thích hay chất kìm hãm ST để điều khiển ST, PT của TV theo ý muốn

CÂU HỎI LUYỆN TẬP
1.Ở thực vật 2 lá mầm thân và rễ dài ra là hoạt động của:
A. Mô phân sinh đỉnh .
B. Mô phân sinh.
C.Mô phân sinh lóng.
D. Mô phân sinh cành.
2.Loại mô phân sinh chỉ có ở cây 2 lá mầm:
A. Mô phân sinh đỉnh thân.
B. Mô phân sinh bên.
C.Mô phân sinh lóng.
D. Mô phân sinh rễ.
3. Khi bị vết chấn thương ở thân, cây 2 lá mầm liền lại được còn cây dừa thì không liền lại được vì:
A. Do cây 2 lá mầm sinh trưởng sơ cấp nhanh hơn.
B. Do cây 2 lá mầm sinh trưởng thứ cấp nhanh hơn.
C. Do cây dừa không có mô phân sinh bên nên không có sinh trưởng thứ cấp.
D. A và B đúng
BÀI TẬP VỀ NHÀ
-Học và làm bài tập cuối bài trong SGK(Tr138)
-Đọc phần em có biết.
- Chuẩn bị cho bài học sau: (Đọc trước bài mới )
Hãy phân biệt Hoocmor thực vật theo bảng sau:
CÁM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH ĐÃ CHÚ Ý THEO DÕI