Bài 34. Chất rắn kết tinh. Chất rắn vô định hình

BÀI 34
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
CHƯƠNG VII
CHẤT RẮN VÀ CHẤT LỎNG. SỰ CHUYỂN THỂ
CHẤT RẮN KẾT TINH
§34: CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Quan sát hạt muối ăn tinh khiết và nêu nhận xét về hình dạng của nó? Nếu đập hạt muối thành nhiều mảnh nhỏ khác nhau thì chúng có hình dạng như thế nào?
Các hạt muối ăn có dạng khối lập phương hoặc khối hình hộp. Các mảnh nhỏ có kích thước khác nhau cũng có dạng khối lập phương hoặc khối hình hộp.
Ví dụ: Đá Thạch anh có dạng khối lăng trụ sáu mặt, hai đầu là hình chóp…
 Kết cấu rắn có dạng hình học xác định của muối ăn được gọi là cấu trúc tinh thể.
Vậy tinh thể có cấu trúc như thế nào?
*Quan sát và phân tích cấu trúc tinh thể của muối ăn:
 Tinh thể Muối ăn có dạng hình lập phương được cấu trúc bởi các ion Cl- và Na+ . Mỗi ion luôn dao động nhiệt quanh một vị trí cân bằng trùng với mỗi đỉnh của khối lập phương.
Na+
Cl-
1. Cấu trúc tinh thể
Cấu trúc tinh thể hay tinh thể là cấu trúc tạo bởi các hạt ( nguyên tử, phân tử, ion ) liên kết chặt chẽ với nhau bằng những lực tương tác và sắp xếp theo một trật tự hình học không gian xác định gọi là mạng tinh thể, trong đó mỗi hạt luôn dao động nhiệt quanh vị trí cân bằng của nó.
Chất rắn có cấu trúc tinh thể được gọi là chất rắn kết tinh ( hay chất rắn tinh thể )
1. Cấu trúc tinh thể
Cấu trúc tinh thể hay tinh thể là cấu trúc tạo ởi các hạt ( nguyên tử, phân tử, ion ) liên kết chặt chẽ với nhau bằng những lực tương tác và sắp xếp theo một trình tự hìh học không gian xác định gọi là mạng tinh thể, trong đó mỗi hạt luôn dao động nhiệt quanh vị trí cân bằng của nó.
Chất rắn có cấu trúc tinh thể được gọi là chất rắn kết tinh ( hay chất rắn tinh thể )
 Các tinh thể của cùng một chất thì có chung một dạng hình học nhưng có thể có kích thước khác nhau phụ thuộc vào quá trình hình thành tinh thể diễn biến nhanh hay chậm: tốc độ kết tinh càng nhỏ tinh thể có kích thước càng lớn.
 Tinh thể của một chất được hình thành trong quá trình đông đặc của chất đó.
1. Cấu trúc tinh thể
2. Các đặc tính của chất rắn kết tinh
Quan sát và mô tả mạng tinh thể của Kim cương và Than chì?
Kim cương
Mạng tinh thể kim cương: các nguyên tử C liên kết theo mọi hướng đều giống nhau
Mạng tinh thể than chì: mỗi nguyên tử C nằm ở đỉnh của một hình lục giác đều. Các hình này sắp xếp nối nhau tạo thành mạng phẳng. Các mạng phẳng sắp xếp song song cách đều nhau.
Than chì
1. Cấu trúc tinh thể
2. Các đặc tính của chất rắn kết tinh
- Các chất rắn kết tinh được cấu tạo cùng một loại hạt nhưng có cấu trúc tinh thể không giống nhau thì tính chất vật lí (dẫn điện, nhiệt nóng chảy,…) của chúng cũng khác nhau.
- Mỗi chất rắn kết tinh nóng chảy (hoặc đông đặc) ở một nhiệt độ xác định không đổi ở áp suất cho trước
Ví dụ : ở p =1atm
- Nước đá nóng chảy ở 00C
- Thiếc nóng chảy ở 2320C
- Chất rắn kết tinh có thể là chất đơn tinh thể hoặc đa tinh thể.
 Chất đơn tinh thể là chất được cấu tạo chỉ từ một tinh thể duy nhất, tức là tất cả các hạt được sắp xếp trong cùng một mạng tinh thể ( ví dụ: muối, thạch anh, kim cương )  chất đơn tinh thể có tính dị hướng.
 Chất đa tinh thể là chất được cấu tạo từ vô số tinh thể rất nhỏ liên kết hỗn độn với nhau( ví dụ: như các kim loại sắt, đồng… ).  chất đa tinh thể có tính đẳng hướng.
+ Chất rắn đơn tinh thể có tính dị hướng.
+ Chất rắn đa tinh thể có tính đẳng hướng.
1. Cấu trúc tinh thể
2. Các đặc tính của chất rắn kết tinh
3. Ứng dụng của các chất rắn kết tinh
- Các chất đơn tinh thể: Silic, Gemani…làm linh kiện bán dẫn. Kim cương rất cứng nên được dùng làm mũi khoan, dao cắt kính, đá mài…
- Các kim loại và hợp kim được dùng phổ biến trong công nghệ chế tạo máy, xây dựng cầu đường, …
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
II
- Chất rắn vô định hình là những chất rắn không có cấu trúc tinh thể, do đó không có dạng hình học xác định.
Ví dụ: thủy tinh, nhựa đường, polime,…
- Chất rắn vô định hình có tính đẳng hướng và không có nhiệt độ nóng chảy (hoặc đông đặc) xác định.
Lưu ý: lưu huỳnh, đường, … có thể tồn tại ở dạng tinh thể hoặc vô định hình.
Củng cố
Phân loại các chất rắn theo cách nào dưới đây là đúng ?
A. Chất rắn tinh thể và chất rắn vô định hình
B. Chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình
C. Chất rắn đa tinh thể và chất rắn vô định hình
D. Chất rắn đơn tinh thể và chất rắn đa tinh thể
CHÀO TẠM BIỆT !