Bài 34. Chất rắn kết tinh. Chất rắn vô định hình

CHƯƠNG VII:
CHẤT RẮN VÀ CHẤT LỎNG
SỰ CHUYỂN THỂ.
NỘI DUNG CHÍNH CỦA CHƯƠNG:
Chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình.
Biến dạng cơ của vật rắn.
Sự nở vì nhiệt của vật rắn.
Các hiện tượng bề mặt của chất lỏng.
Sự chuyển thể của các chất.
Độ ẩm của không khí.
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
ĐẶT VẤN ĐỀ VÀO BÀI
* Chất rắn được phân thành hai loại: kết tinh và vô định hình.
* Cách phân loại này dựa trên những đặc điểm gì về cấu trúc và tính chất của các vật rắn?
I. Chất rắn kết tinh
Cấu trúc tinh thể hay tinh thể là cấu trúc tạo bởi các hạt (phân tử, nguyên tử, ion) liên kết chặt với nhau bằng những lực tương tác và sắp xếp theo một trật tự hình học không gian xác định gọi là mạng tinh thể, trong đó mỗi hạt luôn dao động nhiệt quanh vị trí cân bằng của nó.
1. Cấu trúc tinh thể:
Cấu trúc tinh thể là gì?
I. Chất rắn kết tinh
Chất rắn có cấu trúc tinh thể được gọi là chất rắn kết tinh (hay chất rắn tinh thể).
Tốc độ kết tinh càng nhỏ, tinh thể có kích thước càng lớn.
I. Chất rắn kết tinh
C1: Em hãy cho biết tinh thể của một chất được hình thành trong quá trình nóng chảy hay đông đặc của chất đó?
 Tinh thể của một chất được hình thành trong quá trình đông đặc của nó.
2. Các đặc tính của chất rắn kết tinh:
I. Chất rắn kết tinh
a. Các chất rắn kết tinh được cấu tạo từ cùng một loại hạt, nhưng cấu trúc tinh thể khác nhau thì tính chất vật lý của chúng cũng khác nhau.
I. Chất rắn kết tinh
2. Các đặc tính của chất rắn kết tinh:
b. Mỗi chất rắn kết tinh có nhiệt độ nóng chảy xác định không đổi ở mỗi áp suất cho trước.
I. Chất rắn kết tinh
2. Các đặc tính của chất rắn kết tinh:
c. Các chất rắn kết tinh có thể là chất đơn tinh thể hoặc chất đa tinh thể.
* Chất rắn đơn tinh thể có tính dị hướng (các tính chất vật lý không giống nhau theo các hướng khác nhau).
I. Chất rắn kết tinh
* Các chất rắn đa tinh thể có tính đẳng hướng (các tính chất vật lý đều giống nhau theo mọi hướng trong tinh thể).
C2: Tại sao chất rắn đơn tinh thể có tính chất dị hướng, còn chất rắn đa tinh thể lại có tính đẳng hướng?
I. Chất rắn kết tinh
Chất rắn đa tinh thể được cấu tạo bởi vô số các tinh thể nhỏ sắp xếp hỗn độn. Vì thế tính dị hướng của mỗi tinh thể nhỏ được bù trừ trong toàn khối chất, nên chất rắn đa tinh thể không có tính dị hướng như chất rắn đơn tinh thể.
3. Ứng dụng của các chất rắn kết tinh:
I. Chất rắn kết tinh
- Silic (Si) và Gemani (GE)  dùng làm các linh kiện bán dẫn.
- Kim cương  dùng làm mũi khoan, dao cắt kính, đá mài …
- Kim loại và hợp kim  luyện kim, chế tạo máy, xây dựng …
II. Chất rắn vô định hình:
Các chất rắn vô định hình là các chất không có cấu trúc tinh thể, do đó không có dạng hình học xác định.
C3: Chất rắn vô định hình có tính dị hướng không? Có nhiệt độ nóng chảy không? Tại sao?
II. Chất rắn vô định hình:
 Chất rắn vô định hình không có tính dị hướng và không có nhiệt độ nóng chảy xác định, vì chất rắn này không có cấu trúc tinh thể.
- Một số chất rắn vô định hình: thuỷ tinh, nhựa, cao su …
II. Chất rắn vô định hình:
Ứng dụng: được dùng trong nhiều ngành công nghệ khác nhau, dễ tạo hình, không gỉ, không bị ăn mòn …
Hệ thống hóa kiến thức
Chất rắn
Chất rắn kết tinh
Chất rắn vô định hình
- Có cấu trúc tinh thể - Có nhiệt độ nóng chảy xác định
- Không có cấu trúc tinh thể - Không có nhiệt độ nóng chảy xác định
Chất rắn đơn tinh thể
Chất rắn đa tinh thể
Có tính dị hướng
Có tính đẳng hướng
Có tính đẳng hướng
Giao nhiệm vụ về nhà:

Học sinh chuẩn bị bài:
Biến dạng cơ của vật rắn